هەواڵ

سەرۆكی حكومەت لەگەشتە و دیار نییە كەی مووچە دەست بەدابەشكردنی دەكرێت

لەهەرێمی كوردستان هێشتا مووچەی مانگی حەوت دەست بەدابەشكردنی نەكراوە و سەرچاوەیەكی وەزارەتی دارایی و ئابوری حكومەتی هەرێمیش هۆكارەكەی ئاشكرا دەكات، یەكێتی و گۆڕان بەناڕاستەوخۆ سەرۆكی حكومەت بە دابەش نەكردنی مووچە تۆمەتبار دەكەن، پارتیش یەكێتی بە هۆكاری دابەش نەكردنی مووچە تۆمەتباردەكات.
سەرچاوەیەك لەوەزارەتی دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان بەمایكی وت:" هێشتا هیچ وادەیەك نییە بۆ دابەشكردنی مووچە، هەركات ئەنجومەنی وەزیران فەرمان بكات دەست بە دابەشكردنی مووچە دەكەین".
سەرچاوەكەی وەزارەتی دارایی وتی " هۆكاری دابەش نەكردنی مووچە واژۆنەكردنیەتی لەلایەن مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە، بەوتەی سەرچاوەكەی وەزارەتی دارایی سەرۆكی حكومەت لەگەشتە و دیاریش نییە كەی دەگەڕێتەوە تا كاتی گەڕانەوەی سەرۆكی حكومەتیش ناتوانرێت مووچە دابەش بكرێت".
لەسلێمانی سەرجەم ئەو فەرمانبەرانەی هێشتا مووچەی مانگی شەشیان وەرنەگرتبوو مووچەیان وەرگرتووە، كە ئەوەش پاساوی وەزارەتی دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان بوو بۆ دابەش نەكردنی مووچەی مانگی حەوت.
حكومەتی هەرێمی كوردستان بەڵێنیدابوو هەموو 25 ی مانگێك مووچە دابەش بكات، بەڵام لەماوەی دوو ساڵی رابردوودا تەنها سێجاروەزارەتی دارایی حكومەتی هەرێم لەكاتی خۆیدا مووچەی دابەشكردووە.
زیاتر لەدووساڵە بڕیاری دابەشكردنی مووچە لەهەرێمی كوردستان لەدەست وەزارەتی دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستاندایە، لەكاتێكدا پێشتر ئەو دەسەڵاتە لەلای وەزیری دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان بوو كە ئاوات شێخ جەنابە لەپشكی گۆڕان.
بەوتەی سەرچاوەكەی وەزارەتی دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان وەزارەت پارەی تەواوی لەبەردەستدایە بۆ دابەشكردنی مووچە بەڵام لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە فەرمانیان پێنەكراوە بۆ دابەشكردنی مووچە.

مایك پەیوەندیكرد بە زیاد جەبار سەرۆكی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان ئامادەنەبوو لەوبارەیەوە لێدوان بدات.
بەڵام سەركۆ ئازاد گەڵاڵی ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان بەمایكی وت"هۆكاری دابەشنەكردنی مووچە خودی ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێمە و بەبڕیاری ئەوان ڕاگیراوە".
حكومەتی هەرێم دوو مانگە بەبێ 200 ملیارەكەی بەغدا مووچە دابەش دەكات، ئەویش بەهۆی بەرزبوونەوەی داهاتی نەوت و ناوخۆ لەماوەی ئەمساڵدا و داهاتی ناوخۆ گەیشتووەتە نزیكەی 500 ملیار دینار جگە لەوەی داهاتی نەوت زیاترە ملیارێك دۆلار.
حكومەتی هەرێمی كوردستان ملیۆنێك و 274 هەزار مووچەخۆری هەیە، بۆ پێدانی مووچە پێویستی بە 930 ملیار دینارە، داهاتی نەوت 740 ملیار و ناوخۆش زیاتر لە 400 ملیار دینارە هاوپەیمانانیش مانگانە 28 ملیار دینار دەدەنە پێشمەرگە.

هەواڵ

سێشەممەی مووچە؛ حکومەتی عێراق بڕیار لەبارەی مووچەی هەرێمەوە دەدات؟

تا ئێستا حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناردنی پارەی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان رێکنەکەوتوون، زانیارییەکان سێشەممە بە یەکلاییکەرەوە ناو دەبن. 

 سێشەممەی مووچە؛ ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە دەبێت و بەپێی زانیارییەکان بڕیارە لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیار لەسەر رێککەوتنی هەولێر و بەغدا بدرێت. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، هەردوو حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان رەشنووسی رێککەوتنێکیان ئامادە کردووە کە پرسی داهاتەکان، بەجێکردنی مووچە و دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە خۆ دەگرێت. 

تا ئێستا هیچ کام لە هەولێر و بەغدا زانیاریی فەرمییان لەبارەی ئەو رەشنووسەوە بڵاونەکردوەتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوەکان لە هەردوو حکومەت چاوەڕوان دەکرێت، ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە سێشەممەی مووچە بێت و حکومەتی عێراق لەبارەی ناردنییەوە بڕیار بدات. 

کێشەی نەناردنی پارەی مووچە لەلایەن بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان  ئەو کاتە سەری هەڵدا کە وەزارەتی دارایی عێراق بە نوسراوێک هەرێمی کوردستانی ئاگادار کردەوە کە هیچ بڕە پارەیەکیان لە یاسایی بوودجەدا نەماوە تا بۆیانی بنێرن. 

بەپێی زانیارییەکان، حکومەتی عێراق بەڵێنی داوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە پارەی مووچەی مانگی ئایار بەشێوەی سولفە رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات، بەڵام ئەگەر هەیە شێوازی ناردنەکەی لە سولفەشەوە بگۆڕێت بۆ شێوازی دیکە. 

بەپێی ئەو زانیارییانەی لەبارەی رەشنووسەکەوە دەستی  دیجیتاڵ میدیای Mic کەوتووە، هەرێمی کوردستان بە رادەستکردنی نەوت و داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان پابەند دەکرێت. 

هەرێمی کوردستان لە سەرەتادا دەبێت مانگانە نزیکەی 300 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ بکات، تا لە رێگەی ئەو کۆمپانیا عێراقییەوە هەناردەی دەرەوە بکرێتەوە. 

پرسی بەجێکردن یان بە بانکیکردنی مووچەش یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی ئەو رەشنووسە سەرەتاییەی کە لە نێوان هەردوو حکومەت ئامادەکراوە. 

هەرێمی کوردستان پێویستە مووچەی سەرجەم مووچەخۆران بە بانکی بکات و هەژماری بانکیان لە بانکە رێگە پێدراوەکانی هەرێمی کوردستان بۆ بکاتەوە. 

چاوەڕوان دەکرێت، کردنەوەی هەژمارە بانکییەکان  لە چوارچێوەی پڕۆژەی "هەژماری من"دابن، وەک ئەوەی کاروان یاروەیس لە زاری پارێزگاری بانکی ناوەندییەوە رایگەیاندووە،" هەژماری من هەر تەوتینە و جیاوازیی نییە". 

مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 60 رۆژە چاوەڕانی دابەشکردنی مووچەن، دوایین مووچە کە لە هەرێمی کوردستان دابەشکراوە مووچەی مانگی نیسان بووە کە 18ـی ئایاری 2025 کۆتا رۆژی دابەشکردنیی بووە و لەوکاتەوە هیچ مووچەیەک دابەش نەکراوە.