تەندروستی

دواین زانیاری لەبارەی تەندروستی ئەو 100 خوێندكارەی لەسلێمانی تووشی سكچوون بوون

بەهۆی  نەخۆشكەوتن و ژەهراوی بوونی بەشێك لە خوێندكارەكانی،فرۆشگای قوتابخانەی نەهرۆ لە گەڕەكی هەواری شاری سلێمانی دادەخرێت، و قایمقامیەتی سلێمانیش لە رێگەی لیژنەی دایەنگەو باخچەو خوارنگەی قوتابخانەكانەوە چاودێری زیاتری فرۆشگای قوتابخانە حكومی و تایبەتەكان دەكات.

پاش ئەوەی ژمارەیەک خوێندکار بەهۆی خواردنی ناتەندروستی خواردنگەی قوتابخانەی نەهرۆ لە گەرەکی هەواری شاری سلێمانی دوچاری نەخۆشی و ژەهراویبوون بە خۆراک هاتبوون،  لیژنەی دایەنگەو باخچە و فرۆشگای قوتابخانەکانی سەر بە لیژنە هاوبەشەکانی قایمقامیەتی سلێمانی سەردانی قوتابخانەکەیان کرد و لە نزیکەوە بەدواداچونیان بۆ حاڵەتەکە کرد، و لە هۆکارەکانی ژەهراویبوونی خوێندکارەکانیان کۆڵیەوە و دەرکەوت بەهۆی کەمتەرخەمی و پابەند نەبوونی فرۆشگاکە بووە بە مەرج و رێنماییە تەندروستیەکانەوە.
لەبارەی چۆنیەتی چاودێریکردن و بەدواداچوونکردن بۆ حاڵەتەکەش، بەهار رەمەزان سەرۆکی لیژنەی چاودێریکردنی دایەنگەو باخچەو فرۆشگای قوتابخانەکان رایگەیاند: لە سەردانەکەی ئەمرۆدا بۆ قوتابخانەی نەهرۆ  لیژنەکە رێنمایی پێویستی داوە بە ستافی فرۆشگای  قوتابخانەکە و ئاگاداریان کردونەتەوە کە پابەندی رێنماییە تەندروستیەکان بن، وتیشی پێیان راگەیاندون  لە ئەگەری دووبارە کردنەوەیدا فرۆشگاکە رووبەرووی سزای دارایی و یاسایی دەبنەوە، ئەوەشی خستە روو کە فرۆشگای قوتابخانەکە لە لایەن لیژنەکانی بەرێوەبەرایەتی تەندروستی سلێمانیەوە داخراوە.

سامان شێخ لەتیف بەڕێوەبەری راگەیاندن و پەیوەندیەكانی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی تەندروستیی سلێمانی، پێشتر بە مایكی وت: لە 24 سەعاتی رابردوودا نزیكەی 100 خوێندكار لە یەك قوتابخانەی شاری سلێمانی، توشی سكچوون و رشانەوە بوون و رەوانەی نەخۆشخانەی د.جەمال ئەحمەد رەشیدی تایبەت بە منداڵان كراون.
وتیشی: بە مەبەستی بەدواداچوونی ئەو حاڵەتە، بەڕێوەبەری گشتیی تەندروستی لیژنەیەكی تایبەتی لە چاودێری تەندروستی و یەكەی ئاو و تەندروستیی خوێندنگاكان  راسپاردووە، بەدواداچوون بكەن بۆ دۆزینەوەی حاڵەتەكان و نمونەی خۆراك و ئاو بۆ پشكنینی تاقیگەیی وەربگرن. 
د.پشدەر عەبدوڵا بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵانی سلێمانی بەمایكی وت: بەشێكی زۆری ئەو منداڵانە باری تەندروستییان باشە و ڕەوانەی ماڵەوە كراونەتەوە، قوتابخانەكانیشمان ئاگاداركردووەتەوە كە پاكوخاوێنی بپارێزن و كاری پێویست بكەن، لیژنەیەكی تەندروستیش ئەمڕۆ لە دۆخەكە دەكۆڵێتەوە.

هەواڵ

تا کەی مووچە نایەت؟… وردەکاریی ناکۆکیەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق ئاشکرا دەبێت

هەرێمی کوردستان و عێراق لەسەر بڕ و شێوازی رادەستکردنی نەوت بە سۆمۆ، بڕی داهاتی ناوخۆ و وادەی دابەشکردنی مووچە ناکۆکن و هەردوولاش پێداگیری لەسەر داواکارییەکانی خۆیان دەکەنەوە. 

دەقی پێشنیازەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق بۆ رێککەوتن لەسەر پرسی نەوت، داهاتی نانەوت و مووچە بڵاودەکرێتەوە و وردەکاریی ناکۆییەکانیان ئاشكرا دەبێت. 

سەبارەت بە پرسی هەنارەکردنی نەوت، هەرێمی کوردستان دوو پێشنیازی پێشکەش کردووە، یەکەمیان تایبەتە بە بەشداریکردنی کۆمپانیاکان و دووەمیان بەشدارینەکردنی کۆمپانیاکانە کە لە هەردوو پێشنیازەکەدا ئامادەیی بۆ دەستبەجێ رادەستکردنی نەوت بە کۆمپانیای سۆمۆ دەربڕیووە. 

لە حاڵەتی بەشداریکردنی کۆمپانیاکان و رێککەوتنی هەولێر و بەغدا  لەسەر کاری لیژنە هاوبەشە تەکنییکییەکان، حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادەیی دەربڕیووە دوای لێدەرکردنی پێویستی ناوخۆ بەرهەمی نەوت رادەست بکات. 
لە رەشنووسەکەی هەرێمی کوردستاندا، بەرهەمی ئێستای نەوت بە 282 هەزار بەرمیلە لە ڕۆژێکدا دیارییکراوە، کە 65 هەزار بەرمیلی ڕۆژانە بۆ بەکاربردنی ناوخۆیی تەرخانکراوە.

لە حاڵەتی بەشدارینەکردنی کۆمپانیاکانیشدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشنیازی رادەستکردنی  100 هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانەی کردووە بە کۆمپانیای سۆمۆ تا ئەو کاتەی لەسەر بنەمای کاری لیژنەی تەکنیکی هاوبەش ڕێککەوتن دەکرێت.
هەرێمی کوردستان لە پێشنیازەکانیدا پێداگیرە لەسەر ئەوەی بەکاربردنی ناوخۆیی لە ئەستۆی هەرێمی کوردستان دەبێت کە بڕەکەی بە 65 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە خەمڵاندووە. 

پرسی داهاتە نانەوتییەکانیش کە خاڵێکی دیکەی ناو رەشنووسەکەیە هەرێمی کوردستان پێداگیرە لەسەر ئەو شێوازەی لە رابردوو بۆ رادەستکردنی داهاتی ناونەوتی پەیڕەو کراوە، هەر بۆیە پێشنیازی کردووە، 50% لە ڕسوماتی گومرگی و باجی دەروازەکان بە حکومەتی فیدراڵ بدرێت. 
حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دەقی پێشنازەکانیدا کە لەو رەشنووسەدا لەسەر پرسی مووچە هەیە، داوای دەستبەجێ خەرجکردنی مووچە دەکات، ئەوەیش بە پشت بەستن بە بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی. 
دادگای فیدراڵی لە بڕیارەکانی ساڵی 2023دا کە هەرێمی کوردستان وەک نمونە باسی کردووە، جەخت دەکاتەوە کە ناکۆکیی نێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان نابێت ببێتە هۆکار بۆ پشتگوێخستنی خەرجکردنی مووچەی هەرێمی کوردستان لە کاتی خۆیدا. 

حکومەتی عێراق داوای هەموو نەوتی هەرێمی کوردستان دەکات
حکومەتی عێراقی لە پێشنیازەکانیدا بۆ رادەستکردنی نەوت لەگەڵ هەرێمی کوردستان ناکۆکە و پێشنیازی دەستبەجێ رادەستکردنی تەواوی نەوتی خاوی هەرێمی کوردستانی کردووە بە کۆمپانیای سۆمۆ کە خۆی بە 236 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە خەمڵاندوویەتی.

لە قۆناغى دووەمدا کە هاوکات لەگەڵ قۆناغى یەکەم دەبێت بۆ ماوەى مانگێک جێبەجێ بکرێت، دەبێت وەزارەتى نەوتى عێراق بە هەماهەنگى لەگەڵ وەزارەتى سامانە سروشتییەکان بڕى راستەقینەى نەوت بۆ بەکارهێنانى ناوخۆیی هەرێم دیارى بکات.

داهاتە نانەوتییەکانیش خاڵێکی دیکەی ناکۆکیی نێوان هەولێر و بەغدایە، هەرێمی کوردستان پێشنیازی پێدانی نیوەی داهاتەکان دەکات، بەڵام عێراق مەرجی هەیە و پێشنیازی کردووە مانگانە داهاتەکەی پێبدرێت بە مەرجێک نابێت لە 200 ملیار دینار کەمتر بێت. 
حکومەتی عێراقی لە پێشنیازەکانیدا بۆ چارەسەرکردنی کێشەی مووچە، پێشنیازی پێکهێنانی لیژنەیەکی کردووە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان لە ماوەیەک کەمتر لە 90 رۆژدا، دواتر تەمویلکردن بە شێوەیەکی یەکجارەکی دەبێت.

حکومەتی عێراق پێشنیازیشی کردووە بە پێکهێنانی لیژنەیەکی یاسایی و تەکنیکی هاوبەش لەنێوان هەردوو حکومەت بۆ هەموارکردنی ماددەی (13/سێیەم)ی یاسای بودجە.

خەرجکردنی مووچە کێشەیەکی دیکەی نێوان هەردوو حکومەتە، حکومەتی هەرێمی کوردستان داوای دەستبەجێ خەرجکردنی دەکات، بەڵام حکومەتی عێراق بە مەرجیجێبەجێکردنی بڕگەکانی یەکەم، دووەم، سێیەم و چوارەم ناو رەشنووسەکەی لەلایەن هەرێمەوە و دوای ڕەزامەندیی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ئامادەیی دەبڕیووە پارە بۆ مووچە خەرج بکات. 

حکومەتى عێراق لە پێشنیازەکانیدا جەختی لە پێکهێنانى لیژنەیەک کردوەتەوە بۆ پرسی بەجێکردن یان بە بانکیکردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان.

تا کەی مووچە نایەت؟
رەشنووسەکەی نێوان هەولێر و بەغدا دەریدەخات ناکۆکییەکان قوڵ و ئاڵۆزن تا یەکلایی بوونەوەیان حکومەتی عێراق ئامادە نییە پارەی مووچە بنێرێت.
ئێستا هەموو ئومێدی مووچەخۆران بەو لیژنەیەیە کە حکومەتی عێراق بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی هەولێر و بەغدا لە پێنج وەزیر پێکیهێناوە کە بڕیارە لە 9ـی تەمووزەوە دەست بە گفتوگۆ لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکەن.