هەواڵ

هەرێم و بەغدا لەسەر چی ڕێككەوتوون؟ هەرێم نەوت یان داهاتەكەی ڕادەست دەكات؟

سەرچاوەیەك لەوەفدی دانوستانكاری هەرێم بۆ بەغدا بەمایكی وت: بەپێی ئەو رێككەوتنەی لەنێوان هەرێم و بەغدا كراوە، دەبێت هەرێمی كوردستان داهاتی نەوتەكەی بخاتە هەژمارێكەوە و بەچاودێری حكومەتی عێراق خەرج بكرێت، هاوكات نیوەی داهاتی گومرگەكانیش دەبێت بگەڕێتەوە بۆ حكومەتی فیدراڵی عێراق.

بودجەی 2023 ی عێراق نزیكەی 198 ترلیۆن دینارە، بەپێی ئەوەی پشكی هەرێم لەو بودجەیە بە سەدا 12 پۆینت 67 دیاریكراوە ساڵانە نزیكەی 25 ترلیۆن دینار بەركەوتەی هەرێمە، بەڵام ئەوەی بووەتە مەترسی بۆ رێككەوتنەكە پابەند نەبوونی هەرێم و قورس تێپەڕاندنی پرۆژەكەیە لەپەرلەمانی عێراق.

هاوكات هیشام ڕكابی ڕاوێژكاری میدیایی محەمەد شیاع سودانی سەرۆكوەزیرانی عێراق ڕایگەیاند:  بەپێی لێتێگەیشتنی نێوان حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕێگە بەوە دەدات لەڕێگەی هەژمارێكی شەفافەوە حكومەتی عێراقی چاودێری داهاتەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بكات .

ئەو بەرپرسە عێراقیە وتیشی: تێگەیشتنەكە زۆر باشە لەنێوان هەردوو حكومەتتدا ئەوەش لەپڕۆژە بودجەی ئەمساڵی عێراقدا ڕەنگدەداتەوە.

ڕاوێژكاری میدیایی محەمەد شیاع سودانی سەرۆكوەزیرانی عێراق ئاماژەی بۆ ئەوەش كردووە، بۆ یەكەمجارە لەساڵی ٢٠٠٣ ەوە داهاتی نەوتی حكومەتی هەرێمی كوردستان بخرێتە هەژمارێكی شەفافەوە و بخرێتە ژێر چاودێری حكومەتی فیدراڵیەوە و بەوهۆیەشەوە هەموو هەژمارەكانی تری هەرێم دابخرێن.

لەساڵی 2014 ەوە بەردەوام وەفدی هەرێم چووەتە بەغدا و چەند جارێكیش ڕێككەوتنیان ئەنجامداوە، بەڵام رێككەوتنەكە تەنها لەسەر كاغەز ماوەتەوە و جێبەجێ نەكراوە، هەرچەندە هەردوولا یەكتریان بە جێبەجێنەكردنی رێككەوتنەكان تۆمەتبار كردووە بەڵام ئەوەی لەڕابردوودا بەغدا داوای كردووە ڕادەستكردنی نەوت بووە، لەڕێككەوتنی ئەمجارەشدا بەغدا هەمان داواكاری هەبووە بەڵام بەپێی زانیاریەكان هەرێم ئامادەنییە نەوت ڕادەست بكات و دەیەوێت داهاتەكەی بخاتە ژێر چاودێری بەغداوە.

جگە لەنەوت كە هەرێم ل 2013 ەوە بەشێوەی سەربەخۆ دەیفرۆشێت و بۆ ئەوەش ڕێككەوتنی لەگەڵ توركیا كردووە، ئێستا پرسی گازیش یەكێكی دیكەیە لەو گرفتانەی بەرۆكی خەڵكی هەرێمی كوردستانی گرتووە، چونكە بەپێی زانیاریەكان حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێم بەنیازە رێككەوتنێك لەگەڵ ئیمارات بۆ 12 ساڵ ئەنجامبدات.

فرۆشتنی نەوت و غاز لەلایەن هەرێمەوە لەكاتێكدایە، حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێم بەردەوام كێشەی لەدابەشكردنی مووچەدا هەیە و چاوی لەدەستی بەغدایە، جگە لەوەی زۆربەی پِرۆژەكان ڕاگیراون و خزمەتگوزاریەكانیش وەك پێویست نین، بەوهۆیەوە زۆرێك لەخەڵكی هەرێم داوا دەكەن ئەمجارە حكومەتی ماوەبەسەرچوو پابەندی رێككەوتن بێت لەگەڵ بەغدا تا پارە لەبەغداوە بێت و قەیرانەكان چارەسەر ببن.

تەندروستی

ئەو مۆزە سەرسوڕهێنەرەی بۆ ڕزگارکردنی ژیان دروستکراوە "Super banana "

لە زۆربەی وڵاتانی جیهان بە تایبەتی ئەفریقا کەسانێک هەن بەدەست برسێتی زۆرەوە دەناڵێنن بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە زانایان بەدوای زۆر چارەسەردا گەڕاون هەرچەنە حکومەتی ئەو وڵاتە لە ڕێگەی دابەشکردنی حەب و کەپسول و تەواوکەری خۆراکیەوە هەوڵی چارەسەرکردنی ئەم کێشەیەی داوە،
 بەڵام نەیانتوانی جڵەوی بارودۆخەکە بکەن بەڵام کۆمپانیای "ویلبەرفۆرس "لە ئۆگاندا هەستان بە دروستکردنی جۆرە مۆزێکی تایبەت بە ناوی “SUPER BANANA” کە لە ڕووی جیناتەوە گۆڕانکاری تێداکراوە بە جۆرێک ژمارەیەکی زۆر ڤیتامینی تێدایە بە بەراورد بە مۆزی ئاسایی، بە تایبەت ڤیتامین A و ماددە خۆراکیە گرنگەکان بیرۆکەی دامەزراندنی ئەم کۆمپانیایە دروستکردنی SUPER BANANA  هی پیاوێک بوو بە ناوی Wilberforce ، کە بەدەست برسێتیەوە دەیناڵاند دایک و باوکی توانیان چارەسەری بکەن بەڵام زۆرینەی هاوڕێکانیان گیانیان لەدەستدا ئەو نەیتوانی چیتر بەرگەی مردنی ئەو هەموو کەسە بگرێت و بۆیە بڕیاریدا بیر لە ڕێگە چارەیەک بکاتەوە و بەو جۆرە super banana ەی داهێنا،
 ئەم مۆزە لە کۆمەڵێک تاقیگەی کشتوکاڵی لە ئۆگاندا بەرهەمدەهێنرێت بەو پێێەی یەکێکە لەو وڵاتانەی ساڵانە ژمارەریەکی زۆری منداڵ بەهۆی کەمی ڤیتامین A گیان لەدەست دەدەن یاخود لەگەشە دوادەکەون وبە ئاسانی  نەخۆش دەکەون بەهۆی ئەم مۆزەوە توانرا ژیانی چەندین کەسی برسی و هەژار ڕزگار بکرێت و لە ئیستدا چەندین منداڵ نە گەشەیان دەوەستێت نە بەهۆی کەم خۆراکیەوە دەمرن.