هەواڵ

ناوەڕۆكی فشارەكانی ئەمریكا بۆ رێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغدا و ئەنجامدانی چاكسازی لەلایەن پارتی و یەكێتییەوە

Mic
2023-01-18

وەفدی باڵای ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا له‌میانی سه‌ردانه‌كه‌یاندا بۆ هه‌ولێر له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان له‌باره‌ی چوار چوار پرسی گرنگ گفتوگۆیان كردووە، سەرۆكی حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێمیش دەڵێت عێراق فشارەكانی كەمكردووەتەوە، ئەمەش دەریدەخات ئەمریكا فشاری لەپارتی و یەكێتی كردووە رێككەوتن ئەنجام بدەن و لەگەڵ عێراقیش بگەنە ڕێككەوتن.
بەپێی زانیاریەكانی مایك، ئەو پرسانەی وەفدە باڵاكەی ئەمریكا بە سەرۆكایەتی برێت مەكگۆرگ نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا بۆ كاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقا لەگەڵ بەرپرسانی باڵای عێراق و هەرێم قسەی لەسەر كردوون، هەریەك لە  هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان، رێككه‌وتنی هه‌رێم له‌گه‌ڵ به‌غدا، مه‌ترسییه‌كانی سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی داعش له‌ سوریا، رێككه‌وتنی هه‌رێم و عێراق له‌گه‌ڵ توركیا بۆ ره‌وانه‌كردنی نه‌وت و وزه‌یە بۆ ئه‌وه‌ی پێداویسته‌كانی جیهان پڕبكرێته‌وه‌.
هەر بەپێی زانیاریەكان وەفدەكەی ئەمریك داوای كردوه‌ ئه‌مساڵ هەڵبژاردن به‌ڕێوه‌بچێت، به‌ جۆرێك كه‌ داخوازی ئۆپۆزسیۆن و لایه‌نه‌كانی ده‌سه‌ڵات له‌ هه‌رێمی كوردستان له‌به‌رچاو بگیردرێت، هاوكات ته‌وه‌رێكی دیكه‌ی كۆبونه‌وه‌كه‌ دۆخی سوریا و مه‌ترسیی گه‌ڕانه‌وه‌ی چه‌كدارانی داعش بووه‌ له‌ رێگه‌ی سوریاوه‌، كه‌ له‌ ئێستادا دۆخه‌كه‌ به‌ره‌و ئاڵۆزی چووه‌ و هێرشی توركیا بۆ سه‌ر باكور و رۆژهه‌ڵاتی كوردستان كه‌ له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی هێزه‌كانی سوریای دیموكراتدایه‌.
وەفدە باڵاكه‌ی ئه‌مریكا له‌میانی كۆبونه‌وه‌كانیدا له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی عێراق و هه‌رێمی كوردستان، عێراق و هه‌رێمی كوردستانی له‌ مه‌ترسیه‌كانی گه‌ڕانه‌وه‌ی داعش له‌ رێگه‌ی سوریاوه‌ ئاگاداركردووه‌ته‌وه‌، هاوكات ته‌وه‌رێكی دیكه‌ی كۆبونه‌وه‌كانی نێوان وەفدەكەی ئه‌مریكا و به‌رپرسانی هەرێم ئەوەبووە وەفدەكە به‌ڕوونی داوای له‌ پارتی و یەكێتی كردووە‌ له‌ نێوان خۆیان رێكبكه‌ون و له‌گه‌ڵ به‌غداش رێكه‌وتن واژۆبكه‌ن، به‌تایبه‌تی له‌باره‌ی نه‌وت و وزه‌وە، هاوكات ئه‌مریكا داوای كردووه‌ هه‌رێمی كوردستان و عێراق پێكه‌وه‌ له‌گه‌ڵ توركیا دانوستان بكه‌ن و بگه‌نه‌ رێككه‌وتن بۆ ئه‌وه‌ی رێگه‌یه‌ك بۆ هه‌نارده‌كردنی نه‌وت و غاز بدۆزرێته‌وه‌ و ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی بكه‌ن ئەمەش لەپێناو پڕكردنەوەی ئەو كەموكوڕیەی لەوزەی جیهان دروستبووە بەهۆی شەڕی ئۆكرانیاوە.
وەفدە باڵاكه‌ی ئەمریكا پێكهاتبوو لە برێت مەكگۆرك، نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا بۆ كاروباری ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقا و ئامۆس هۆكشتین، ڕێكخەری تایبەتی سەرۆكایەتیی بۆ ژێرخانی جیهانی و ئاسایشی وزە و ئالینا ڕۆمانۆسكی، باڵیۆزی ئەمریكا لە عێراق و ژمارەیەك ڕاوێژكاری وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا.
وەفدەكە شەوی دووشه‌ممه‌ی رابردوو دوای گەڕانەوەیان لەبەغدا، له‌گه‌ڵ نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكی ماوەبەسەرچووی هه‌رێمی كوردستان كۆبوه‌وه‌، دوێنێ سێشه‌ممه‌ش به‌جیا له‌ سه‌ڵاحه‌دین له‌گه‌ڵ مه‌سعود بارزانی، سه‌رۆكی پارتی و له‌ باره‌گای مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی له‌ هه‌ولێر له‌گه‌ڵ بافڵ جه‌لال تاڵه‌بانی، سه‌رۆكی یه‌كێتی و دواتریش له‌گه‌ڵ قوباد تاڵه‌بانی، جێگری سه‌رۆكی حكومەتی ماوەبەسەرچووی هه‌رێمی كوردستان كۆبوه‌وه‌.
ئاماژەیەكی دیكەی ئەنجامی سەردانەكەی وەفدی ئەمریكا بۆ عێراق و هەرێم ئەوەیە، رۆژنامەی (المدی) لە مانشێتی سەرەكیدا نوسویەتی "بەرپرسێكی دیاری چوارچێوەی هەماهەنگی رایگەیاندووە سەردانی مەكگۆرك و قائانی رێككەوت نیەو پێشتر پلانی بۆ داڕێژراوە." 
ئەو رۆژنامەیە دەشڵێت: لەچوارچێوەی ئەو پرسانەی كە مەكگۆرك وروژاندوویەتی لەگەڵ بەرپرسانی عێراق پەیوەست بووە بە دۆخی گروپە چەكدارییەكان، لەكاتێكدا ئامادەبوونی قائانی لە بەغداد پەیوەست بووە بە ناكۆكیەكانی ناو ماڵی شیعە. 
هاوكات باسی لەوەشكردووە سەردانی برێت مەكۆرگ و ئیسماعیل قائانی بۆ بەغداد، لە كاتێكدایە، عێراق رۆڵی ناوبژیوان دەگێڕێت، بۆ دەستپێكردنەوەی دانوستانە شكستخواردووەكانی رێككەوتنی ئەتۆمی.
رۆژنامەكە باسی لەوەشكردووە عێراق چاوەڕوانی هەیە لەم سەردان و دیدارانە كە دەكات ببێتە مایەی هێوركردنەوەی بەرزبوونەوەی بەهای دۆلار و رێگەدان بە عێراق كە غازی ئێران بەدۆلار بكرێت لەبری دینار.
 لەلایەكی دیكەوە مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێم لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ئاژانسی ڕۆیتەرز رایگەیاندووە:حكومەتی عێراق پابەندە بەڕاگرتنی بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی سەبارەت بەنەوت‌و غازی هەرێم، ڕەنگە كێشەكانی هەرێم‌و بەغدا چارەسەرببن لەچەند مانگی داهاتوودا، ئەویش بەتێپەڕاندنی یاسای نەوت‌و غاز.
مەسرور بارزانی ئەوەشی خستووەتەڕوو:ڕێككەوتوین لەگەڵ حكومەتی عێراق كە لەسەر پڕۆژەیاسای بودجە یارمەتی هەرێمی كوردستان بدات بۆ چارەسەركردنی كێشەی دواكەوتنی موچەی فەرمانبەران‌و گێڕانەوەی قەرزی كۆمپانیاكانی بواری نەوت لەكاتی خۆیدا.

More News

Most Popular

زانست

زیلاندیا...هەشتەمین کیشوەری کە لە ئاوەکاندا نوقم بوو

Mic
2023-09-28

تەنها شتێک کە لەم پارچە ژێرئاوکەوتووە لە سەرووی ڕووی زەریاکەدا دەردەکەوێت، نیوزلەندا و دوورگەکانی دەوروبەریەتی، بەڵام خودی زیلاندیا لە مێژە وەک نهێنی ماوەتەوە.

کاتێک ٨٣ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر کیشوەری سەروو کۆنی گۆندوانا لەیەک جیا بووەوە، بەشێکی زۆری لە ژێر شەپۆلەکاندا نوقم بوو کاتێک دوور دەکەوتەوە، بەپێی هەندێک لە زانایانی جیۆلۆجی، ئەم پارچە ژێرئاوکەوتووە کە پێی دەوترێت زیلاندیا - دەتوانرێت بە کیشوەری هەشتەمی زەوی هەژمار بکرێت.

ئێستا تەنها ئەوەی لە سەرووی ڕووی زەریاکەدا دەرکەوتووە، نیوزلەندا و دوورگەکانی دەوروبەریەتی، بەڵام خودی زیلاندیا لە مێژە وەک نهێنی ماوەتەوە نزیکەی 94%ی کیشوەری 4.9 ملیۆن کیلۆمەتری چوارگۆشە لە ژێر ئاودایە، ئەمەش وردەکارییەکانی بەشی باکووری بارستەی زەوی.
لەم دواییانەدا بە بەکارهێنانی داتای جیۆکیمیایی و ئایزۆتۆپی لە نمونەی بەردی تازە هەڵکەندراو و هەروەها خوێندنەوەی بومەلەرزەزانی، جیۆلۆجیستێکی جیۆلۆجی نیوزلەندا ئەندی تولۆک و هاوکارەکانی نەخشەیەکی پێداچوونەوەیان بۆ ئەو ناوچەیە دروستکرد بۆ لێکۆڵینەوە لە چۆنیەتی دەرکەوتنی کیشوەرەکە.

وەک لە ڕاپۆرتێکدا کە لە ماڵپەڕی ئاگاداری زانستدا بڵاوکراوەتەوە، ئاماژەی بەوە کردووە، نمونەی بەردەکان کە هەندێکیان تەمەنیان وەک دایناسۆرەکانە، لە شوێنەکانی کونکردنی گەڕان و ژمارەیەک لوتکەی بەرکەوتوو لە باشووری زیلاند، وەک دوورگەکانی چاتام و ئەنتیپۆدس وەرگیراون.

شیکاری پێکهاتەی کیمیایی، لەگەڵ بەڵگە جیۆلۆجیەکانی تر، لێکچوونەکانی لە نەخشەکانی لەگەڵ جیۆلۆجیای ڕۆژئاوای ئەنتارکتیکا ئاشکرا کرد، ئەمەش پێشنیاری ژێرئاوکەوتنی پەراوێزی زیلاندیا دەکات تا ٢٥٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، بەسەر ئەو شوێنەی کە ئێستا فەلاتی کامپبێل لە کەنارەکانی ڕۆژئاوای نیوزلەندا . ژێرئاوکەوتن کاتێک ڕوودەدات کە دوو لێواری توێکڵی زەوی پاڵ بە یەکەوە بنێن، لێوارێک پاڵدەنێتە خوارەوە بۆ ناو پۆششی زەوی.
تولۆچ و تیمەکەی لە توێژینەوەکەیاندا کە لە گۆڤاری Tectonics لە 12ی ئەیلولدا بڵاوکرایەوە، ڕوونیکردەوە "هەردوو وڵاتی زیلاندیا و ئەنتارکتیکا لە ناوخۆدا شێواوییەکی زۆریان هەیە" چەند ساڵێک بەر لە ئێستا.

پاشان لە قۆناغی کۆتایی کریتاسی نزیکەی ٧٩ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، زیلاندیا و ڕۆژئاوای ئەنتارکتیکا دڕا و زەریای هێمنیان پێکهێنا ئەوەی بۆ ماوەیەکی زۆر جیۆلۆجی سەرسام کردووە ئەوەیە کە چۆن توێکڵی زیلاندیا توانیویەتی ئەوەندە تەنک بێت پێش ئەوەی بشکێت تەنکییەکی هاوشێوە لە ئەنتارکتیکای ڕۆژئاواشدا دەردەکەوێت.

تولۆک و هاوکارەکانی بەڵگەیان دۆزیەوە کە ئاراستەی فراوانبوونەکە لە نێوان ٨٠ بۆ ١٠٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر بە ڕێژەی ٦٥ پلە جیاواز بووە، ئەوان پێیان وایە ڕەنگە ئەمە ڕێگەی بە تەنکبوونەوەی بەربڵاوی توێکڵی کیشوەری داوە، ئەم ئەنجامانە پێکەوە بناغەیەکی تۆکمە بۆ شیکارییەکی وردتر بۆ ئەم فراوانییە سەیرەی زەوی دروست دەکەن.