بنکۆڵکاری

ڕووگەی مووشەكەكان لە بەغداوە بۆ هەولێر

لە ئێستادا عێراق بووەتە جێی جەنگی درۆنەكان و كوردستانیش بووەتە بەشێك لەو ململانێیە، ئیستا گروپە چەكدارەكانی نزیك ئێران شەڕی سەنگەر ناكەن و هەركات بیانەوێت بە مووشەك یان بە درۆن هێرش دەكەنە سەر هەولێر و بە ئاسانی ئاسمانی شارەكە دەبەزێنن. 

لە نوێترین هێرشدا، شەوی 6-7-2021 بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی بۆمبڕێژكراو هێرشكرایەسەر فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی ھەولێر و كۆنسوڵخانەی ئەمریكاش زەنگی ئاگاداركردنەوەی لێدا.

هێرشەكە بە درۆن بووە و درۆن بریتییە لە فرۆكەی بێ فرۆكەوان كە دەكرێت ئۆتۆماتیكی كاری خۆی بكات یاخود كەسێك لە شوێنیكی ترەوە  كۆنتڕۆڵی بكات بۆ ماوەیەكی دورودرێژ.

لەماوەی ساڵی رابردوودا چەندین هێرش كراوەتە سەر فرۆكەخانەی هەولێر و هەموویان بەتەواوی پەیوەندییان پێكەوە هەیە،  سەرجەمیشیان یەك بكەریان هەیە كە گروپە چەكدارە جیاوازەكانی سەر بە حەشدی شەعبی نزیك لە ئێرانن.

درۆنی سەربازی كەمترین ماوەی لە ئاسماندا 50 كیلۆمەترە و دوورترین مەوداش نزیكەی 25 هەزار كیلۆمەترە، بەپێی راپۆرتێكی پێگەی دی دەبلیوی ئەڵمانی ئێران یەكێكە لەو وڵاتانەی درێژخایەنترین پرۆگرامی درۆنی هەیە. 

تەنها لە پێنج ساڵی رابردوودا لە رۆژهەڵاتی ناوەراست، ئێران، توركیا، ئیسرائیل، و ئیمارات ملیارێك و ٥٠٠ ملیۆنیان لە پرۆگرامی درۆندا سەرف كردووە.

لەمانگی رابردوودا حوسەین سەلامی، فەرماندەی سوپای پاسداران رایگەیاند درۆنیان هەیە  كە توانای فڕینی حەوت هەزار كیلۆمەتری هەیە.

بەڵام ئەم درۆنانە نادرێن بە هێزەكانی سەر بە ئێران بەڵكو زۆربەیان درۆنی بچوك و كورت مەودایان هەیە. 

ئەوەی لە هێرشەكەی هەولێردا بەكارهات درۆنی بۆمبی چێنراو بوو كە درۆنێكی ئاساییە و بۆمبێكی پێوە دەبەسترێتەوە و لە جێگەی مەبەست بۆمب و درۆنەكە دەتەقنەوە، بەو پێیەش دەگونجێت ئەوەی هێرشەكەی ئەنجام دابێت لەناو هەولێردا بووبێت. 

ئەم جۆرە تەكنینكە لە بەكارهێنانی درۆن لە ساڵی ٢٠١٤ەوە لەلایەن حەشدی شەعبییەوە بەكار دەهێنرێت كاتێك شەڕی دژ بە داعشی دەكرد.

بەپێی وتەی مایكڵ نایتس، شارەزا لە بواری ئەمنی عێراقدا، حوسییەكانی یەمەن و حیزبوڵای لوبنان درۆنی باشتریان پێدەگا وەك لە حەشدی شەعبی بۆیە گروپەكە لەو لایەنەوە كەمێك فەرامۆشكراون و وردە وردە درۆنی پێشكەوتوویان بۆ رەوانە دەكرێ. 

لە ناوەراستی مانگی رابردوو، حەشدی شەعبی نمایشێكی سەربازی ئەنجامدا و تێیدا چەندین درۆنی قەبارە بچوك و گەورەی نیشاندا كە هەندێكیان توانای بڕینی هەزار كیلۆمەتریان هەیە. 

دوای هێرشە درۆنییەكەی هەولێر، گروپی سەرەیا ئەولیا دەم بەرپرسیارییەتی هێرشەكەی گرتە ئەستۆ و رایگەیاند كە بارەگایەكی نهێنی سیخورانی ئیسرائیلییان كردووەتە ئامانج. 

هەروەها ئەوەش خراوەتەڕوو كە "ئەگەر دوژمن دان بە زیانەكانیدا نەنێت ئەوا پێیان دەڵێین چەند زایۆنیمان كوشتووە لە ئۆپەراسیۆنەكەی هەولێر".

بەڵام هێزەكانی هاوپەیمانان دوای هێرشەكە رایگەیاند هیچ زیانێكی ماددی و گیانی نەبووە و تەنها پوش و پەڵاش سووتاوە.

میدیا جیهانیەكان باس لەوەدەكەن، ئامانج لە هێرشەكانی سەر هەولێر و بەدیاریكراویش ئەو هێرشانەی دەكرێنە سەر بنكەكانی هاوپەیمانان پەیوەندی بە قوڵبوونەوەی ململانێی نێوان ئێران و ئەمریكاوە هەیە.

هەروەها باس لەوەشدەكرێت ئەم هێرشانە وەك فشاری ئێران لێكدەدرێتەوە تا خواستەكانی بەسەر ئەمریكا و هێزە عێراقیەكاندا بسەپێنێت.

ئەوەی پەیوەندی هەیە بە گۆڕانی ئامانجی هێرشەكە  لە بەغداوە بۆ هەولێر قوڵبوونەوەی ناكۆكیەكانی هەولێر و بەغدایە.

ئێران دەیەوێت هێزە سیاسییەكانی هەرێم لەو لایەنانە نزیك ببنەوە كە لە خۆیەوە نزیكن، ئەویش هاوكاتە لەگەڵ نزیكبوونەوەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق.

پەیامێكی تر ئەوەیە ئێران دەیەوێت ئەو هەڕەشەیەی ئەمریكا پوچەڵ بكاتەوە كە لەئەگەری زیادبوونی هێرشی سەر باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەبەغدا باڵیۆزخانەكە بگوازێتەوە بۆ هەولێر وەك پەناگەیەكی ئارام.

ئەم پەیامەش ئەوە دەگەیەنێت ئێران دەیەوێت ئەمریكا دڵنیا بكاتەوە كە لەهیچ شوێنێك پارێزراو نابێت.

ئەو هێرشانەی سەر هەولێر هاوكاتن لەگەڵ ئەو هێرشانەی حوسیەكانی یەمەن بۆ سەر چەند ئامانجێكی سعودیە ئەنجامی دەدەن، ئەمەش بەڕێكەوت نییە و ئێران پێكەوە لە چەند شوێنێك فشاری بۆ ئەمریكا هێناوە.

لەساڵی ٢٠٢٠ەوە شەش جار هێرش كراوەتە سەر هەولێر بە موشەك و فرۆكەی بی فرۆكەوان كە یەكەم هێرش شەوی چوارشەممە 9-1-2020 كرایە سەر فرۆكەخانەی هەولێر تێیدا شەش موشەك ئاراستەی فرۆكەخانەكە كران.

هەواڵ

لە قەڵادزێ بەڕێکەوت و لە فەرەنسا خنکا

لە قەڵادزێ بەڕێکەوت و لە فەرەنسا خنکا
سلێمانی - MIC
ژیلان محەمەد ئەمین، کچە کوردێکی تەمەن 24 ساڵە و یەکێکە لە قوربانییەکانی رووداوەکەی دوێنێ سێشەممەی نێوان فەرەنسا و بەریتانیا.
ژیلان لەگەڵ چەند کەسێکی دیکەدا و یەکێک بووە لەو 100 سەرنشینەی کە لەناو بەلەمێکی پەڕینەوەدابوون لە فەرەنساوە بۆ بەریانیا.
بەڵام پێش گەیشتنیان چەند کەسێک دەکەونە ناو ئاوەکەوەو دەخنکێن کە یەکێکیان ژینایە.
زانیاری ئەوە هەیە، رووداوەکە بەهۆی زۆری ژمارەی سەرنشینانی سەر بەلەمەکەوە بوبێت، بەتایبەت کاتێک کە بەلەمەکە کەوتوەتە ڕێ، ژمارەیەک کۆچبەری ئەفریقیش لەڕێگەی بەکارهێنانی فشارەوە چونەتە ناو بەلەمەکەوە و هەندێکیش دەڵێن شەڕ و ئاڵۆزی روویداوە.
هێشتا بەتەواوی هۆکاری خنکانی ژیلان و ئەوانی دیکە نییە، روونیش نییە کە ئاخۆ جگە لە ژیلان لەناو خنکاوەکاندا کوردی دیکە هەیە یان نا، بەڵام ئەوەی دەزانرێت کە بەشێکی زۆری کۆچبەرەکانی سەر بەلەمەکە عێراقی بوون و لەناو عێراقیەکانیشدا ژمارەیەک کورد هەبوون.
تائێستا نازانرێت کە ئاخۆ ژیلان محەمەد بەتەنها کۆچیکردوە یان خزم و کەسوکاری لەگەڵدا بووە.
ساڵانە لەکاتی پەڕێنەوەی کۆچبەران لەنێوان فەرەنسا بۆ بەریتانیا دەیان کۆچبەر دەخنکێن، ئەوەش لەپێناو گەیشتنیان بۆ ئەو وڵاتە و مافی بەدەستهێنانی مانەوەیان.
هەرچەندە لەچەند رۆژی رابردوودا پەرلەمانی بەریتانیا یاسای ناردنی کۆچبەرانی نایاسایی وڵاتەکەی بۆ رواندا پەسەند کرد ئەوەش وەک هەولیک بۆ رێگریکردن لە چوونی کۆچبەران بۆ ئەو وڵاتە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا کۆچبەران بە یەکێک لە وڵاتە دڵخوازەکەی خۆیان دەزانن بۆ مانەوەیان و وەرگرتنی مافی پەنابەری.