بەغدا هەنگاوەكانی دژ بە نەوت و غازی هەرێم چڕدەكاتەوە

دوای ئەوەی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق لەپەیامێكدا رایگەیاند، دادگای فیدڕاڵی لەكارەكانیدا بە تەواوی سەربەخۆیە و بەگوێرەی دەستوریش بڕیارەكانی ناچارین بۆ هەمو لایەنەكان، هیچ لایەنێك بۆی نییە سەرپێچی لە بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵی بكات، هەر ئەمرۆ لەگەڵ سەرۆكی دادگاكانی تێهەڵچوونەوەی هەرێمی كوردستان كۆبوەوە.
پێشتر فایەق زێدان، سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق لە چاوپێكەوتنێكدا رایگەیاند: دادگای فیدڕاڵی عێراق بەشێكە لە دەسەڵاتی دادوەری و كارەكانی بەشێوەیەكی سەربەخۆ دەكات كە بە تەواوی جیاوازە لە كاروباری حكومەت، بۆ دەرخەری ئەو راستیەش بەشێك لە بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵی دژی خواستی حكومەت بون.
سەبارەت بە دۆسیەی نەوتی هەرێمی كوردستان فایەق زێدان وتی: ئەو پرسە جێگەی مشتومڕ و ناكۆكی بوو، دادگای فیدڕاڵی دۆسییەكەی لە بەرژەوەندی وەزارەتی نەوت یەكلایی كردەوە، هۆكارەكەشی ئەوەبوو كە وەزارەتی نەوت لایەنی سكاڵاكار بووە وەك هەر دۆسییەكی دیكە و بەڵگەكانی خۆی پێشكەش كردووە، دادگاكە مافی مامەڵەكردن بە سامانی سروشتی بە گوێرەی دەستوریی، بۆ حكومەتی فیدڕاڵی گەڕاندووەتەوە.
سەرۆكی ئەنجومەنی دادوەری ئەوەشی خستبووەڕوو: دوای بەدواداچونی دۆسییەكە لەلایەن دادگای فیدڕاڵیەوە دەركەوتووە كە وەزارەتی نەوتی عێراق بە پێی دەستور مافی ئەو داوایەی هەیە كە دژی یاسای نەوت و غازی هەرێمی كوردستان تۆماریكردوە، هەر بۆیە سكاڵاكە لە بەرژەوەندی وەزارەتی نەوت یەكلاكرایەوە.
هەر لەو چاوپێكەوتنەدا فایەق زێدان باسی لەوەشكردووە: دەكرێت لەرێگەی هەمواركردنەوەی ژمارەیەك برگەی دەستورەوە چارەسەر بۆ بەشێك لە كێشەی وادە دەستورییەكان بكرێت كە هەموو كاتێك لەگەڵ هەڵبژاردن و پێكهێنانی حكومەتی نوێ روبەڕوی دەبنەوە، بەڵام لە هەمو دۆخ و دەستورێكی نوێشدا دادگاكان بە سەربەخۆیی دەمێننەوە و دەسەڵاتی دادوەری عێراقیش نابێتە بەشێك لە ناكۆكی نێوان لایەنەكان.
هەر ئەمڕۆ فایەق زێدان، سەرۆكی ئەنجومەنی دادوەری عێراق، بانگهێشتی سەرۆكی دادگاكانی تێهەڵچوونەوەی هەرێمی كوردستانی كرد و باسیان لە كێشە یاساییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا كردووە.
فایەق زێدان لەوكۆبوونەوەیەدا لەگەڵ سەرۆكی دادگاكانی هەولێر و سلێمانی و دهۆك كە هەریەك لە دەستەی سەرپەرشتی دادگاكانی نەینەواو كەركوك ئامادەیبوون باسیان لەو كێشە یاساییانە كردووە كە لەنێوان هەرێم و بەغدا دروستبووە.
15 ی شوباتی 2022 دادگای فیدراڵی عێراق سەبارەت بە یاسای نەوت و غازی هەرێم بڕیاریدا، لەبڕیارەكەدا فرۆشتنی نەوت و غازی هەرێم بە نایاسایی ناوبرا و رێوشوێنەكانیش بۆ هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستە نەوتیەكانی هەرێم لەلایەن بەغداوە دەستپێكرد، هەرچەندە حكومەتی هەرێم و دەسەڵاتەكانی یاسادانان و جێبەجێكردن و سەرۆكایەتی هەرێم بڕیارەكەیان بەنادەستوری ناوبردووە بەڵام حكومەتی عێراق بەردەوام جەخت لەجێبەجێكردنی بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵی دەكەنەوە.

هەواڵ

رۆژنامەیەكی ئەمریكی: وڵاتانی عەرەبی و ئیسرائیل، بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئێران هەوڵەكانیان چڕدەكەنەوە

بەپێی راپۆرتێكی رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریكی،  ژمارەیەك لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسرائیل و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ هەماهەنگی سەربازی بەمەبەستی بەرەنگاربوونەوەی هەژموونی ئێران كۆبوونەوەی نهێنییان ئەنجامداوە.
ئەو وڵاتە عەرەبیانە بەهاوبەشی لەگەڵ چەند وڵاتێكی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئیسرائیل  كۆبونەوەیەكی نهێنییان لەمیسر ئەنجامداوە دژی فراوانبوونی هەژموونی توانا مووشەكیەكانی ئێران وفڕۆكە بێ فڕۆكەوانەكانی ئەو وڵاتە، هەوڵەكەش لەكاتێكدایە ئێران و ئەمریكا بەناوبژیوانی قەتەر نزیكن لەوەی بگەنە ڕێككەوتن و ئەو رێككەوتنە ئەتۆمیەی لە 2015 راگیرا زیندوو دەكەنەوە. 
ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریكی لەراپۆرتێكیدا بڵاویكردوەتەوە: لەدیاداریكی نهێنیدا بەرپرسانی باڵای سەربازی ئیسرائیل و بەشێك لەوڵاتانی عەرەبی، كۆبونەتەوە وڕێكەوتنی نهێنییان ئەنجامداوە، كۆبوونەوەكەش لە مانگی ئاداری ڕابردوودا لە شاری شەرەم ئەلشێخی میسر بووە، ئامانجیش لێی  بەرەنگاربوونەوەی توانا موشەكیەكانی ئێران وفڕۆكە بێ فڕۆكەوانەكانی بووە و  كۆبونەوەكەش بەسەرپەرشتی ئەمریكا بووە.
وەك ئەو رۆژنامەیە دەڵێت كۆبونەوەكە بە ئامادەبوونی بەرپرسان وئەفسەرانی پلە باڵای وڵاتانی عەرەبی هەریەك لە ئیمارات، بەحرەین،سعودیە، قەتەر،میسر، ئوردن لەگەڵ ئیسرائیل بەڕێوەچووە.
هەر بەپێی راپۆرتی رۆژنامە ئەمریكیەكە لە میانی كۆبونەوەكەدا باس لە چۆنیەتی بەرەنگاربوونەوەی توانا موشەكیەكانی ئێران، فڕۆكە بێ فڕۆكەوانەكانی ئێران كراوە، جگە لەوە وڵاتانی عەرەبی خواستی دەستڕاگەیستن بە تەكنەلۆژیای بەرگری ئاسمانی ئیسرائیل و چەكی ئەو وڵاتەیان نیشانداوە.
بەگوێرەی رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ، ئێستا گفتوگۆكان بووەتە هۆی دروستبوونی كۆمەڵێك پێشهات، لەوانە  ترسی هاوبەش لە ئێران ، باشتربوونی پەیوەندییە سیاسییەكانی عەرەب و ئیسرائیل لەگەڵ ئیسرائیل دوای پەیمانی ئیبراهیم،  هەروەها بڕیاری ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لەساڵی 2021 بۆ فراوانكردنی ناوچەی فەرماندەیی ناوەندی ئیسرائیل و وزیاتركردنی پشتیوانیەكان بۆ ئەو وڵاتە.
راپۆرتی ئەو رۆژنامەیە لەكاتێكدایە، قەتەر لەنێوەندگیریدایە بۆ لێكنزیككردنەوەی ئەمریكا و وڵاتانی رۆژئاوا لەگەڵ ئێران سەبارەت بەبەرنامەی ئەتۆمی و زیندووكردنەوەی ڕێككەوتنی ئەتۆمی كە لەساڵی 2015 ەوە ڕاگیراوە.