هەواڵ

كوژانی حەوت ئەندامی خێزانێكی كورد لەتوركیا، بنەڕەتێكی نەژادپەرستی هەیە یاخود خێزانی؟

Mic
2021-08-01

كوژرانی حەوت ئەندامی خێزانێكی كورد لە توركیا بووە جێی باس، بەتایبەت پاڵنەرەكانی ئەو تاوانە، كە بەهۆیەوە خۆپیشاندان لە چەند شارێكی باكووری كوردستان و توركیا و بەشێك لە وڵاتانی ئەوروپاش دەستیپێكردووە.
حكومەتی توركیا هۆكارەكەی بۆ كێشەی خێزانی دەگێڕێتەوە، بەڵام پارتە ئۆپۆزسیۆنەكان و ڕێكخراوە مرۆییەكانی توركیا پاڵنەرەكانی بۆ نەژادپەرستی دەگێڕنەوە.

وەزیری ناوخۆی توركیا ڕووداوەكەی گەڕاندەوە بۆ كێشەیەكی خێزانی كە ماوەی 11 ساڵە بەردەوامیی هەیە

 ڕووداوەكە ئێوارەی 30 ی تەموزی 2021 لە ناوچەی مەرامی شاری كۆنیا ڕوویدا، ڕووداوەكەش لەكاتێكدا بوو پێشتر زنجیرەیەك هێرشی نەژادپەرستی لە توركیا دژ بە كورد ئەنجامدرابوون، بەپێی ڕاپۆرتێكی ئاژانسی دۆغانی توركی دوو كەس هێرشەكەیان ئەنجامداوە و دوای ئەوەی هێرشیان كردووەتە سەر ماڵی خێزانە كوردەكە هەر حەوت كەسی خێزانەكەیان كوشتووە كە تەمەنیان لەنێوان 35 بۆ 65 ساڵدا بووە، پاشانیش ئاگریان بەرداوەتە ماڵەكە تا وا دەربكەوێت كە بەهۆی ئاگرەوە سوتاون.
پاش ڕووداوەكە هێزە ئەمنیەكانی توركیا 10 كەسیان دەستگیركردووە و دەستیان بە لێكۆڵینەوە كردووە لەگەڵیاندا.

كۆمەڵەی مافی مرۆڤی توركیا پاڵپشتی ئەوە دەكات كە تاوانەكە پاڵنەری "نەژادپەرستی" لە پشتەوەیە

حكومەتەكەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا لەسەر ڕووداوەكە لەگەڵ پارتی دیموكراتی گەلان كە پارتێكی ئۆپۆزسیۆنی توركیایە جیاواز لەبارەی ڕووداوەكە بیردەكەنەوە، سولەیمان سۆیلۆ وەزیری ناوخۆی توركیا ڕووداوەكەی بە تاوانێكی قورس ناوبرد و گەڕاندییەوە بۆ كێشەیەكی خێزانی كە ماوەی 11 ساڵە بەردەوامیی هەیە و ڕەتیشیكردەوە ڕووداوەكە هیچ پاڵنەرێكی نەژادپەرستی لەدواوە بێت.

لەهەمانكاتدا داواكاری گشتی شاری كۆنیا ڕایگەیاند، بەپێی لێكۆڵینەوە سەرەتاییەكان كێشەی نێوان بكوژ و كوژراوەكان دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 2010 كاتێك یەكەم سكاڵایان لەدژی یەكتر ئەوكات تۆماركردووە.

لەلایەكی دیكەوە كۆمەڵەی مافی مرۆڤی توركیا پاڵپشتی ئەوە دەكات كە تاوانەكە پاڵنەری "نەژادپەرستی" لە پشتەوەیە.

ئەرین كەسكین جێگری سەرۆكی كۆمەڵەكە لە تویتێكدا ڕایگەیاندووە "ئەو خێزانە پێشتریش ڕووبەڕووی چەند هێرشێكی نەژادپەرستانە بوونەتەوە، بەشێوەیەك ئەو خێزانە لە مانگی پێنجی ساڵی ڕابردووش تووشی هێرشێكی نەژادپەرستی بوونە و بەهۆیەوە یەكێك لە ئەندامانی خێزانەكە بە سەختی برینداربووە".

پێش چەند ڕۆژێك لە ڕووداوەكە دراوسێكانی ئەو خێزانە كوردە هەڕەشەیان لێكردوون

پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) كە گەورەترین پارتی كوردییە و خاوەنی چەندین پەرلەمانتارە لە پەرلەمانی توركیا، ڕووداوەكە بۆ پاڵنەری نەژادی دەگێڕێتەوە، بنەچەی خێزانەكەش بۆ كورد دەگێڕێتەوە.

وەك پێگەی گازێت دۆڤار و دێر شپیگلی ئەڵمانی، باسی دەكەن پێش چەند ڕۆژێك لە ڕووداوەكە دراوسێكانی ئەو خێزانە كوردە هەڕەشەیان لێكردوون بەوەی ڕێگە نادەن كورد لە شارەكەیان بژی.

بەپێی ڕاپۆرتێكی پێگەی بلۆمبێرگی ئەمریكی، بەمدواییە ژمارەی هێرشەكان بۆ سەر خێزان و تاكی كورد لە توركیا زیادیانكردووە، كە ئەوەش بە ڕەنگدانەوەی ئاڵۆزبوونی دۆخی سیاسی ئەو وڵاتە لێكدەدرێتەوە.

More News

Most Popular

هەواڵ

سێشەممەی مووچە؛ حکومەتی عێراق بڕیار لەبارەی مووچەی هەرێمەوە دەدات؟

Mic
2025-07-05

تا ئێستا حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناردنی پارەی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان رێکنەکەوتوون، زانیارییەکان سێشەممە بە یەکلاییکەرەوە ناو دەبن. 

 

 سێشەممەی مووچە؛ ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە دەبێت و بەپێی زانیارییەکان بڕیارە لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیار لەسەر رێککەوتنی هەولێر و بەغدا بدرێت. 

 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، هەردوو حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان رەشنووسی رێککەوتنێکیان ئامادە کردووە کە پرسی داهاتەکان، بەجێکردنی مووچە و دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە خۆ دەگرێت. 

 

تا ئێستا هیچ کام لە هەولێر و بەغدا زانیاریی فەرمییان لەبارەی ئەو رەشنووسەوە بڵاونەکردوەتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوەکان لە هەردوو حکومەت چاوەڕوان دەکرێت، ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە سێشەممەی مووچە بێت و حکومەتی عێراق لەبارەی ناردنییەوە بڕیار بدات. 

 

کێشەی نەناردنی پارەی مووچە لەلایەن بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان  ئەو کاتە سەری هەڵدا کە وەزارەتی دارایی عێراق بە نوسراوێک هەرێمی کوردستانی ئاگادار کردەوە کە هیچ بڕە پارەیەکیان لە یاسایی بوودجەدا نەماوە تا بۆیانی بنێرن. 

 

بەپێی زانیارییەکان، حکومەتی عێراق بەڵێنی داوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە پارەی مووچەی مانگی ئایار بەشێوەی سولفە رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات، بەڵام ئەگەر هەیە شێوازی ناردنەکەی لە سولفەشەوە بگۆڕێت بۆ شێوازی دیکە. 

 

بەپێی ئەو زانیارییانەی لەبارەی رەشنووسەکەوە دەستی  دیجیتاڵ میدیای Mic کەوتووە، هەرێمی کوردستان بە رادەستکردنی نەوت و داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان پابەند دەکرێت. 

 

هەرێمی کوردستان لە سەرەتادا دەبێت مانگانە نزیکەی 300 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ بکات، تا لە رێگەی ئەو کۆمپانیا عێراقییەوە هەناردەی دەرەوە بکرێتەوە. 

 

پرسی بەجێکردن یان بە بانکیکردنی مووچەش یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی ئەو رەشنووسە سەرەتاییەی کە لە نێوان هەردوو حکومەت ئامادەکراوە. 

 

هەرێمی کوردستان پێویستە مووچەی سەرجەم مووچەخۆران بە بانکی بکات و هەژماری بانکیان لە بانکە رێگە پێدراوەکانی هەرێمی کوردستان بۆ بکاتەوە. 

 

چاوەڕوان دەکرێت، کردنەوەی هەژمارە بانکییەکان  لە چوارچێوەی پڕۆژەی "هەژماری من"دابن، وەک ئەوەی کاروان یاروەیس لە زاری پارێزگاری بانکی ناوەندییەوە رایگەیاندووە،" هەژماری من هەر تەوتینە و جیاوازیی نییە". 

 

مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 60 رۆژە چاوەڕانی دابەشکردنی مووچەن، دوایین مووچە کە لە هەرێمی کوردستان دابەشکراوە مووچەی مانگی نیسان بووە کە 18ـی ئایاری 2025 کۆتا رۆژی دابەشکردنیی بووە و لەوکاتەوە هیچ مووچەیەک دابەش نەکراوە.