تەندروستی

ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی: ڤایرۆسی جگەر لەناو منداڵان بە هۆکاری نەزانراو زیاتر بڵاودەبێتەوە

دواین ئاماری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی تاوەکو 22ی حوزەیرانی 2022، لە 33 وڵاتی جیهانەوە لە پێنج هەرێمی جیاوازەوە 920 حاڵەتی تووشبوونی تووندی هەوکردنی جگەر لە ناو منداڵاندا کە هۆکاری تووشبونەکەیان نەزانراوە ئاشکرا دەکات.
ئەمە لە کاتێکدایە کە ئامارەکانی تووشبونی هەوکردنی جگەر لە 27ی ئایاری ساڵی 2022 دەریانخست کە 270 حاڵەتی نویی تووشبونی هەوکردنی جگەر زیادیان کردووە و ئەوەی جێگای سەرەنجە ئەم تووشبووە نوێیانە لە چوار وڵاتی نوێوە دەرکەوتون وهۆکاری توشبونەکەشیان نادیارە کە لەناو منداڵاندایە.
سەرەتای بڵاوبونەوەی ئەم پەتایە لە پێنجی نیسانی 2022دا دۆزرایەوە، دوای ئەوەی کە تەندرووستی بەریتانیا و ئێرلەندای باکوور  ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانیان لە 10 حاڵەتی تووندی هەوکردنی جگەری بە هۆکاری نەزانراو ئاگاداركردەوە، كە  لە منداڵانی بچووکدا بڵاوبووەتەوە کە تەمەنیان لە 10 ساڵ کەمتربووە، لەکاتێکدا ئەو منداڵانە پێشتر لە تەندرووستیەکی باشدا بوون.
بەپێی ئاماری تووشبوەکان وگیان لەدەستدانی تووشبوەکان، 18 لەو منداڵانەی کە تووشبوون گیانیان لەدەست داوە کە دەکاتە %2 ی  تووشبوەکان، هەروەها 45 لەو منداڵانەش پێویستیان بە چاندنی جگەر هەبووە.
لەو بارەیەوە، ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانی ڕایگەیاندووە: بڵاوبونەوەی ئەم جۆرە لە هەوکردنی تووندی ڤایرۆسی جگەر بە هۆکاری نەزانراو پێویستی بە لێکۆڵینەوە و ڕێنمای نوێی پشکنینی تاقیگەیی هەیە.

هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر چیە؟
هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر  بە چەندین هۆکاری جیاوازەوە ڕوودەدات، باوترینیان هەوکردنی ڤایرۆسیە، ئەو ڤایرۆسانەی دەبنە هۆی هەوکردنی جگەر چەندین جۆری جاوازی هەیە (ئەی،بی،سی،دی،ئیی).
هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر دەکرێت کەسەکە تووش بکات بە مۆمبوونی جگەر،شێرپەنجە، ئەمەش بەپێی جۆری ئەو ڤایرۆسەی کە هەوکردنەکەی درووست کردووە،تەمەن، باری تەندرووستی گشتی نەخۆشەکە ئاستی تووندی هەوکردنەکە دەگۆڕێت.
جۆرەکانی ڤایرۆسی بی و سی دەبنە هۆی هەوکردنی جگەری درێژخایەن ولەناکاوی توند، جۆرەکانی ئەی، دی، ئی، دەبنە هۆی هەوکردنی تووندی لەناکاو.
لەنێوان ڤایرۆسەکانی هۆکار بە تووشبونی هەوکردنی جگەری ڕێگاکانی گواستنەوەیان، بڵاوبونەوەی نەخۆشیەکە لە وڵاتانی جیهاندا جیاوازە.
نیشانەکانی:
هەوکرندی ڤایرۆسی جگەر بەهۆی ڤایرۆس دەکرێت بێ نیشانەبێت بۆ چەندین مانگ وساڵ، بەڵام ئەگەر نیشانەکان زوو دەرکەوتن وتووشی هەوکردنی تووندی لەناکاو بوون ئەوا دەکرێت لە نێوان دوو هەفتە بۆ شەش مانگدا دەربکەون.

باوترین نیشانەکانی؛
زەردوویی
هەستکردن بە ماندوویی
ئازاری جومگەکان
لەدەستدانی حەزی خواردن
تۆخ بوونی ڕەنگی میز، کاڵبوونەوەی ڕەنگی پیسایی
هێڵنج دان

هەواڵ

لە قەڵادزێ بەڕێکەوت و لە فەرەنسا خنکا

لە قەڵادزێ بەڕێکەوت و لە فەرەنسا خنکا
سلێمانی - MIC
ژیلان محەمەد ئەمین، کچە کوردێکی تەمەن 24 ساڵە و یەکێکە لە قوربانییەکانی رووداوەکەی دوێنێ سێشەممەی نێوان فەرەنسا و بەریتانیا.
ژیلان لەگەڵ چەند کەسێکی دیکەدا و یەکێک بووە لەو 100 سەرنشینەی کە لەناو بەلەمێکی پەڕینەوەدابوون لە فەرەنساوە بۆ بەریانیا.
بەڵام پێش گەیشتنیان چەند کەسێک دەکەونە ناو ئاوەکەوەو دەخنکێن کە یەکێکیان ژینایە.
زانیاری ئەوە هەیە، رووداوەکە بەهۆی زۆری ژمارەی سەرنشینانی سەر بەلەمەکەوە بوبێت، بەتایبەت کاتێک کە بەلەمەکە کەوتوەتە ڕێ، ژمارەیەک کۆچبەری ئەفریقیش لەڕێگەی بەکارهێنانی فشارەوە چونەتە ناو بەلەمەکەوە و هەندێکیش دەڵێن شەڕ و ئاڵۆزی روویداوە.
هێشتا بەتەواوی هۆکاری خنکانی ژیلان و ئەوانی دیکە نییە، روونیش نییە کە ئاخۆ جگە لە ژیلان لەناو خنکاوەکاندا کوردی دیکە هەیە یان نا، بەڵام ئەوەی دەزانرێت کە بەشێکی زۆری کۆچبەرەکانی سەر بەلەمەکە عێراقی بوون و لەناو عێراقیەکانیشدا ژمارەیەک کورد هەبوون.
تائێستا نازانرێت کە ئاخۆ ژیلان محەمەد بەتەنها کۆچیکردوە یان خزم و کەسوکاری لەگەڵدا بووە.
ساڵانە لەکاتی پەڕێنەوەی کۆچبەران لەنێوان فەرەنسا بۆ بەریتانیا دەیان کۆچبەر دەخنکێن، ئەوەش لەپێناو گەیشتنیان بۆ ئەو وڵاتە و مافی بەدەستهێنانی مانەوەیان.
هەرچەندە لەچەند رۆژی رابردوودا پەرلەمانی بەریتانیا یاسای ناردنی کۆچبەرانی نایاسایی وڵاتەکەی بۆ رواندا پەسەند کرد ئەوەش وەک هەولیک بۆ رێگریکردن لە چوونی کۆچبەران بۆ ئەو وڵاتە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا کۆچبەران بە یەکێک لە وڵاتە دڵخوازەکەی خۆیان دەزانن بۆ مانەوەیان و وەرگرتنی مافی پەنابەری.