پەروەردەی سێکسی

قەڵەوی زیان بە توانای وەچەخستنەوەی پیاوان دەگەیەنێت

قەڵەوی سەرەڕای زیانە زۆرەکانی لەسەر تەندرووستی بەگشتی،کاریگەری خراپیشی هەیە لەسەر توانای  درووستکردنی تۆوەکان لە سەر پیاوان، تویژینەوەکان دەریان خستوە کە قەڵەوی دەبێتە هۆی لەناوبردن ولاوازکردنی توانای پیاوان بۆ درووستکردنی تۆوەکان.

لە توێژینەوەیەکدا کە لەلایەن گرووپێک لە تویژەرانی دانیمارکیەوە لە زانکۆی کۆپنهاگن ئەنجامدراوە  دەرکەوتوە ئەو پیاوانەی کە کێشیان زیادە دەتوانن بە دابەزاندنی کێشیان توانای سێکسی خۆیان و بەهێزکردنی توانای درووستکردنی ژمارەیەکی زۆری تۆوەکان بگەڕیننەوە بەڕێژەی سەدا ٪40.

لە توێژینەوەکەدا 47 کەس بەشداربوون کە کێشیان بە پێی پێوەری جیهان بە قەڵەو دادەنرێت، ئەو کەسانە سیستەمێکی زۆر ناتەدروستی خواردن وژیانیان هەبووە، لەماوەی تویژینەوەکەدا سیستەمێکی خۆراکی تەندروستیان بۆ دانرا بەجۆرێک ڕێژەیەکی کەم لە کالۆری،هەروەها چەندین چالاکی و وەرزشی تایبەتیان بۆ دانان، لەو ماوەیەدا 36 پاوەندیان لە کێشیان دابەزاند.
 لە دوای ئەو سیستەمە خۆراکیە و لە پێش دەەستپێکردنیدا ژمارەی تۆوەکانی پیاوەکانیان تۆماکرد، تا لەدوایدا بەراوردیان کردن.

لە ئەنجامی تویژینەوەکەدا دەرکەوت کە دابەزاندنی کێشی ئەو کەسانەی قەڵەو بوون وتوانای بەرهەممهێنانی ڕیژەیەکی کەمی تۆوەکانیان هەبووە، ئەم دابەزاندنی کێشە کاریگەر بوە لە گەڕاندنەوەی تواناكانیان بۆ بەرهەمهێنانی ڕیژەیەکی بەرزی تۆوەکان.
هەروەها تویژەران ئاماژەیان بەوە کردووە دوای ساڵێک ئەوانەی کە کێشیان بە تەندرووستی هێشتبوەوە، توانای بەرهەمهێنانی ڕیژەیەکی بەرزی تۆوەکانیان هەبووە،ئەوانەی گەڕاونەتەوە دۆخی پێشویان دووبارە ڕێژەی بەرهەمهێنانی تۆوەکانیان دابەزیوەتەوە.

لە دەرئەنجامی تویژینەوەکەدا ئەوە خرایەڕوو بەتەنها وەرزشکردن ناتوانێت پیاوان لە لاوازبونی بەرهەمهێنانی تۆوەکان بپارێزێت، یاخود توانای خستنەوەی وەچەیان زیاتر بكات، بەڵکو پێوسیتیان بە سیستەمێکی خۆراکی تەندروستیشە.
ئەمریکا پێشەنگی ئەو وڵاتانەیە کەبە بەرزبونەوەی ڕێژەیەکی بەرزی قەڵەوی تیایدا دەناڵێنێت، بەجۆرێک %40 ی خەڵکی ئەمریکا بەشیوەیەکی ترسناک کێشیان زۆرە، بەشێک لە شارەزایان بڕوایان وایە کە ئەمە بووەتە هۆکاری بەرزبونەوەی رێژەی زۆری نەزۆکی وکەمبونەوەی منداڵبوون لە ئەمریکادا.

هەواڵ

موقتەدا سەدر هەڵبژاردن رەتدەکاتەوە و چاوەڕێی دوو ئەگەرە

سەرەڕای کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و بەشدارینەکردنی لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق، بەڵام موقتەدا سەدر هێشتا مۆتەکەی دەسەڵاتدارانی عێراقە، ئەمەش وایکردووە لەلایەک چاویان لەسەر هەڵبژاردن بێت و لەلایەکیش چاویان لەسەر سەدر بێت، خودی موقتەدا سەدریش چاوەڕێی روودانی دوو ئەگەرە لە عێراق.

موقتەدا سەدر سەرکردەی ڕەوتی سەدر، هێشتا یەکێکە لە گەورەترین مەتەڵە سیاسییەکان، کە ڕووبەڕووی نەیارەکانی دەبێتەوە لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا، یان تەنانەت لایەنگران و هاوپەیمانە نزیکەکانی.

لەدوای بڕیارە بەناوبانگەکەی سەدر بۆ کشانەوەی کوتلە پەرلەمانییەکەی کە خاوەنی 72 کورسی پەرلەمانی بوو، لە هاوینی 2022 و راگەیاندنی ڕەتکردنەوەی کارکردن لەگەڵ "گەندەڵکاران" کە مەبەستی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو، پێشبینیەکان سەبارەت بە هەنگاوی داهاتووی سەدر بەردەوام مشتومڕی لە نێوان سیاسەتمەداران و شیکەرەوەکان و تەنانەت هاوڵاتیانی ئاسایی دروستکردووە.

موقتەدا سەدر لە هەموو پەیامەکانیدا سەبارەت بە کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و هەڵبژارد، تەنها ئاماژەی بە چینێکی گەندەڵی دەسەڵاتدار کردووە، بەبێ ئەوەی هیچ نیازێکی تری خۆی بخاتەڕوو، بەڵام سەرکردەویەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی سەدر ئاشکرا دەکات.

سەرکردەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ڕۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى راگەیاندووە، سەدر سیستەمێکی دەوێت کە لەگەڵ تێڕوانینی خۆیدا بگونجێت، کە لەوانەیە لەگەڵ تێڕوانینی ئەوانی تردا نەگونجێت.

ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە، کشانەوەی ئێستای موقتەدا سەدر لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتی هەڵبژاردن، لەم دیدگایەوە سەرچاوە دەگرێت نەک ڕق لە کاری سیاسی.

ئاماژە بە پێگە و بەهێزی سەدر دەکات لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسی و دەڵێت: لەوانەیە یارییەکە بە تەواوی بگۆڕێت تەنانەت ئەگەر لە پێشبڕکێی هەڵبژاردنیش دوور بێت، هەر بۆیە، چوارچێوەی هەماهەنگی چاوێکیان لەسەر هەڵبژاردنەکان و چاوەکەی دیکەش لەسەر سەدرە.

لەگەڵ ئەوەی لایەنەسیاسییەکان و چاودێرانی سیاسی پێیانوابوو، سەدر لە چوار ساڵی رابروودا، شەقامی لە بەرژەوەندی خۆی ساز و ئامادەکردووە بۆ چوونە سەر سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام لە بڕیارێکی چاوەڕواننەکراودا، سەدر بایکۆتکردنی هەڵبژاردنی راگەیاند، هەرچەندە سەرۆک کۆماری عێراق بە فەرمی داوای لێکرد بە بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەڵام ئەو سوربوو لەسەر بڕیارەکەی.

لە ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ساڵی ڕابردوودا، موقتەدا سەدر بڕیارێکی دەرکرد بۆ دوورخستنەوەی 31 کەس لە بزووتنەوەکە و باڵی سەربازی سەرایا سەلام، بەهۆی ئاماەکارییان بۆ بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.

سەرکردەیەکی رەوتی سەر بە رۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى وتووە، ڕەوتی سەدر پشتگیری لە هیچ لیست و کاندیدێک ناکات لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا، ئەو سەرکردەیە ڕەتی دەکاتەوە پێشبینی هەنگاوەکانی داهاتووی سەدر بکات و دەڵێت: هەموو شتێک دەگونجێت، بەڵام کەس نازانێت چۆن و کەی ڕوودەدات.

ئەو سەرکردەیە ئاماژەی بەوەکردووە، کە سەدر درکپێدەکات و گرەو لەسەر ئەگەری داڕمانی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکات بە تێپەڕبوونی کات، چونکە بڕوا وایە سیستەمی سیاسی ئێستا بە ئاسانی چاکسازی ناکرێت.

دەشڵێت: سەدر هەموو جۆرە کارێکی سیاسی تاقیکردۆتەوە. بەشداری کردن لە پەرلەمان و کشانەوەی لێی و بەشداریکردن لە حکومەت و کشانەوەی لێی و هەروەها دژایەتیکردنی چالاکی لە شەقامدا و پێدەچێت گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە ئەم سیستەمە توانای چاکسازی نییە.

یەکێکی تر لەو ئەگەرانەی کە سەدر چاوەڕێی دەکات، شوێنگرتنەوەی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانە لە عێراق، خودی سەدریش خواستی خۆی بۆ جێگرتنەوەی نەشاردووەتەوە و بەپێی بنەماکانی مەزهەبی شیعە، موقتەدا سەدر هەموو مەرجەکانی تێدایە.