ژیان

توێژینەوەیەك: گه‌نجان بۆ خۆدزینه‌وه‌ لە كێشه‌كانیان ڕووده‌كه‌نه‌ تۆڕه‌كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان لەکاتی نوستندا

له‌ئەمڕۆدا به‌شێكی زۆری خه‌ڵكی تا كاتی نووستن خۆیان به‌ تۆڕه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانه‌وه‌ سه‌ر‌قاڵ ده‌كه‌ن و ته‌نانه‌ت هه‌ندێكجار تۆڕه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی دره‌نگتر بنوون، بەکارهێنانیان زۆرجار بۆ ئەوەیە تا بیر لە هەست و سۆزەکانیان  نەکەنەوە و کیشەکانیان وەلا بنێن.

به‌پێی لێکۆڵینەوەیەکی بەریتانی، زۆربەی لاوان پێش خەوتن تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بۆ خۆلادان لە ڕووبەڕووبونەوەی  هەست و سۆزە دژوارەکانیان بەکاردەهێنن.

لە ٪56ی ئەو کەسانەی تەمەنیان لە نێوان 18 بۆ 24 ساڵیدایە هەموو ڕۆژێک پێش خەوتن تۆڕە کۆمەڵاییەتیەکان لە جێگادا بەکاردەهێنن.

 لە ٪76ی هەمان ئەو تەمەنانە لە توێژینەوەکەدا باسیان لەوە کردووە نایانەوێت ڕۆژانە کات بۆ بیرکردنەوە لە هەستەکانیان تەرخان بکەن.

ئەم لێکۆڵینەوەیە بە بەشداری دوو هەزار گەنجی بەریتانی ئەنجامدراوە و تێیدا دەربارەی خووەکانی بەکارهێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی پێش خەو پرسیاریان لێکراوە، هەروەها پرسیاری بڕی ئەو کاتەیان لێکرا کە تەرخانی دەکەن بۆ بیرکردنەوە لە هەست و سۆزەکانیان.

یەکێک لە پسپۆڕەکانی تەندروستی دەروونی و خۆشگوزەرانی هۆشداری دەربارەی بەکارهێنانی بەردەوامی تۆڕە کۆمەڵاییەتیەکان پێش خەوتن دەدات چونکە کات بۆ لاوان و بیرکردنەوە لە هەست و سۆزەکانیان ناهێڵێتەوە.

تۆم بێڤینس، سەرۆکی ژینگەی کار و خۆشگوزەرانی‌ لە سه‌نته‌ری ته‌ندروستی ڤیتا، لە لێکۆڵینەوەیەکدا دەڵێت: "خۆدزینەوە له‌ بیركردنه‌وه‌ و گرفته‌كان کاریگەریی لەسەر تێکچوونی باری تەندروستی دەروونی گەنجان هەیە".

بێڤینس ئەوەشی روون کردەوە کە زۆربەی کات شەوان تاکە دەرفەتە لە ڕۆژەکەدا بەتەنها لەگەڵ بیرکردنەوەکانماندا بەبێ سەرقاڵکردن دەمێنینەوە.

 لێکۆڵینەوەکە ئەوەی سەلماندووە کە لاوان وەک هەوڵێک بۆ ئەوەی بیرۆکەی نەرێنی و نائاسودە لە خەیاڵی خۆیان دەربکەن، ڕوودەکەنە تۆڕی کۆمەڵاییەتی.

خۆلادان لە هەستەکان چارەسەرێکی کاتییە، ڕەنگە ئەم هەستانە زیاتر و بەهێزتربن و جڵەوکردنیان بە تێپەڕبوونی کات قورستر بێت.

"تەرخانکردنی کەمێک کات هەموو ڕۆژێک بۆ بیرکردنەوە لە خود دەکرێت بۆ کەسەکە خۆی زۆر یارمەتیدەر بێت. هەروەها ئەمە ڕەنگە یارمەتی خەڵکی لە چارەسەرکردنی بیرۆکە و هەستەکانیان بدات، واتا دەبێتە دەرفەتێک بۆ ڕاستکردنەوەی شتەکان. ئەمە بەتایبەتی لە ئێستادا بۆ هەموومان گرنگە چونکە ژیان پڕە سەختی و ئاڵەنگاری"، بێڤینس وای وت.

سەرچاوە: ڤایس

هەواڵ

مەترسییەکانی بە قەزابوونی قەرەتەپە لایەنە کوردییەکان یەکدەخات

دوای ئەوەی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە بڕیاری بە قەزابوونی ناحەی قەرەتەپەی دەرکرد، لایەنە کوردییەکان بە توندی دژی بڕیارەکە وەستاونەتەوە، جەختدەکەنەوە، بڕیارەکە هەوڵێکە بۆ تێکدانی دیمۆگرافیای ناوچەکە و هەروەها، بڕیارەکە پێچەوانەی مادەی 140ـى دەستورە.

ئەنجومەنی پارێزگای دیالە بەکۆی دەنگ، بڕیاری بە قەزابوونی ناحیەی قەرەتەپەی پەسەندکرد، کە ناحیەیەکی سەر بە قەزای خانەقین بوو، بەپێی بڕیارەکە، جگەلەوەی قەرەتەپە لە خانەقین دادەبڕێت، ناحیەکانی کۆکس و جەبارە لە کفری دادەبڕێت و دەخرێنە سەر قەزا تازەکە.

بڕیارەکە نیگەرانی لایەنە کوردییەکانی لێکەوتووەتەوە و و پێیانوایە، بڕیارەکە هەوڵێکە بۆ تێکدانی دیمۆگرافیای ناوچەکە و پێچەوانەی مادەی 140ـى دەستورە.

بۆ رەتکردنەوەی بڕیارەکە، ئەمڕۆ سەرجەم لایەنە کوردییەکان لە خانەقین کۆدەبنەوە، بە وتەی شێرکۆ میروەیس، لێپرسراوی مەڵبەندی یەکێتی لە خانەقین لە کۆبونەوەکەدا، بڕیارێکی بەکۆمەڵ دەدەن بۆ رەتکردنەوەی ئەو ستەمەی لە کورد دەکرێت .

لێپرسراوی مەڵبەندی یەکێتی لە خانەقین وتیشی: پێشێلکارییەکە مەترسییە لەسەر هەموو کوردستان و ئایندەی کورد لە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان.

ئەوس مەهداوی، نوێنەری یەکێتی لە ئەنجومەنی پارێزگای دیالە رایگەیاند، ناحیەی قەرەتەپە هێشتا تایبەتمەندیی بەقەزابوونی تێدانییە، ژمارەی دانیشتووانەکەشی لە 400 هەزار تێپەڕ ناکات، تاوەکو بێتە قەزا، بەڵام وەزیری پلاندانان، وەک کارێکی سیاسی ئەوەی کردووە، چونکە ئەوەی ئێستا بەڕێوەبەری ناحیەکەیە لە رووی سیاسییەوە سەر بە ئەوە، ئەو کارەش بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بەکاردەهێنێت.