ژیان

نەوت و غاز كەشوهەوای عێراقی گۆڕیوە و بانكی نێودەوڵەتی هۆشداری پێدەدات

Mic
2022-12-22

كاریگەرییەكانی گۆڕانی كەشوهەوا لە عێراق بەرەو خراپتر دەچن، بانگەوازی  نێودەوڵەتیی بۆ كۆنتڕۆڵكردنی دۆخەكە هەیە، هاوكات هایان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق ئاشكرایكرد، عێراق هەوڵدەدات بەتەواوی ڕێگری لە سووتانی غازی سروشتی پەیوەندیدار بكات، لەماوەی چوار ساڵی داهاتوودا. 
لەعێراق هێشتا بەشێك لە غازی دەرهێنراو لە پاڵ نەوتی خاودا دەسوتێت، ئەمەش بەهۆی نەبوونی ئاسانكاری پێویست بۆ پرۆسێسكردنی و گۆڕینی بۆ سووتەمەنی بۆ بەكارهێنانی ناوخۆ یان بۆ هەناردەكردن.
 ڕاسپاردەكانی بانكی نێودەوڵەتی جەختی لەوە كردووەتەوە كە عێراق ڕووبەڕووی تەحەددایەكی گەورەی كەشوهەوا دەبێتەوە كە دەبێت چارەسەر بكرێت،  هەنگاویش بنێت بەرەو مۆدێلێكی گەشەپێدانی سەوزتر و ژینگەدۆستتر، بەتایبەتی بە هەمەچەشنكردنی ئابوورییەكەی و كەمكردنەوەی پشتبەستنی بە كاربۆن.
ڕیچارد عەبدول نور، نوێنەری بانكی نێودەوڵەتی لەعێراق چەند ڕۆژێك لەمەوبەر، لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی، پشتڕاستی كردەوە كە عێراق دووەم وڵاتی جیهانە لە ڕووی سووتانی غازەوە، هاوكات پێشنیاری چارەسەری بۆ كەمكردنەوەی دەردانی نەوت و سووتانی غاز دەكات.
ریچارد لە ڕاپۆرتەكەدا سەبارەت بە گۆڕانی كەشوهەوا و گەشەسەندنی عێراق ئاماژەی بەوە كردووە كە عێراق كاریگەری گۆڕانی كەشوهەوا و بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرما و كەمبوونەوەی سەرچاوە ئاوییەكانی كەوتووەسەر كە پشتی پێدەبەستێت، نەك تەنها بۆ مەبەستی خواردنەوە، بەڵكو لە بواری ئابووری، كشتوكاڵی و لایەنەكانی ئاسایشی خۆراك.
نوێنەری بانكی نێودەوڵەتی لەعێراق ئاماژەی بەوەشكرد: عێراق سەرچاوەی نەوتی گەورە و گرنگی هەیە، هەربۆیە ڕێژەی دەردانی كاربۆنی لە ئاستێكی بەرزدا هەیە، هەروەها ڕێگەچارەی گەورە هەیە بۆ كەمكردنەوەی دەردانی گازی ژەهراوی لە لایەنی سووتانی نەوت و گاز.
 وەك ئەو بەرپرسەی بانكی نێودەوڵەتی دەڵێت: عێراق دووەم وڵاتی جیهانە كە ڕێژەیەكی بەرزی سووتانی گازی هەیە، چارەسەرەكان بریتین لە سود وەرگرتن لە غاز لە بەرهەمهێنانی كارەبا، ڕەخساندنی هەلی كار، هەروەها بەكارهێنانی وزەی نوێبووەوە و پاك، ئاماژەی بەوەشكرد دەرفەتی گەورە لە عێراق هەیە بۆ پەرەپێدانی ئەم كەرتە، كە دەبێتە هۆی كەمبوونەوەی دەردانی گازی ژەهراوی و گەشەكردنی كەرتێكی غەیرە نەوت دروست دەكات كە گرنگە بۆ ئابووری عێراق.
 شارەزایانی بواری ژینگە پێیان وایە دەستنیشانكردنی پێشنیارەكانی بانكی نێودەوڵەتی بۆ چارەسەركردنی مەترسی ژینگەیی و كەشوهەوا لە میزۆپۆتامیا دەرفەتێك دەڕەخسێنێت بۆ هەوڵە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییە هاوبەشەكان بۆ بەرەنگاربوونەوەی كاریگەرییە سەختەكانی گۆڕانی كەشوهەوا لەسەر عێراق، كە مەترسی لەسەر كەرتە جیاوازەكانی ژیان و بەرهەمهێنان لە وڵاتدا هەیە. 
شارەزای ژینگە و كەشوهەوای عێراقی، ئەیمەن حەیسەم قەدوری لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ "سكای نیوز عەرەبی" ڕایگەیاند: بانكی نێودەوڵەتی خاڵەكانی دیاریكردووە و ڕاستییە سەلمێنراوەكانی سەبارەت بە تێكچوونی ژینگە و كەشوهەوای عێراق پشتڕاستكردەوە، ئەمەش لەڕێگەی ڕاپۆرتی كەشوهەوا و گەشەپێدانی خۆیەوە كە لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی ڕابردوودا دەرچووە.
 عێراق بەدەست قەیرانی گەشەپێدانی فرەلایەنەوە دەناڵێنێت، جددیترینیان قەیرانی توندی كەشوهەوایە كە مەترسی لەسەر ئاسایشی خۆراك و ئاشتی مەدەنی و فرەچەشنی كۆمەڵایەتی تێدایە، هەروەها سەرهەڵدانی بزووتنەوەیەكی گەشەپێدانی ناسەقامگیر كە لەسەر بنەمای ئابوورییەكی كرێچیی نەوت بەڕێژەی لەسەدا ٩٨. 
خراپبوونی كەرتە بەرهەمهێنەرەكانی تر، وەك كشتوكاڵ، بەهۆی كەمی ئاو و نەبوونی سیاسەتی هاوسەنگی ئاو، و پیشەسازی، بەهۆی پشتگوێخستنی لایەنی پیشەسازی لەسەر ئاستی كەرتی تایبەت و حكومی، مۆدێلی گەشەسەندنی عێراق بەهۆی نەوتەوە بەڕێوەدەچێت و ئەمەش لە مێژە سەرچاوەی ناسكی و ناجێگیری ئابووری و ژینگەیی و كۆمەڵایەتی بووە.
وزەی مرۆڤی گەنج كە زیاتر لە سەدا ٦٠ی دانیشتوان پێكدەهێنن، بەهۆی تێكچوونی بزووتنەوەی گەشەپێدانەوە نزیكە لە بەفیڕۆدان، ئەمەش كاریگەری نەرێنی لەسەر ئاستی پەروەردە و بەرهەمهێنان هەبووە، گواستنەوە بەرەو وزەی نوێبووەوە جیهان بە خێرایی بەرەو وازهێنان لە بەرهەمە نەوتییە قورسەكان هەنگاو دەنێت و وردە وردە بەرەو وزەی پاك دەگۆڕێت، بە مەبەستی كەمكردنەوەی دەردانی كاربۆن بۆ ئەوەی بگاتە ئاستێك كە خێراتربوونی گەرمبوونی جیهان سنووردار بكات لە درێژخایەندا.
 ئەم ڕەوتە بەرەو وزەی پاك و خاوێن سەرەرای دوودڵی هەندێك وڵاتی پیشەسازی گەورە ڕوودەدات، بەڵام بەم زووانە وەڵامی بڕیار و یاسا نێودەوڵەتییەكان دەدەنەوە، چونكە گۆڕانی كەشوهەوا هەڕەشەیەكی وجودییە بۆ سەر هەموو هەسارەكە.
عێراق خاوەنی ئەو توانایانەیە کە وای لێدەکات وردە وردە بەرەو وزەی سەوز بگۆڕێت، ئەگەر دەست بکات بە چارەسەرکردنی قەیرانە کەڵەکەبووەکانی بە وەرگرتنی مافی ئاو لە وڵاتانی دراوسێی، ئەمەش دەبێتە هۆی داڕشتنەوەی دامەزراوەکانی دەوڵەتی بەرهەمهێنەر.
شارەزایان ئامۆژگاری عێراق دەکەن کە دامەزراوە گشتی و حکومییەکان ئاوەدان بکاتەوە بۆ بەرزکردنەوەی متمانە و چارەسەرکردنی دووبەرەکی قووڵ، کە هەموو ئەمانە بە دەروازەی چارەسەرکردنی قەیرانە سیاسییە و ئابووریەكاندا تێدەپەڕن.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

هەواڵ

موقتەدا سەدر هەڵبژاردن رەتدەکاتەوە و چاوەڕێی دوو ئەگەرە

Mic
2025-09-17


سەرەڕای کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و بەشدارینەکردنی لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق، بەڵام موقتەدا سەدر هێشتا مۆتەکەی دەسەڵاتدارانی عێراقە، ئەمەش وایکردووە لەلایەک چاویان لەسەر هەڵبژاردن بێت و لەلایەکیش چاویان لەسەر سەدر بێت، خودی موقتەدا سەدریش چاوەڕێی روودانی دوو ئەگەرە لە عێراق.

موقتەدا سەدر سەرکردەی ڕەوتی سەدر، هێشتا یەکێکە لە گەورەترین مەتەڵە سیاسییەکان، کە ڕووبەڕووی نەیارەکانی دەبێتەوە لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا، یان تەنانەت لایەنگران و هاوپەیمانە نزیکەکانی.

لەدوای بڕیارە بەناوبانگەکەی سەدر بۆ کشانەوەی کوتلە پەرلەمانییەکەی کە خاوەنی 72 کورسی پەرلەمانی بوو، لە هاوینی 2022 و راگەیاندنی ڕەتکردنەوەی کارکردن لەگەڵ "گەندەڵکاران" کە مەبەستی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو، پێشبینیەکان سەبارەت بە هەنگاوی داهاتووی سەدر بەردەوام مشتومڕی لە نێوان سیاسەتمەداران و شیکەرەوەکان و تەنانەت هاوڵاتیانی ئاسایی دروستکردووە.

موقتەدا سەدر لە هەموو پەیامەکانیدا سەبارەت بە کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و هەڵبژارد، تەنها ئاماژەی بە چینێکی گەندەڵی دەسەڵاتدار کردووە، بەبێ ئەوەی هیچ نیازێکی تری خۆی بخاتەڕوو، بەڵام سەرکردەویەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی سەدر ئاشکرا دەکات.

سەرکردەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ڕۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى راگەیاندووە، سەدر سیستەمێکی دەوێت کە لەگەڵ تێڕوانینی خۆیدا بگونجێت، کە لەوانەیە لەگەڵ تێڕوانینی ئەوانی تردا نەگونجێت.

ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە، کشانەوەی ئێستای موقتەدا سەدر لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتی هەڵبژاردن، لەم دیدگایەوە سەرچاوە دەگرێت نەک ڕق لە کاری سیاسی.

ئاماژە بە پێگە و بەهێزی سەدر دەکات لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسی و دەڵێت: لەوانەیە یارییەکە بە تەواوی بگۆڕێت تەنانەت ئەگەر لە پێشبڕکێی هەڵبژاردنیش دوور بێت، هەر بۆیە، چوارچێوەی هەماهەنگی چاوێکیان لەسەر هەڵبژاردنەکان و چاوەکەی دیکەش لەسەر سەدرە.

لەگەڵ ئەوەی لایەنەسیاسییەکان و چاودێرانی سیاسی پێیانوابوو، سەدر لە چوار ساڵی رابروودا، شەقامی لە بەرژەوەندی خۆی ساز و ئامادەکردووە بۆ چوونە سەر سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام لە بڕیارێکی چاوەڕواننەکراودا، سەدر بایکۆتکردنی هەڵبژاردنی راگەیاند، هەرچەندە سەرۆک کۆماری عێراق بە فەرمی داوای لێکرد بە بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەڵام ئەو سوربوو لەسەر بڕیارەکەی.

لە ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ساڵی ڕابردوودا، موقتەدا سەدر بڕیارێکی دەرکرد بۆ دوورخستنەوەی 31 کەس لە بزووتنەوەکە و باڵی سەربازی سەرایا سەلام، بەهۆی ئاماەکارییان بۆ بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.

سەرکردەیەکی رەوتی سەر بە رۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى وتووە، ڕەوتی سەدر پشتگیری لە هیچ لیست و کاندیدێک ناکات لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا، ئەو سەرکردەیە ڕەتی دەکاتەوە پێشبینی هەنگاوەکانی داهاتووی سەدر بکات و دەڵێت: هەموو شتێک دەگونجێت، بەڵام کەس نازانێت چۆن و کەی ڕوودەدات.

ئەو سەرکردەیە ئاماژەی بەوەکردووە، کە سەدر درکپێدەکات و گرەو لەسەر ئەگەری داڕمانی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکات بە تێپەڕبوونی کات، چونکە بڕوا وایە سیستەمی سیاسی ئێستا بە ئاسانی چاکسازی ناکرێت.

دەشڵێت: سەدر هەموو جۆرە کارێکی سیاسی تاقیکردۆتەوە. بەشداری کردن لە پەرلەمان و کشانەوەی لێی و بەشداریکردن لە حکومەت و کشانەوەی لێی و هەروەها دژایەتیکردنی چالاکی لە شەقامدا و پێدەچێت گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە ئەم سیستەمە توانای چاکسازی نییە.

یەکێکی تر لەو ئەگەرانەی کە سەدر چاوەڕێی دەکات، شوێنگرتنەوەی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانە لە عێراق، خودی سەدریش خواستی خۆی بۆ جێگرتنەوەی نەشاردووەتەوە و بەپێی بنەماکانی مەزهەبی شیعە، موقتەدا سەدر هەموو مەرجەکانی تێدایە.

TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved