ژیان

توێژینەوەیەك: گه‌نجان بۆ خۆدزینه‌وه‌ لە كێشه‌كانیان ڕووده‌كه‌نه‌ تۆڕه‌كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان لەکاتی نوستندا

له‌ئەمڕۆدا به‌شێكی زۆری خه‌ڵكی تا كاتی نووستن خۆیان به‌ تۆڕه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانه‌وه‌ سه‌ر‌قاڵ ده‌كه‌ن و ته‌نانه‌ت هه‌ندێكجار تۆڕه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی دره‌نگتر بنوون، بەکارهێنانیان زۆرجار بۆ ئەوەیە تا بیر لە هەست و سۆزەکانیان  نەکەنەوە و کیشەکانیان وەلا بنێن.

به‌پێی لێکۆڵینەوەیەکی بەریتانی، زۆربەی لاوان پێش خەوتن تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بۆ خۆلادان لە ڕووبەڕووبونەوەی  هەست و سۆزە دژوارەکانیان بەکاردەهێنن.

لە ٪56ی ئەو کەسانەی تەمەنیان لە نێوان 18 بۆ 24 ساڵیدایە هەموو ڕۆژێک پێش خەوتن تۆڕە کۆمەڵاییەتیەکان لە جێگادا بەکاردەهێنن.

 لە ٪76ی هەمان ئەو تەمەنانە لە توێژینەوەکەدا باسیان لەوە کردووە نایانەوێت ڕۆژانە کات بۆ بیرکردنەوە لە هەستەکانیان تەرخان بکەن.

ئەم لێکۆڵینەوەیە بە بەشداری دوو هەزار گەنجی بەریتانی ئەنجامدراوە و تێیدا دەربارەی خووەکانی بەکارهێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی پێش خەو پرسیاریان لێکراوە، هەروەها پرسیاری بڕی ئەو کاتەیان لێکرا کە تەرخانی دەکەن بۆ بیرکردنەوە لە هەست و سۆزەکانیان.

یەکێک لە پسپۆڕەکانی تەندروستی دەروونی و خۆشگوزەرانی هۆشداری دەربارەی بەکارهێنانی بەردەوامی تۆڕە کۆمەڵاییەتیەکان پێش خەوتن دەدات چونکە کات بۆ لاوان و بیرکردنەوە لە هەست و سۆزەکانیان ناهێڵێتەوە.

تۆم بێڤینس، سەرۆکی ژینگەی کار و خۆشگوزەرانی‌ لە سه‌نته‌ری ته‌ندروستی ڤیتا، لە لێکۆڵینەوەیەکدا دەڵێت: "خۆدزینەوە له‌ بیركردنه‌وه‌ و گرفته‌كان کاریگەریی لەسەر تێکچوونی باری تەندروستی دەروونی گەنجان هەیە".

بێڤینس ئەوەشی روون کردەوە کە زۆربەی کات شەوان تاکە دەرفەتە لە ڕۆژەکەدا بەتەنها لەگەڵ بیرکردنەوەکانماندا بەبێ سەرقاڵکردن دەمێنینەوە.

 لێکۆڵینەوەکە ئەوەی سەلماندووە کە لاوان وەک هەوڵێک بۆ ئەوەی بیرۆکەی نەرێنی و نائاسودە لە خەیاڵی خۆیان دەربکەن، ڕوودەکەنە تۆڕی کۆمەڵاییەتی.

خۆلادان لە هەستەکان چارەسەرێکی کاتییە، ڕەنگە ئەم هەستانە زیاتر و بەهێزتربن و جڵەوکردنیان بە تێپەڕبوونی کات قورستر بێت.

"تەرخانکردنی کەمێک کات هەموو ڕۆژێک بۆ بیرکردنەوە لە خود دەکرێت بۆ کەسەکە خۆی زۆر یارمەتیدەر بێت. هەروەها ئەمە ڕەنگە یارمەتی خەڵکی لە چارەسەرکردنی بیرۆکە و هەستەکانیان بدات، واتا دەبێتە دەرفەتێک بۆ ڕاستکردنەوەی شتەکان. ئەمە بەتایبەتی لە ئێستادا بۆ هەموومان گرنگە چونکە ژیان پڕە سەختی و ئاڵەنگاری"، بێڤینس وای وت.

سەرچاوە: ڤایس

هەواڵ

بەرهەمهێنانی نەوت راگیراوە و تا هەرێمی کوردستانیش نەوت رادەست نەکات مووچە نایەت

بەپێی رێککەوتنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق تا نەوت رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ نەکرێت بەغدا پارەی مووچە رەوانە ناکات؛ زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان راگیراوە. 

 حکومەتی هەرێمی کوردستان دوای چەندین کۆبوونەوە لەگەڵ حکومەتی عێراق لەسەر پرسی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان رێککەوتنی کرد. 

بەپێی دەقی ئەو رێککەوتنە کە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڵاویکردوەتەوە، تا وەزارەتی نەوت و کۆمپانیا سۆمۆ وەرگرتنی نەوت لە بەندەری جەیهان پشتراست نەکەنەوە، وەزارەتی دارایی پارە بۆ هەرێمی کوردستان نانێرێت. 

بەپێی رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا دەبێت هەرێمی کوردستان رۆژانە 280 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم بهێنێت، 230 هەزاری بداتە بەغدا و 50 هەزاریشی لە ناوخۆدا بەکاربهینێتەوە. 

ناردنی پارەی مووچە بە مەرجی رادەستکردنی نەوت لە کاتێکدایە زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشی درۆنییەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان رایگراوە. 

عەزیز ئەحمەد جێگری بەڕێوەبەری نوسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی کوردستان - ئەپیکور لە دوو راگەیەندراوی جیاوازدا رایانگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە هەرێمی کوردستان نزیکەی 200 هەزار بەرمیل بەرهەمهێنانی نەوتی لەدەستداوە. 

ئەگەرچی هەولێر و بەغدا رێککەوتنیان کردووە، بەڵام ناو بەناو هێرشی دۆرنییەکان دەست پێدەکەنەوە و کێڵە نەوتییەکان بە ئامانج دەگرن دیار نیە درۆنەکان رێگە بە دەستپێکردنەوەی نەوت دەدەن یاخود هێرش دەکەنەوە. 

هەموو ئاماژەکان بەو ئاڕاستەیەن رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا کۆتایی بە هێرشی درۆنەکان بهێنێت، چونکە ئەو هێرشانە وەک کارتی فشار دژی هەرێمی کوردستان دەبینران تا نەرمی بۆ رێککەوتن بنوینێت و نەوتەکەی رادەست بکات.