تەندروستی

ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی: ڤایرۆسی جگەر لەناو منداڵان بە هۆکاری نەزانراو زیاتر بڵاودەبێتەوە

دواین ئاماری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی تاوەکو 22ی حوزەیرانی 2022، لە 33 وڵاتی جیهانەوە لە پێنج هەرێمی جیاوازەوە 920 حاڵەتی تووشبوونی تووندی هەوکردنی جگەر لە ناو منداڵاندا کە هۆکاری تووشبونەکەیان نەزانراوە ئاشکرا دەکات.
ئەمە لە کاتێکدایە کە ئامارەکانی تووشبونی هەوکردنی جگەر لە 27ی ئایاری ساڵی 2022 دەریانخست کە 270 حاڵەتی نویی تووشبونی هەوکردنی جگەر زیادیان کردووە و ئەوەی جێگای سەرەنجە ئەم تووشبووە نوێیانە لە چوار وڵاتی نوێوە دەرکەوتون وهۆکاری توشبونەکەشیان نادیارە کە لەناو منداڵاندایە.
سەرەتای بڵاوبونەوەی ئەم پەتایە لە پێنجی نیسانی 2022دا دۆزرایەوە، دوای ئەوەی کە تەندرووستی بەریتانیا و ئێرلەندای باکوور  ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانیان لە 10 حاڵەتی تووندی هەوکردنی جگەری بە هۆکاری نەزانراو ئاگاداركردەوە، كە  لە منداڵانی بچووکدا بڵاوبووەتەوە کە تەمەنیان لە 10 ساڵ کەمتربووە، لەکاتێکدا ئەو منداڵانە پێشتر لە تەندرووستیەکی باشدا بوون.
بەپێی ئاماری تووشبوەکان وگیان لەدەستدانی تووشبوەکان، 18 لەو منداڵانەی کە تووشبوون گیانیان لەدەست داوە کە دەکاتە %2 ی  تووشبوەکان، هەروەها 45 لەو منداڵانەش پێویستیان بە چاندنی جگەر هەبووە.
لەو بارەیەوە، ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانی ڕایگەیاندووە: بڵاوبونەوەی ئەم جۆرە لە هەوکردنی تووندی ڤایرۆسی جگەر بە هۆکاری نەزانراو پێویستی بە لێکۆڵینەوە و ڕێنمای نوێی پشکنینی تاقیگەیی هەیە.

هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر چیە؟
هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر  بە چەندین هۆکاری جیاوازەوە ڕوودەدات، باوترینیان هەوکردنی ڤایرۆسیە، ئەو ڤایرۆسانەی دەبنە هۆی هەوکردنی جگەر چەندین جۆری جاوازی هەیە (ئەی،بی،سی،دی،ئیی).
هەوکردنی ڤایرۆسی جگەر دەکرێت کەسەکە تووش بکات بە مۆمبوونی جگەر،شێرپەنجە، ئەمەش بەپێی جۆری ئەو ڤایرۆسەی کە هەوکردنەکەی درووست کردووە،تەمەن، باری تەندرووستی گشتی نەخۆشەکە ئاستی تووندی هەوکردنەکە دەگۆڕێت.
جۆرەکانی ڤایرۆسی بی و سی دەبنە هۆی هەوکردنی جگەری درێژخایەن ولەناکاوی توند، جۆرەکانی ئەی، دی، ئی، دەبنە هۆی هەوکردنی تووندی لەناکاو.
لەنێوان ڤایرۆسەکانی هۆکار بە تووشبونی هەوکردنی جگەری ڕێگاکانی گواستنەوەیان، بڵاوبونەوەی نەخۆشیەکە لە وڵاتانی جیهاندا جیاوازە.
نیشانەکانی:
هەوکرندی ڤایرۆسی جگەر بەهۆی ڤایرۆس دەکرێت بێ نیشانەبێت بۆ چەندین مانگ وساڵ، بەڵام ئەگەر نیشانەکان زوو دەرکەوتن وتووشی هەوکردنی تووندی لەناکاو بوون ئەوا دەکرێت لە نێوان دوو هەفتە بۆ شەش مانگدا دەربکەون.

باوترین نیشانەکانی؛
زەردوویی
هەستکردن بە ماندوویی
ئازاری جومگەکان
لەدەستدانی حەزی خواردن
تۆخ بوونی ڕەنگی میز، کاڵبوونەوەی ڕەنگی پیسایی
هێڵنج دان

هەواڵ

ئەنجوومەنی دەوڵەت وەڵامی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق دەداتەوە

کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی دەوڵەت لەبارەی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان کۆتایی هات و چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ وەڵامی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بداتەوە.

بەگوێرەی زانیارییەکان لە کۆبوونەوەکەدا شاندێکی هەرێمی کوردستان بەشداربوون، کۆبوونەوەکە بە هەنگاوێکی گرنگ بۆ چارەسەری گرفتی مووچەی هەرێمی کوردستان دادەنرێت.

ئەنجوومەنەکە ئەمڕۆ چوارەم کۆبوونەوەی لەسەر پرسی داهاتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان ئەنجامدا و، تێیدا تاوتوێی پرسی داهاتی نانەوتیی هەرێم، کە یەکێکە لە خاڵە ناکۆکانی نێوان حکومەتی هەرێم و عێراق.

هەر بەگوێرەی زانیارییەکان؛ پێشبینیدەکرێت ئەمڕۆ ئەنجوومەنی دەوڵەت ئەنجامی کۆبوونەوەکە بە راپۆرتێک بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بەرزبکاتەوە.

رای ئەنجوومەنەکە لە بارەی کێشەی هەولێر و بەغدا لەسەر داهاتی ناوخۆ بە یەکلاکەرەوە ناو دەبرێت و بۆ چارەسەری پرسی داهاتیی ناوخۆی هەرێمی کوردستان لەنێوان هەولێر و بەغدا.

لە کاتێکدا ژمارەیەک لە چاودێران پێیان وایە، ئەو ئەرکەی بە ئەنجوومەنی دەوڵەت سپێردراوە؛ کاری ئەو نییە و ناتوانێت چارەسەر بۆ کێشەکە بدۆزێتەوە، بەڵکو دەبێت کێشەی داهاتی ناوخۆی هەرێم، دادگای باڵای فیدراڵی بڕیاری لەبارەوە بدات.