تەندروستی

نیشانەکانی ناو نینۆکەکان ئاماژەن بۆ ئەم نەخۆشیانە

نینۆک ئاوێنەیەکی تەندرووستی مرۆڤە، بەو پێیەی گۆڕانکارییەکانی تیادا ئاماژەن بۆ کێشەی تەندروستی، هەندێکیان سادەن، وەک کەمی کالیسیۆم، هەندێکیشیان مەترسیدارن، وەک نەخۆشییەکانی دڵ و شێرپەنجەی پێست.

ماریون مۆرس کارپی پسپۆڕی پێستی ئەڵمانی ڕوونیکردەوە، نینۆکی تەندروست ڕەق و تاڕادەیەک پەمەییە و ڕوویەکی نەرمی هەیە، جەختیشیکردەوە لەسەر پێویستی ڕاوێژکردن بە پزیشک ئەگەر تێبینی ئەم گۆڕانکاریانەی خوارەوەت کرد لە شێوە و ڕەنگی نینۆکەکاندا:

📌خاڵە سپییەکان لەسەر پلێتی نینۆکەکان
ئەمەش زۆرجار ئاماژەیە بۆ کەمی کالیسیۆم، کە دەتوانرێت بە خواردنی شیر و بەرهەمەکانی چارەسەر بکرێت.

📌گۆڕانی ڕەنگی هیلالی نینۆک
ئەگەر ڕەنگی هیلالی نینۆک بگۆڕێت بۆ پەمەیی، ئەمە ڕەنگە مژدەی کێشەکانی دڵ بێت، کە لە بەرامبەردا کاریگەری نەرێنی لەسەر دابینکردنی ئۆکسجین بۆ هیلالی نینۆک دەبێت.

📌نینۆکەکان لە پێشەوە دابەش دەبن یان درزی بچووکیان تێدایە
ئەمەش ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ کەمی بایۆتین، کە دەتوانرێت بە خواردنی فاسۆلیا و بەرهەمە شیرییەکان بەرەنگاریی ببنەوە.

📌نینۆک بە هیچ شێوەیەک گەشە ناکات یان دەشکێت
ئەمەش ئاماژەیە بۆ کەمی ڤیتامین B12، کە دەتوانرێت بە خواردنی گۆشتی بێ چەوری وەک گۆشتی مانگا و بەراز و بەرخ ، مریشک ، ماسی چارەسەربکرێت.

📌بوونی پەڵەی قاوەیی یان زیادبوونی ئەستووری نینۆک
ئەمەش ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ شێرپەنجەی پێست.

📌ڕەنگی نینۆک دەگۆڕێت بۆ ڕەش
ئەمەش ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ ئەوەی پێی دەوترێت هیماتۆما، کە بریتییە لە کێشەیەک کە لە ئەنجامی برینێکەوە دروست دەبێت.

زانست

زیلاندیا...هەشتەمین کیشوەری کە لە ئاوەکاندا نوقم بوو

تەنها شتێک کە لەم پارچە ژێرئاوکەوتووە لە سەرووی ڕووی زەریاکەدا دەردەکەوێت، نیوزلەندا و دوورگەکانی دەوروبەریەتی، بەڵام خودی زیلاندیا لە مێژە وەک نهێنی ماوەتەوە.

کاتێک ٨٣ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر کیشوەری سەروو کۆنی گۆندوانا لەیەک جیا بووەوە، بەشێکی زۆری لە ژێر شەپۆلەکاندا نوقم بوو کاتێک دوور دەکەوتەوە، بەپێی هەندێک لە زانایانی جیۆلۆجی، ئەم پارچە ژێرئاوکەوتووە کە پێی دەوترێت زیلاندیا - دەتوانرێت بە کیشوەری هەشتەمی زەوی هەژمار بکرێت.

ئێستا تەنها ئەوەی لە سەرووی ڕووی زەریاکەدا دەرکەوتووە، نیوزلەندا و دوورگەکانی دەوروبەریەتی، بەڵام خودی زیلاندیا لە مێژە وەک نهێنی ماوەتەوە نزیکەی 94%ی کیشوەری 4.9 ملیۆن کیلۆمەتری چوارگۆشە لە ژێر ئاودایە، ئەمەش وردەکارییەکانی بەشی باکووری بارستەی زەوی.
لەم دواییانەدا بە بەکارهێنانی داتای جیۆکیمیایی و ئایزۆتۆپی لە نمونەی بەردی تازە هەڵکەندراو و هەروەها خوێندنەوەی بومەلەرزەزانی، جیۆلۆجیستێکی جیۆلۆجی نیوزلەندا ئەندی تولۆک و هاوکارەکانی نەخشەیەکی پێداچوونەوەیان بۆ ئەو ناوچەیە دروستکرد بۆ لێکۆڵینەوە لە چۆنیەتی دەرکەوتنی کیشوەرەکە.

وەک لە ڕاپۆرتێکدا کە لە ماڵپەڕی ئاگاداری زانستدا بڵاوکراوەتەوە، ئاماژەی بەوە کردووە، نمونەی بەردەکان کە هەندێکیان تەمەنیان وەک دایناسۆرەکانە، لە شوێنەکانی کونکردنی گەڕان و ژمارەیەک لوتکەی بەرکەوتوو لە باشووری زیلاند، وەک دوورگەکانی چاتام و ئەنتیپۆدس وەرگیراون.

شیکاری پێکهاتەی کیمیایی، لەگەڵ بەڵگە جیۆلۆجیەکانی تر، لێکچوونەکانی لە نەخشەکانی لەگەڵ جیۆلۆجیای ڕۆژئاوای ئەنتارکتیکا ئاشکرا کرد، ئەمەش پێشنیاری ژێرئاوکەوتنی پەراوێزی زیلاندیا دەکات تا ٢٥٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، بەسەر ئەو شوێنەی کە ئێستا فەلاتی کامپبێل لە کەنارەکانی ڕۆژئاوای نیوزلەندا . ژێرئاوکەوتن کاتێک ڕوودەدات کە دوو لێواری توێکڵی زەوی پاڵ بە یەکەوە بنێن، لێوارێک پاڵدەنێتە خوارەوە بۆ ناو پۆششی زەوی.
تولۆچ و تیمەکەی لە توێژینەوەکەیاندا کە لە گۆڤاری Tectonics لە 12ی ئەیلولدا بڵاوکرایەوە، ڕوونیکردەوە "هەردوو وڵاتی زیلاندیا و ئەنتارکتیکا لە ناوخۆدا شێواوییەکی زۆریان هەیە" چەند ساڵێک بەر لە ئێستا.

پاشان لە قۆناغی کۆتایی کریتاسی نزیکەی ٧٩ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، زیلاندیا و ڕۆژئاوای ئەنتارکتیکا دڕا و زەریای هێمنیان پێکهێنا ئەوەی بۆ ماوەیەکی زۆر جیۆلۆجی سەرسام کردووە ئەوەیە کە چۆن توێکڵی زیلاندیا توانیویەتی ئەوەندە تەنک بێت پێش ئەوەی بشکێت تەنکییەکی هاوشێوە لە ئەنتارکتیکای ڕۆژئاواشدا دەردەکەوێت.

تولۆک و هاوکارەکانی بەڵگەیان دۆزیەوە کە ئاراستەی فراوانبوونەکە لە نێوان ٨٠ بۆ ١٠٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر بە ڕێژەی ٦٥ پلە جیاواز بووە، ئەوان پێیان وایە ڕەنگە ئەمە ڕێگەی بە تەنکبوونەوەی بەربڵاوی توێکڵی کیشوەری داوە، ئەم ئەنجامانە پێکەوە بناغەیەکی تۆکمە بۆ شیکارییەکی وردتر بۆ ئەم فراوانییە سەیرەی زەوی دروست دەکەن.