جەڵدەی گەرما چیە؟

جەڵدەی گەرما حاڵەتێکە کە تیایدا پلەی گەرمای کەسەکە بەرز دەبێتەوە بۆ نزیکەی ٤٠ پلەی سیلیزی، بەهۆی بەرکەوتنی لەش بە پلەی گەرمایەکی زۆر بۆ ماوەیەکی درێژ، یان وەرزش کردن لەبەر پلەیەکی گەرمای زۆردا.

لەم حاڵەتەدا لەش ناتوانێت سوود لە میکانیزمەکانی ساردکردنەوە وەربگرێت بۆ ساردکردنەوەی جەستە، بۆنمونە میکانیزمی ئارەق کردنەوە.

بۆچی گرنگە دەربارەی ئەم حاڵەتە هۆشیاریمان هەبێت؟
لەگەڵ نزیک بوونەوەی وەرزی هاوین کە پلەکانی گەرما بەڕادەیەکی زۆر بەرزدەبنەوە، پێویستە ئاگاداری ئەم حاڵەتە بیت کە پێی دەوترێت جەڵدەی گەرما، چونکە حاڵەتێکی مەترسیدارە و ئەگەر لە ماوەیەکی کورتدا چارەسەری بەپەلەی بۆ نەکرێت ئەوا ڕەنگە کەسەکە گیانلەدەست بدات.

نیشانەکانی ئەم حاڵەتە چین؟

بەرزبوونەوەی پلەی گەرمای لەش بۆ نزیکەی ٤٠ پلەی سیلیزی
گەشکە، سەرلێشیواندن، بورانەوە
دڵ تێکهەڵچوون و ڕشانەوە
هەناسەبڕکێ، خێرابوونی هەناسەدان
خێرابوونی لێدانی دڵ، دڵەکوتێ، زەختێکی زۆر دەکەوێتە سەر دڵ بۆ ساردکردنەوەی جەستە
سەرئێشەی تووند
سووربوونەوەی پێست

ئەگەر جەڵدەی گەرما بگاتە حاڵەتێکی مەترسیدار و ئەگەر چارەسەر نەکرێ لەماوەیەکی کورتدا دەبێتە هۆی ئەم کێشە تەندروستیانە؛

مردن ولەناوچوونی ئەندامە گرنگەکانی وەک؛ مێشک، دڵ
مردنی یەکجاری نەخۆشەکە

ئەو هۆکارانەی ئەگەری تووشبوون بە حاڵەتە زیاتر دەکەن، باوترینیان ئەمانەن؛

١.تەمەن: تەمەنەکانی خوار ١٨ ساڵ،تەمەنەکانی سەروو ٦٥ ساڵ زیاتر لەبەردەم  مەترسی توشبوون بەم حاڵەتە لەبەر ئەوەی توانای لەشیان لاوازە بۆ خۆگونجان لەگەڵ گۆرانکارئیەکان،هەروەها بۆ هێشتنەوەی لەش بە شێداری.

٢.بەرکەوتنی لەناکاوی لەش بەشەپۆلی گەرمای تووند، یان سەفەرکردن بۆ ناوچەیەکی ئاوهەوای گەرم.

٣.نەبوون یان کەمی هۆکارەکانی فێنک کردنەوە بۆ ساردکردنەوەی لەش.

٤.بەکارهێنانی کۆمەڵێک دەرمان کاریگەری دەکاتە سەر توانای لەش بۆ هێشتنەوەی لەش بە شێداری، بۆ نمونە دەرمانەکانی تەسککردنەوەی بۆەیەکانی خوێن،دەرمانە میزپێکەرەکان،لەم حاڵەتەد پێویستە کەمتر بەرگەرمای زۆر بکەویت.

٥.هەندێک نەخۆشی درێژ خایەن مەترسی تووشبونت بە  جەڵدەی گەرما زیاد دەکەن وەک نەخۆشی سیەکان و دڵ.

٦.وەرزشکردنی قورس لەبەر گەرمایەکی زۆردا بۆ ماوەیەکی درێژ وەک ڕاکردن بۆ ماوەیەکی زۆر،یان ڕآهێنانی تۆپی پێ.

چۆن خۆمان بپارێزین لەم حاڵەتە؟

١.لەبەرکردنی جلی فراوان و تەنک یارمەتیت لەش دەدات بە فێنکی بمێنیتەوە، دوربکەوەرەوە لە جلی زۆر تەسک، جلوبەرگی ئەستوور.

٢. بەکارهێنانی دژە خۆری گونجاو و چاویلکە، یارمەتی پاراستنی پێست و لەش دەدات دژی سوتان بەخۆر>چونکە سوتان بەخۆر هۆکارە بۆ لەدەست دانو کەمکردنەوەی توانای لەش بۆ ساردبونەوە.

بۆ ئەم مەبەستە هەموو ٢ کاتژمێر جارێک باشتر وایە دژە خۆرەکەت نوێ بکەیتەوە.

٣.خواردنەوەی بڕی پێویستی ئاو یارمەتی لەش دەدات بۆ مناەوەی بە شێداری و دەیپارێزێ لە وشک بوونەوە.

٤.ئاگاداری خۆتبە ئەگەر ئەو دەرمانانەی کاریگەری لە لەش دەکەن و لەش وشک دەکەنەوە بەکاردێنیت.

٥.هەرگیز هیچ کەسێک بەجێمەهێلە لە ناو سەیارەدا بە داخراوی،ئەمە باوترین هۆکارەکانی مردنە بە جەڵدەی گەرما لەناو منداڵآندا،چونکە لە ماوەیەکی کورتدا سەیارەکەت بە رادایەکی زۆر گەرم دادێت ، دەبێتە هۆی مردن.

٦.لە وەرزەکانی گەرمادا لەو کاتانی ڕۆژدا وەرزش بکە کە پلەکانی گەرما نزمن ئەگەر ناتوانیت لە وەرزەدا خۆت بەدوور بگریت لە وەرزشکردن،وە بڕێکی باش ئاو بخۆرەوە.

هەواڵ

لیای 10 ساڵ، ئەو کیژۆڵەی دووجار بەخاکسپێردرا

کیژۆڵەیەکی 10 ساڵان، تەنها لە هەفتەیەکدا دووجار بەخاکسپێردرا، ئەوەش بەهۆی ئەوەی گومان لەدۆسییە کوشتنەکەیدا هەبوو، بەڵام دواجار دادگا دۆسییەکەی یەکلاییکردەوە.

باوكی لیا كە چەند رۆژێك لەمەوبەر گیانی لەدەستدا دەڵێت پزیشكی دادوەری پشتڕاستیكردوەتەوە كە كچەكەی بەهۆی پەلاماردانی سەگەوە گیانی لەدەستداوە، وتەبێژی پۆلیسی سلێمانیش دەڵێت لێكۆڵینەوە لەگەڵ بنەماڵەی منداڵەكە و خاوەنی سەگەكانیش كراوە.

عەلی ڕەحیم، باوكی لیای تەمەن 10 ساڵ، ئەو كچەی ھەفتەی رابردوو لە گەڕەكی ڕاپەڕینی شاری سلێمانی سەگ پەلاماری دا و گیانی لەدەست دا بە مایكی ڕاگەیاند: تەرمی كچەكەم لە پەیمانگەی پزیشكی دادی سلیمانی وەرگرتەوە و جارێكی دیكە بە خاكمان سپاردەوە".

وتیشی: "بەپێی ڕاپۆرتی پەیمانگەی پزیشكی دادی سلێمانی، دەركەوتووە كچەكەم بەھۆی پەلاماردانی سەگەوە گیانی لەدەست داوە و خواردوویەتی، بۆیە سبەی بنەماڵەكەمان لەسەر ئەو ھەموو تۆمەتانەی ئاڕاستەمان كراوە، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ھەڵوێستمان دەبێت".

باوكی لیای تەمەن 10 ساڵ، وتیشی: "ئەو سێ سەگەی كچەكەمیان خواردووە، كوژراون، بەڵام من سەگەكانم نەكوشتووە".

لەوبارەیەوە سەركەوتن ئەحمەد وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی بەمایكی وت:"لەسەر دۆسیەی لیا لێكۆڵینەوە لەگەڵ بنەماڵەی لیا و ئەو بنەماڵەیەش كە سەگەكانیان هەیە كراوە".
وتیشی :"لەسەر دۆسیەكە لێكۆڵینەوەی تەواو كراوە و ئەوەی هەیە پەیوەندی بەدادوەری گشتیەوە هەیە".
هاوكات بەرزان محەمەد بەڕێوەبەری پزیشكی دادی سلێمانی بەمایكی راگەیاند: سەرجەم ئەو پرسیارانەی سەبارەت بە مردنی لیا لەپزیشكی دادوەری لەلایەن داواكاری گشتیەوە كراون وەڵاممان داونەتەوە".
پێشتریش هەر سەبارەت بەو پرسە، گوڵستان سەعید ئەندامی لیژنەی مافی مرۆڤی پەرلەمانی كوردستان بەمایكی وت:"سەبارەت بەو پرسە قسەمان لەگەڵ دەستەی مافی مرۆڤ كردووە، ئەوان پێیان وتین لەسەر دۆسیەكە لێكۆڵینەوەیان كردووە، بەڵام وەكو پەرلەمان ناتوانین دەستێوەردان لەكاروباری داواكاری گشتی بكەین".
بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی سلێمانی لە روونكردنەوەیەكدا كە رۆژی هەینی رابردوو بڵاویكردەوە، رایگەیاند: بە بڕیاری دادوەر و بە ئامادەبوونی مەفرەزەكانی بنكەی پۆلیسی راپەڕین، تیمەكانی بەشی بەڵگەی تاوان و پزیشكانی دادوەری، تەرمی لیا لەناو گۆڕەكەی دەرهێنراوەتەوە و توێكاری بۆ لاشەكەی دەكرێت و لێكۆڵینەوەش لە رووداوەكە بەردەوام دەبێت".
16 یی ئەم مانگە هەواڵی گیانلەدەستدانی كچێكی 10 ساڵ لە سلێمانی بەهۆی پەلاماردانی سەگ بڵاوبویەوە، هەواڵەكە و پاشانیش لێدوانی باوكی منداڵەكە كاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا بەتایبەتیش لەتۆڕە كۆمەڵایەتیەكان، بەوهۆیەشەوە لەسەر فەرمانی داواكاری گشتی گۆڕەكەی لیا هەڵدرایەوە.