ژیان

چه‌ندین شتی سەرنجڕاکێش بۆ تاقیکردنەوە لە میسر

بۆچی كاتێك باسی سه‌فه‌ر ده‌كرێت هه‌موومان حه‌زده‌كه‌ین میسر ببینین؟ شتانێکی سەیر دەربارەی میسر هەن کە وات لێ دەکات سەرت بسوڕمێت. ڕەنگە خواردن، مێژووی قووڵ، هەڕەمەکان یان دیمەنە ناوازەکانی بێت.

 هەرچییەک بێت ئێمە دەزانین میسر پڕە لە ناوچە و دیمەنی ناوازە کە پێویستە سەردانیان بکەین و بیانبینین. کاتێک دەچیت بۆ میسر ڕەنگە سەرەتا سەرلێشێواو بیت و نەزانی یەکەمجار سەردانی کوێ بکەیت، بۆیە ئێمە پێشنیازی 19 شوێنت بۆ دەکەین کە بەڕای ئێمە پێویستە تاقیان بکەیتەوە.

1: سەردانکردنی ئەبوهەولی سەرسوڕهێنەر

مێژووی ئەم پەیکەرە گەورەیە، کە دەکەوێتە ناوچەی جیزەوە، دەگەڕێتەوە بۆ 25 هەزار ساڵ پێش زایین. ئەم پەیکەرە دەمووچاوی پادشا پیشان دەدات و بە یەکێک لە بەناوبانگترین کارە هونەرییەکانی ئەبوهەول هەژماردەکرێت.


2: بینینی هەڕەمەکانی جیزە

هەڕەمەکانی میسر یەکێکە لە سەیر و سەمەرەکانی جیهان، بۆیە گرنگە سەردانیان بکەیت و لە نزیکەوە بیانبینیت.

3: گەڕان لە بازاڕەکانی قاهیرە

باشترێکە ڕۆژێک تەرخان بکەیت تەنها بۆ سەردانکردنی بازاڕی قاهیرە، چونکە ئەم بازاڕە ناوجەرگەی ڕۆحی میسڕە و هەموو کلتوور و جوانی ئەو وڵاتەی تێدا جێبووەتەوە.

4: بە بەلەم بە ڕووباری نیلدا بڕۆ

ئەگەر ویستت ئارام بیتەوە باشترین هەڵبژارن گەشتێکی بەلەمییە لە ڕووبارە جوانەکەی نیل کە یەکێکە لە درێژترین ڕووبارەکانی جیهان.

5: سەردانکردنی تاوەرە تەواونەکراوەکە

تاوەرە تەواونەکراوەکەی میسر دەکەوێتە ناوچەی ئەسوان و 3500 ساڵ پێش ئیستا دروست کراوە. ئەم تاوەرە لەجیاتی بەشێوەیەکی ڕێک و پێک ڕابوەستێت، لە زەویدا بە تەواونەکراوی ماوەتەوە هەربۆیە دیمەنێکی سەرنجڕاکێشی هەیە.

6: بینینی بەنداوی بەرزی ئەسوان

ئەم بەنداوە گەورەترین بەنداوی ئاویی جیهانە. بەنداوی ئەسوان لە ساڵی 1970دا تەواوبووە و بەرزیەکەی دەگاتە 12,562 پێ، خەڵکی سەرسامی زەبەلاحی و قەبارەکەی دەبن بۆیە بە دڵنیاییەوە پێویستە سەردانی بکەیت.

7: گەڕان بە پەرستگای ئەبو سیمبل

لە ناوچەی سەرەوەی میسر گوندی ئەبو سیمبول دەدۆزیتەوە، لەم گوندەدا پەرستگایەکی سەرسووڕهێنەری لێیە کە لە دوو بەردی پەرستگای گەورە درووستکراوە. ئەم شوێنە لە سایتی فەرمی کەلەپووری یونسکۆ هەیە و بە مۆنۆمێنتی نوبیان ناسراوە و ڕۆژانە گەشتیارێکی بێ شوومار سەردانی دەکەن.

8: کۆم ئۆبۆ، پەرستگای دوو خواوەند

لە پێچێکیی نیلدا، یەکێک لە شوێنە ناسراوەکان دەبینیت کە تەرخانکراوە بۆ دوو خواوەند (خواوەندی تیمساح سۆبێک و هارۆریس). پیاسەکردن لەناو ئەم پەرستگایە ئەزمونێکی لەبیرنەکراو دەبێت.

9: گەڕان بە شاری ئەبوهەولدا

لە ئەقسەر، شەقامی ئەبوهەول یەکێکە لەو ناوچە ناوچە مێژووییانەی دەتوانیت سەردانی بکەیت. سەنتەرێکی بەناوبانگە بۆ ئەوانەی بە نیل و شەقامی ئەبوهەولدا گەشتیان کردووە کە ڕێگاکە لەوێوە درێژ دەبێتەوە بۆ پەرستگای ئەبوهەولی بەناوبانگ.

10: کۆڵۆسی مێمنون

ئەم دوو پەیکەرە بەردینییەی فیرعەون ئامن حوتەیبی سێیەمە، لە ساڵی 1350ی پێش زایین ئەم پەیکەرە ناوازانە لە ڕۆژئاوای ڕووباری نیل لە نزیک شاری ئەقسەر هەبوون.

11: سەردانکردنی گوندی نوبیانیی ڕەسەن

کە سەردانی ئەم گوندە دەکەیت دەربارەی کەلەپووری دەوڵەمەندی میسر زیاتر دەزانیت و دەبینیت، مێژووی ئەم کۆمەڵگەیە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی بەردین و دیمەنی کۆن و ڕەنگاوڕەنگی ئەم شارە دڵنییابە زۆر سەرنجت ڕادەکێشێت.

12: بەدەوری پەرستگاکانی کارناکدا بسوڕێرەوە

ئەم ناوچەیە بە کارناکی سادە ناسراوە و یەکێکە لەو شوێنانەی کە دەبێت سەردانی بکەیت. کاتێک دەچیت تێکەڵەیەکی جۆراوجۆر لە کڵێسا و پەرستگای جۆراوجۆر دەبینیت کە هەموویان لەناودەچن. چاکردنەوەی ئەم ناوچەیە لە 2000-1700 ی پێش زایین دیسان دەستی پێکردووە، هەربۆیە دڵنیابەرەوە چی دەکەن پێش ئەوەی بڕیاربدەیت بچیت و بیبینیت.

13: ئەنجامدانی گەشتێکی دەریایی لە دەریای سوور

ئەم دەرچەی ئاوی دەریا سەرسوڕهێنەرە ڕووبەرێکی ڕووکەشی هەیە بە نزیکەی 438 هەزار کیلۆمەتر دووجا. ئەم دەریایە دەکەوێتە نێوان کیشوەری ئەفریقیا و ئاسیا و یەکێکە لەو شوێنە بەناوبانگانەی کە دەبێت سەردانی بکەیت. دەتوانیت گەشتێکی دەریایی لەسەر دەریای سوور بکەیت تا بزانیت چەن سروشتێکی جوان و گەورەی هەیە.

14: پیاسەیەک بەناو مۆزەخانەی میسردا بکە

ئەگەر ئارەزووت لە کەلووپەلی کۆن و دانوسقەی میسریە، دەتوانیت لە گەشتەکەتدا سەردانی مۆزەخانەی میسر بکەیت. ئەم مۆزەخانەیە پڕە لە 120 هەزار کەلووپەل و بەئاسانی دەتوانیت زۆربەی ڕۆژەکەت لە سەیرکردنیان بەسەربەریت.

15: سەردانیکردنی ئەسکەندەرییە

ئەسکەندەرییە سێیەم گەورەترین شاری میسرە و حەوتەم گەورەترین شاری ئەفریقیاییە، دانیشتوانی تەواوەتی 5200 هەزار کەس دەبێت. دانیشتوانەکەی بە بووکی دەریای ناوەڕاست ناوی دەبەن کە لە 331 پێش زایین لەلایەن ئەسکەندەری مەزن دۆزراوەتەوە. دیمەنی جوانی ئاو و تەلارسازیەکەی سەرنجت رادەکێشێت بۆیە ئێرەت بیرنەچێت کە سەردانی میسڕت کرد.

16: شاخەوانی بەسەر چیای سینا

ئەم چیایە دەکەوێتە نیمچە دوورگەی سینا، بەگوێرەی ئینجیل مووسا لەوێدا دە فەرمانەکەی وەرگرت. هەرچەندە هەموو لایەکانی چیاکە بە لووتکەی بەرز دەورەدراوە، بەڵام گەشتیارێکی زۆر بۆ دیمەنە سەرسوڕهێنەرەکانی بە شاخەوانی بۆی سەردەکەون.

17: سەدانکردنی گۆڕی نێفەرتیتی

کاتێک ئەم گۆڕە دەبینیت، دەزانیت گۆڕەکان پێش دەوروەبەری 3000 ساڵ لە میسر چۆن بوون. چۆنیەتی درووستکردنی بە وردەکاری سەرت دەسووڕمێنێت، بۆیە دڵنیابە لە نزیکەوە لێی ورد ببیتەوە و بیبینیت.

18: گەڕان لە پەرستگای گڵکۆی شاژن هەتشیپسووت

گڵکۆی ئەم شاژنە دەکەوێتە سەرەوەی میسر و بۆ فیرعەون هەتشیپسووت دروستکراوە. ئەم شوێبە ڕۆژانە گەشتیارێکی زۆر ڕووی تیدەکەن چونکە بەراورد بە ناوچەکانی دیکە زۆر بە نرختر و جیاوازترە.

19: سەردانکردنی ئەبیدۆس

ئەبیدۆس یەکێکە لە کۆنترین شارەکانی میسر و دەوروبەی ١١ کیلۆمەتر لە نیلەوە دوورە. بە یەکێک لە گرنگترین شوێنەوارەکانی میسر دادەنرێت و پەرستگای دێرینی بێ شووماری لێیە. ئەبیدۆس بە پەرستگای سێتی(دڵنیانیم لە ڕاستی ناوەکە) ناسراوە، لەوێدا نووسراوێکی سەدەی نۆزدەهەم هەیە کە پێکهاتووە لە ڕیزبەندێکی کاتیی زۆربەی فیرعەونەکانی میسڕ.

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.