تەندروستی

ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی: ڤایرۆسی جگەر لەناو منداڵان بە هۆکاری نەزانراو زیاتر بڵاودەبێتەوە

دواین ئاماری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی تاوەکو 22ی حوزەیرانی 2022، لە 33 وڵاتی جیهانەوە لە پێنج هەرێمی جیاوازەوە 920 حاڵەتی تووشبوونی تووندی هەوکردنی جگەر لە ناو منداڵاندا کە هۆکاری تووشبونەکەیان نەزانراوە ئاشکرا دەکات.
ئەمە لە کاتێکدایە کە ئامارەکانی تووشبونی هەوکردنی جگەر لە 27ی ئایاری ساڵی 2022 دەریانخست کە 270 حاڵەتی نویی تووشبونی هەوکردنی جگەر زیادیان کردووە و ئەوەی جێگای سەرەنجە ئەم تووشبووە نوێیانە لە چوار وڵاتی نوێوە دەرکەوتون وهۆکاری توشبونەکەشیان نادیارە کە لەناو منداڵاندایە.
سەرەتای بڵاوبونەوەی ئەم پەتایە لە پێنجی نیسانی 2022دا دۆزرایەوە، دوای ئەوەی کە تەندرووستی بەریتانیا و ئێرلەندای باکوور  ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانیان لە 10 حاڵەتی تووندی هەوکردنی جگەری بە هۆکاری نەزانراو ئاگاداركردەوە، كە  لە منداڵانی بچووکدا بڵاوبووەتەوە کە تەمەنیان لە 10 ساڵ کەمتربووە، لەکاتێکدا ئەو منداڵانە پێشتر لە تەندرووستیەکی باشدا بوون.
بەپێی ئاماری تووشبوەکان وگیان لەدەستدانی تووشبوەکان، 18 لەو منداڵانەی کە تووشبوون گیانیان لەدەست داوە کە دەکاتە %2 ی  تووشبوەکان، هەروەها 45 لەو منداڵانەش پێویستیان بە چاندنی جگەر هەبووە.
لەو بارەیەوە، ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانی ڕایگەیاندووە: بڵاوبونەوەی ئەم جۆرە لە هەوکردنی تووندی ڤایرۆسی جگەر بە هۆکاری نەزانراو پێویستی بە لێکۆڵینەوە و ڕێنمای نوێی پشکنینی تاقیگەیی هەیە.

هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر چیە؟
هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر  بە چەندین هۆکاری جیاوازەوە ڕوودەدات، باوترینیان هەوکردنی ڤایرۆسیە، ئەو ڤایرۆسانەی دەبنە هۆی هەوکردنی جگەر چەندین جۆری جاوازی هەیە (ئەی،بی،سی،دی،ئیی).
هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر دەکرێت کەسەکە تووش بکات بە مۆمبوونی جگەر،شێرپەنجە، ئەمەش بەپێی جۆری ئەو ڤایرۆسەی کە هەوکردنەکەی درووست کردووە،تەمەن، باری تەندرووستی گشتی نەخۆشەکە ئاستی تووندی هەوکردنەکە دەگۆڕێت.
جۆرەکانی ڤایرۆسی بی و سی دەبنە هۆی هەوکردنی جگەری درێژخایەن ولەناکاوی توند، جۆرەکانی ئەی، دی، ئی، دەبنە هۆی هەوکردنی تووندی لەناکاو.
لەنێوان ڤایرۆسەکانی هۆکار بە تووشبونی هەوکردنی جگەری ڕێگاکانی گواستنەوەیان، بڵاوبونەوەی نەخۆشیەکە لە وڵاتانی جیهاندا جیاوازە.
نیشانەکانی:
هەوکرندی ڤایرۆسی جگەر بەهۆی ڤایرۆس دەکرێت بێ نیشانەبێت بۆ چەندین مانگ وساڵ، بەڵام ئەگەر نیشانەکان زوو دەرکەوتن وتووشی هەوکردنی تووندی لەناکاو بوون ئەوا دەکرێت لە نێوان دوو هەفتە بۆ شەش مانگدا دەربکەون.

باوترین نیشانەکانی؛
زەردوویی
هەستکردن بە ماندوویی
ئازاری جومگەکان
لەدەستدانی حەزی خواردن
تۆخ بوونی ڕەنگی میز، کاڵبوونەوەی ڕەنگی پیسایی
هێڵنج دان

هەواڵ

Mic Exclusive:دەم پارتی بۆ بەشداریکردن لە رێورەسمی چەکدانانی قەندیل دێتە هەرێمی کوردستان

شاندێکی دەم پارتی بەشداری یەکەم رێورەسمی چەکدانانی پەکەکە دەکات و داواش لە چالاکوان و رۆژنامەنووسان دەکات مۆڵەت بۆ روماڵکردنی وەربگرن، سەرۆک کۆماری تورکیاش دەڵێت، چەکدانانی پەکەکە پرۆسەی ئاشتی خێراتر دەکات. 

10 رۆژی داهاتوو لە رێورەسمێکدا نزیکەی 30 گەریلای پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکە لە سلێمانی چەک دادەنێنن. 

بەردان ئۆزتورک، پەرلەمانتاری دەم پارتی بە دیجیتاڵ میدیای Micـی راگەیاند، دەم پارتی بە شاندێک بەشداری رێوڕەسمی چەکدانانی گەریلاکانی پەکەکە دەکات.

دەم پارتی تا ئێستا ئەندامانی شاندەکەی دیاریی نەکردووە، ئۆزتورک وتی،" لە چەند رۆژی داهاتوودا دەستەی گشتی دەم پارتی ئەندامانی شاندەکە دیاریی دەکات.

چاوەڕوان دەکرێت، رێورەسمی چەکدانانی یەکەم پۆلی گەریلاکانی پەکەکە لە 10 بۆ 12ـی تەمووز لە سنوری پارێزگای سلێمانی ئەنجام بدرێت، زاگرۆس هیوا، وتەبێژی کۆما جڤاکێن کوردستان -کەجەکە بە ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێسی راگەیاندووە، پرۆسەکە بە سەرپەرشتیی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی سڤیل و لایەنە پەیوەندیدارەکان بەڕێوەدەچیت و گەریلاکان چەکەکانیان لەناو دەبن. 

رێورەسمی چەکدانانی یەکەم پۆلی گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان دەستپێشخەرییەکی سیمبولی پەکەکەیە بۆ پرۆسەی ئاشتی و بە چاودێری، هەولێر، بەغدا و ئەنقەرە ئەنجام دەدرێت.

دەم پارتی بۆ بەشداریکردن لە رێورەسمی چەکدانانەکەدا بانگهێشتی نووسەر و نوێنەری پارتەکانی کردووە، داواشی لە میدیاکانی تورکیا کردووە، بۆ وەرگرتنی مۆڵەتی رووماڵکردن ناویان تۆمار بکەن و هەماهەنگی لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکەن.
  
بڕیارە لە چەند رۆژی داهاتوودا شاندێکی دەم پارتی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان کۆبێتەوە، سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاندووە، تاوتوێی قۆناغەکانی داهاتووی پرۆسەی ئاشتی دەکەن، چونکە چەکدانانی پەکەکە پرۆسەی ئاشتی خێراتر دەکات. 

پرۆسەی ئاشتی و چەکدانانی پەکەکە
پرۆسەی نوێی ئاشتی لە تورکیا و باکوری کوردستان، لە کۆتایی ساڵی 2024 بە دەستپێشخەری دەوڵەت باخچەلی سەرۆکی مەهەپە دەستیپێکرد، دواتر عەبدوڵا ئۆجالان رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە وەڵامی داواکارییەکەی دایەوە و داوای خۆهەڵوەشاندنەوەی لە پەکەکە کرد
پەکەکە لە رۆژانی 5- 7ی ئەم مانگە کۆنگرەی 12ی خۆی بەست و دواتر رایگەیاند، بڕیاریانداوە چەک دابنێن و خۆیان هەڵبوەشێننەوە.