ئایا عێراق هێز دەنێرێتە سنوورەكانی هەرێم؟

دوێنێ ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتیمانی عێراق كۆبووەوە، پرسی سەرەكیش بۆردومان و سنوربەزاندنی هێزەكانی ئێران و توركیابوو لەسەر سنوری هەرێمی كوردستان و عێراق، دوای كۆبوونەوەكە هەواڵی ئەوە بڵاوبوەوە كە عێراق هێز دەنێرێتە سنورەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئێران و توركیا، بەڵام بەپێی راگەیەندراوی كۆبوونەوەكە و لێدوانی بەرپرسێكی وەزارەتی پێشمەرگە تەنیا ئەو هێزانەی لەوێن كە پاسەوانی سنوورن ژمارەیان زیاد دەكرێت و هێزی دیكەی پێشمەرگەش دەچنە سنوورەكان.
دوای كۆبوونەوەكەی دوێنێیان، ئەنجوومەنی وەزاریی ئاسایشی نیشتمانیی عێراق رایگەیاند: هەماهەنگی لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکەن بۆ یەکخستنی هەوڵەکان لەپێناو پاراستنی سنوورەکان و پلانێک بۆ دووبارە بڵاوکردنەوەی هێز لەسەر سنووری ئێران و تورکیا دادەنێن.
 كۆبوونەوەكە بە سەرۆکایەتیی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق بوو، لە راگەیەندراوێكدا ئەو ئەنجوومەنە ئاماژەی بەوەداوە، لەو کۆبوونەوەیەدا تاوتوێی "دەستدرێژی و دەستوەردانەکانی تورکیا و ئێرانیان" کردووە لە سنووری عێراقدا و بڕیاریانداوە کە هاوئاهەنگی لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان بکەن، لەپێناو یەکخستنی هەوڵە نیشتیمانییەکان بۆ پاراستنی سنوورەکانی عێراق.
 ئەنجوومەنی وەزاریی ئاسایشی نیشتمانیی عێراق راشیگەیان: بڕیاری داوە پلانێک بۆ دووبارە بڵاوکردنەوەی هێز بە درێژایی سنووری ئێران و تورکیا دابنێت، هەروەها بڕیاری داوە بە دابینکردنی سەرجەم پێداویستییەکانی پاڵپشتیی لۆجیستی بۆ فەرماندەیی هێزەکانی پاسەوانی سنوور و زیادکردنی کارمەندان و پارەی پێویست.
 لە بەشێکی دیکەی راگەیەندراوەکەدا هاتووە: جێگۆڕکێی بە هەندێک لە کارمەندانی وەزارەتی ناوخۆ دەکەن بۆ بەهێزکردنی خاڵی چاودێریی سنوورەکان.
 ئەو بڕیارانەی ئەنجوومەنی وەزاریی ئاسایشی نیشتمانیی عێراق لەپاش ئەوە هات کە لە سەرەتای ئەم هەفتەیە تورکیا و ئێران چەند ناوچەیەکی سنووری هەرێمی کوردستانیان بۆردوومان کرد بە پاساوی بوونی گرووپە نەیارەکانیان.
 
بەپێی ئامارەکانی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق، بە درێژایی مانگی ئەیلوول و 10 رۆژی یەکەمی تشرینی یەکەم، ئێران و تورکیا 97 جار سنووری هەرێمی کوردستانیان بەزاندووە و 63 جاریش تۆپبارانیان کردووە.
بەپێی ئامارەکە، تورکیا و ئێران لە مانگی ئەیلولدا 55 جار سنووری هەرێمی کوردستانیان بەزاندووە: (53 جار لە لایەن تورکیاوە و دوو جار لەلایەن ئێرانەوە).
 هەر لە مانگی ئەیلولدا هەردوو وڵات 50 جار تۆپباران و بۆردوومانی خاکی هەرێمی کوردستانیان کردووە: (تورکیا 45 جار و ئێرانیش پێنج جار)
 بەپێی ئامارەکەی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق، لە 10 رۆژی یەکەمی مانگی تشرینی یەکەمی 2022دا ئێران و تورکیا 42 جار سنووری هەرێمی کوردستانیان بەزاندووە (37 جار لەلایەن تورکیا و پێنج جاریش لەلایەن ئێرانەوە).
 سەبارەت بە هێرشەکانیش لە ئامارەکەدا هاتووە، بە هەردوو وڵات 13 جار تۆپبارانی خاکی هەرێمی کوردستانیان کردووە.
سەبارەت بەبڵاوبوونەوەی هەواڵی هێنانی هێزی سەربازی عێراق بۆ سنوورەكانی هەرێمی كوردستان، لاوك غەفوری یەكێك لەراوێژكارانی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم بە فرانس پرێسی وتووە:"حكومەتی هەرێم هێزی پێشمەرگەی زیاتر دەنێرێتە سنوورەكانی".

 

هەواڵ

لە2019 ەوە لەهەرێمی كوردستان 743 ژن بەڕووداوی جیاجیا گیانیان لەدەستداوە

بە پێی ئامارەكانی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندووتیژی دژی ژنان و خێزان لەهەرێمی كوردستان لەساڵی 2019 ەوە تا شەش مانگی یەكەمی 2022 ، 117 ژن كوژراون و 193 ژنیش خۆیان كوشتووە و 155 ژنیش بەهۆكاری جیاجیا "سوتاون" و 278 ژنیش خۆیان سوتاندووە كە كۆی گشتی دەكاتە 743 ژن كە بەهەر هۆكارێك بێت لەهەرێمی كوردستان گیانیان لەدەستداوە.
بەپێی ئامارەی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ ژنان و خێزان لەهەرێمی كوردستان، لەساڵی 2019 45 ژن كوژراون و لەساڵی 2020 دابەزیوە بۆ 25 ژن و لە 2021 یشدا 25 ژن كوژراون، بەڵام لەشەش مانگی یەكەمی 2022 دا 22 ژن لەهەرێم كوژراون، جگە لەوەی لە2019 دا لەهەرێم 62 ژن خۆیان كوشتووە و 155 ژن سوتاون و 104 ژنیش خۆیان سوتاندووە، لەساڵی 2020 یش 25 ژن كوژراون و 38 ژن خۆیان كوشتووە و 68 ژنیش خۆیان سوتاندووە، هاوكات لەساڵی 2021 دا 25 ژن كوژراون و 62 ژن خۆیان كوشتووە و 78 ژنیش خۆیان سوتاندووە، بەڵام لەشەش مانگی یەكەمی 2022 دا لەهەرێمی كوردستان جگە لەوەی 22 ژن كوژراون 31 ژنیش خۆیان كوشتووە و 29 ژنیش خۆیان سوتاندووە.