هەواڵ

زیاتر لە 300 هەزار خانووی زیادەڕەو لەهەرێمی كوردستان تاپۆ دەكرێن

زیاتر لە 300 هەزار خانووی زیادەڕەو لە هەرێمی كوردستان هەن كە دەتوانن تاوەكو بەرواری 9-9-2022، داواكاری بۆ تاپۆكردنی خانووەكانیان پێشكەش بكەن، سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانیش ڕێنمایی بۆ تاپۆكردنیان دەركرد.

كوردۆ شارنی وتەبێژی وەزارەتی شارەوانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەمایكی وت:"تائێستا ئاماری ورد لەبەردەستدا نین چەند خانوو لەهەرێمی كوردستان بێ تاپۆن و دەبێت تاپۆ بكرێن".
وتیشی:"بەڵام خەریكی كۆكردنەوەی داتای ئەو خانوانەین تا ئامار رابگەیەنین، ئەو ئامارانەشی بڵاوكراونەتەوە تەنها خەمڵاندنن".
لەلایەكی دیكەوە زەردەشت رەفیق وتەبێژی سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانی بەمایكی وت:"لەهەموو گەڕەكەكانی سلێمانی خانووی زیادەڕەو و بێ تاپۆ هەن بۆیە قورسە بتوانین بزانین چەند خانووی زیادەڕەو و بێ تاپۆ لەشاری سلێمانی هەن".
ئەو خانووانەی پێش 31-12-2020، بەزێدەڕۆ درووستكراون تاپۆدەكرێن، تاوەكو ئێستا لیژنەی خەمڵاندنی تێچووی تاپۆی هەر خانوویەكی زێدەڕۆ نەچووەتە گەڕەكەكان، بەڵام تێچووی هەر یەكێكیان بەپێی بە یاسای ژمارە 7ـی ساڵی 2021ـی پەرلەمانی كوردستان دیاریدەكرێت: 
- ئەگەر ئەو زەوییەی زێدەڕۆیی كراوەتەسەر، پێشتر شارەوانی جیایكردبێتەوە، تێچووەكەی بە 25%ـی نرخی راستەقینەی زەوییەكە دەخەمڵێنرێت.
- ئەگەر كەسەكە پێشتر سوودمەندبووبێت لە دەوڵەت، تێچووەكەی بە 35%ـی نرخی راستەقینەی زەوییەكە دەخەمڵێنرێت. 
- ئەگەر شارەوانی پێشتر ئەو زەوییەی جیانەكردبێتەوە، تێچووەكەی بە نرخێك دەخەمڵێنرێت كە كەمترنەبیت لە 5%ـی نرخی راستەقینەی زەوییەكە. 
- ئەگەر شوێنی خانوویەك سەرپێچی بوو بۆ سەر ماستەرپلان یان نەخشەی كەرتی، تاپۆكردنەكەی رەتدەكرێتەوە و بە زەوییەكی دیكە قەرەبوو دەكرێتەوە.
- ئەگەریش كەسێك ئامادەنەبوو ئەو بڕە پارەیە بۆ تاپۆكردن بدات، زەوییەكەی بەناوی شارەوانی سنوورەكەیەوە تۆماردەكرێت.
لوقمان وەردی، سەرۆكی لیژنەی شارەوانی و گواستنەوە و گەیاندن و گەشتوگوزار بە مایكی وت: بۆ دیاریكردنی نرخی تاپۆكردن، لیژنەیەك لەیەكە ئیدارییەكان دروستدەكرێت و نوێنەری وەزارەتە پەیوەندیدارەكانی تێدایە و خەمڵاندن بۆ ئەو زەوییانە دەكات و نرخەكەی دیاریدەكات، ئێمەش لە نزیكەوە چاودێری نزیكی ئەو كارانە دەكەین.
لە 70%ـی داهاتی پڕۆسەكە بۆ خزمەتگوزاری ئەو گەڕەكانە بەكاردێت كە خانووەكانیان لێ تاپۆكراون.
سە‌رۆكایە‌تی شارە‌وانی سلێمانی ئەمرۆ رایگەیاند: لە ڕێكەوتی ٢٠٢٢/٨/١٤، كۆبونەوەیەك ئەنجامدرا لە دیوانی پارێزگا، بە ئامادەبوونی نوێنەری پارێزگای سلێمانی، بەڕێوەبەرایەتی گشتیی شارەوانییەكان، قائیمقامیەتی سلێمانی، بەڕێوەبەرایەتی ناحیەی بەكرەجۆ، سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانی-لیژنەی گوندەكان، تایبەت بە پێدانی ڕێنمایی بە (موختارەكانی) شاری سلێمانی، بەمەبەستی جێبەجێكردنی یاسای (٣)ی ساڵی  ٢٠٠٩، هەموواركراوی ژمارە (٧) ی ٢٠٢١. تایبەت بە تەملیكردنی خانووە زیادەڕۆییەكان و ڕێنماییدان، بە موختارەكان بۆ كارئاسانیكردنی مامەڵەی هاووڵاتیان زوو ڕاییكردنیان بەمشێوەیە:-
١- بە هیچ شێوەیەك داوای گرێبەستی نوسینگە نەكرێت.
٢- داوای فۆڕمی گوندەكان نەكرێت.
٣- پشتگیریی، تەنها بۆ خانووی نیشتەجێ بكەن و، بەواتا پشتگیریی بۆ زەوی، هەیكەل، ئەساس نەكرێت.
٤- بۆ هەر خانوویەك تەنها، یەك پشتگیریی بكرێت.
٥- ئەگەر خانوویەك كرێچی تێدابوو، ئاماژەی پێبدەن لە پشتگیرییەكەدا.
٦- پشتگیریی بۆ هەموو خانوویەك بكرێت، كە لەناو سنوری گوندەكەدا بێت، یان لە دەرەوەی سنورەكە بێت.
٧- پێویستە هاووڵاتی پشتگیریی موختارەكەی، لەگەڵ داواكارییەك و پێداویستییەكانی وەك (كارتی نیشتیمانی، فۆڕمی خۆراك)، هەروەها پسوڵەی ئاو، كارەبا” ئەگەر هەبوو ببەن بۆ پارێزگا.

هەواڵ

موقتەدا سەدر هەڵبژاردن رەتدەکاتەوە و چاوەڕێی دوو ئەگەرە

سەرەڕای کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و بەشدارینەکردنی لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق، بەڵام موقتەدا سەدر هێشتا مۆتەکەی دەسەڵاتدارانی عێراقە، ئەمەش وایکردووە لەلایەک چاویان لەسەر هەڵبژاردن بێت و لەلایەکیش چاویان لەسەر سەدر بێت، خودی موقتەدا سەدریش چاوەڕێی روودانی دوو ئەگەرە لە عێراق.

موقتەدا سەدر سەرکردەی ڕەوتی سەدر، هێشتا یەکێکە لە گەورەترین مەتەڵە سیاسییەکان، کە ڕووبەڕووی نەیارەکانی دەبێتەوە لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا، یان تەنانەت لایەنگران و هاوپەیمانە نزیکەکانی.

لەدوای بڕیارە بەناوبانگەکەی سەدر بۆ کشانەوەی کوتلە پەرلەمانییەکەی کە خاوەنی 72 کورسی پەرلەمانی بوو، لە هاوینی 2022 و راگەیاندنی ڕەتکردنەوەی کارکردن لەگەڵ "گەندەڵکاران" کە مەبەستی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو، پێشبینیەکان سەبارەت بە هەنگاوی داهاتووی سەدر بەردەوام مشتومڕی لە نێوان سیاسەتمەداران و شیکەرەوەکان و تەنانەت هاوڵاتیانی ئاسایی دروستکردووە.

موقتەدا سەدر لە هەموو پەیامەکانیدا سەبارەت بە کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و هەڵبژارد، تەنها ئاماژەی بە چینێکی گەندەڵی دەسەڵاتدار کردووە، بەبێ ئەوەی هیچ نیازێکی تری خۆی بخاتەڕوو، بەڵام سەرکردەویەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی سەدر ئاشکرا دەکات.

سەرکردەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ڕۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى راگەیاندووە، سەدر سیستەمێکی دەوێت کە لەگەڵ تێڕوانینی خۆیدا بگونجێت، کە لەوانەیە لەگەڵ تێڕوانینی ئەوانی تردا نەگونجێت.

ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە، کشانەوەی ئێستای موقتەدا سەدر لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتی هەڵبژاردن، لەم دیدگایەوە سەرچاوە دەگرێت نەک ڕق لە کاری سیاسی.

ئاماژە بە پێگە و بەهێزی سەدر دەکات لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسی و دەڵێت: لەوانەیە یارییەکە بە تەواوی بگۆڕێت تەنانەت ئەگەر لە پێشبڕکێی هەڵبژاردنیش دوور بێت، هەر بۆیە، چوارچێوەی هەماهەنگی چاوێکیان لەسەر هەڵبژاردنەکان و چاوەکەی دیکەش لەسەر سەدرە.

لەگەڵ ئەوەی لایەنەسیاسییەکان و چاودێرانی سیاسی پێیانوابوو، سەدر لە چوار ساڵی رابروودا، شەقامی لە بەرژەوەندی خۆی ساز و ئامادەکردووە بۆ چوونە سەر سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام لە بڕیارێکی چاوەڕواننەکراودا، سەدر بایکۆتکردنی هەڵبژاردنی راگەیاند، هەرچەندە سەرۆک کۆماری عێراق بە فەرمی داوای لێکرد بە بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەڵام ئەو سوربوو لەسەر بڕیارەکەی.

لە ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ساڵی ڕابردوودا، موقتەدا سەدر بڕیارێکی دەرکرد بۆ دوورخستنەوەی 31 کەس لە بزووتنەوەکە و باڵی سەربازی سەرایا سەلام، بەهۆی ئاماەکارییان بۆ بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.

سەرکردەیەکی رەوتی سەر بە رۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى وتووە، ڕەوتی سەدر پشتگیری لە هیچ لیست و کاندیدێک ناکات لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا، ئەو سەرکردەیە ڕەتی دەکاتەوە پێشبینی هەنگاوەکانی داهاتووی سەدر بکات و دەڵێت: هەموو شتێک دەگونجێت، بەڵام کەس نازانێت چۆن و کەی ڕوودەدات.

ئەو سەرکردەیە ئاماژەی بەوەکردووە، کە سەدر درکپێدەکات و گرەو لەسەر ئەگەری داڕمانی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکات بە تێپەڕبوونی کات، چونکە بڕوا وایە سیستەمی سیاسی ئێستا بە ئاسانی چاکسازی ناکرێت.

دەشڵێت: سەدر هەموو جۆرە کارێکی سیاسی تاقیکردۆتەوە. بەشداری کردن لە پەرلەمان و کشانەوەی لێی و بەشداریکردن لە حکومەت و کشانەوەی لێی و هەروەها دژایەتیکردنی چالاکی لە شەقامدا و پێدەچێت گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە ئەم سیستەمە توانای چاکسازی نییە.

یەکێکی تر لەو ئەگەرانەی کە سەدر چاوەڕێی دەکات، شوێنگرتنەوەی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانە لە عێراق، خودی سەدریش خواستی خۆی بۆ جێگرتنەوەی نەشاردووەتەوە و بەپێی بنەماکانی مەزهەبی شیعە، موقتەدا سەدر هەموو مەرجەکانی تێدایە.