هەواڵ

نەوت حکومەتی هەرێم دەڕوخێنێت و یەکێتی و پارتیش شەڕ هەڵدەگرسێنن

دۆسێی نەوت هەرێمی کوردستان بە تەواوی لە دەستی کورد دەردەهێنێرێت و رۆژنامەیەکی عەرەبیش دەڵێت،دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان تاکە دیاریکەریی چارەنووسی نەوتی هەرێم نیین، پێشبینیشی کردووە، بەهۆی راگرتنی هەناردەی نەوتەوە حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕوخێت و یەکێتی و پارتیش شەڕ هەڵگرسێنن.

لە مانگی ئاداری ئەمساڵەوە دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان بووتە رۆژەڤێکی ناوخۆی، ناوچەیی و نێودوڵەتیش، ئەوەیش دوای ئەوەی لە دادگایەیەکی نێودەوڵەتی هەناردەکردنی لە ڕێگەی تورکیاوە راگیرا، ڕۆژنامەی (العرب) چاپی لەندەن لە ژمارەی (ئەمڕۆ سێشەممە 12ی ئەیلول) گرنگی بە دۆسییەی نەوتی هەرێمی کوردستان داوە و لە راپۆرتێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان بە هیچ جۆرێک لە دەستی حکوومەتی هەرێم و یەکێتیی و پارتییدا نەماوە.
رۆژنامەکە رونیکردوەتەوە، دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان ئێستا بوەتەوە دۆسێیەکی هەرێمایەتیی و نێودەوڵەتیی و هێزە گەورەکان کاریگەرییان لەسەری هەیە و  چیتر دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان تاکە دیاریکەریی چارەنووسی نەوتی هەرێمەکە نیین.
ئەگەرچی دۆخی ئابوری هەرێمی کوردستان بەهۆی راگرتنی هەناردەی نەوتەوە لە خراپترین دۆخیدایە، بەڵام ململانێ سیاییەکانی یەکێتی و پارتی لە سەر پۆست و پارە بەردەوامن، ڕۆژنامەی (العرب) لەسەر ئەم ململانێیانە نوسیویەتی، ململانێی حزبی هه‌رێمی وا لاواز كرده‌وه‌ نه‌توانێت پارێزگاری له‌ نه‌وته‌كه‌ی  بكات چونکە دۆخی هەرێم لە لێواری گلبوونەوەدایە بۆ پشێویی و ئاژاوەیەک کە ڕەنگە کەس نەتوانێت پێشبینیی لێکەوتەکانی بکات.
ئاداری ئەمساڵ، دوای ئەوەی دادگای پاریس کەیسێکی لە بەرژەوەندیی عێراق کۆتایی پێهێنا، هەناردەی نەوتی کوردستان بۆ بەندەری جەیهانی تورکیا راگیرا و دادگاکەش رایگەیاند، تورکیا بە رێگەدان بە هەناردەی سەربەخۆی نەوتی کوردستان، پێشێلی رێککەوتنی ساڵی 1973ی کردووە.
پێشتر هەرێمی کوردستان لە کێڵگە نەوتییەکانی خۆیەوە 400 هەزار بەرمیل و لە کەرکووکیشەوە 75 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردە دەکرد، مایڵز کاگینز، وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان لە کۆتا لێدوانیدا لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان وتی، کاتێکی دیاریکراو بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردە نییە بۆیە وەک کۆمەڵەکەیان داوا لە هەولێر، بەغدا و ئەنقەرە دەکەن گفتوگۆی زیاتر لەو بارەیەوە بکەن.
زۆرینەی داهاتی هەرێمی کوردستان لەسەر نەوتە، لەبەر ئەوە گرتنەوەی هەناردەی نەوتی کوردستان زیانی زۆری بە ئابوورییەکەی گەیاندووە. سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، زیانی وەستانی هەناردەی نەوت تاوەکو ئێستا پێنج ملیار دۆلار بووە.
بە ئاماژەدان بەم بپشت بەستنە زۆرەی هەرێمی کوردستان بە نەوت رۆژنامەی (العرب) باسیلەوەکردوە،  ئەگەر ڕاگرتنی هەناردەکردنی نەوت بەردەوام بێت ڕەنگە ببێتە هۆی داڕمانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کە خاوەنی دەسەڵاتێکی نیمچەسەربەخۆیە.
نەمانی کاریگەریی حکوومەتی هەرێم لە دۆسێی نەوت و پەرواێزخستنی لەم دۆسێیەدا رۆژنامەکە پێشبینی کردووە، بۆ ئەوەی بە یەکجاریی پیشەسازیی نەوت لە هەرێم هەرەس پێ بهێنێت و چیتر ئەو دەوڵەت و کۆمپانیایانەی لەو بوارەدا کار دەکەن هیچ ئارەزوویەکیان بۆ سەرمایەگوزاریی لە کەرتی نەوتی هەرێمدا نەمێنێت. 
رۆژنامەکە لەزاری چاودێرانەوە هۆشداریداوە، لەوەی حکوومەتی هەرێم کە هەموو هێزی مانەوەی پەیوەستە بە فرۆشتنی نەوتەوە، ڕەنگە بڕووخێت و ئەوەش سەر بکێشێت بۆ ململانێی چەکداریی لە نێوان هەردوو هێزە ڕکەبەرەکەی هەرێمدا، دووریش نییە ئەو ناسەقامگیرییە سەربکێشێت بۆ عێڕاق و فراوانتر ببێت.
لەدوای راگرتنی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهان، تورکیا و عێراق چەند جارێک دانوستاندنیان لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان کردووە، بەڵام نەگەیشتوونەتە رێککەوتن، ئاڵپ ئارسڵان بایراکتار، وەزیری وزەی تورکیا لە دواین لێدوانیدا لەسەر دۆسێیەکە رایگەیاند، ئامانجیانە لە کورتترین ماوەدا هێڵی نەوتی عێراق - تورکیا کارا بکەنەوە. راشیگەیاند، لەگەڵ تەواوبوونی کارە تەکنیکییەکانی پشکنین، بۆریی نەوتی کەرکووک - جەیهان دووبارە دەکەوێتەوە کار.

هەواڵ

ئەنجوومەنی دەوڵەت وەڵامی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق دەداتەوە

کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی دەوڵەت لەبارەی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان کۆتایی هات و چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ وەڵامی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بداتەوە.

بەگوێرەی زانیارییەکان لە کۆبوونەوەکەدا شاندێکی هەرێمی کوردستان بەشداربوون، کۆبوونەوەکە بە هەنگاوێکی گرنگ بۆ چارەسەری گرفتی مووچەی هەرێمی کوردستان دادەنرێت.

ئەنجوومەنەکە ئەمڕۆ چوارەم کۆبوونەوەی لەسەر پرسی داهاتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان ئەنجامدا و، تێیدا تاوتوێی پرسی داهاتی نانەوتیی هەرێم، کە یەکێکە لە خاڵە ناکۆکانی نێوان حکومەتی هەرێم و عێراق.

هەر بەگوێرەی زانیارییەکان؛ پێشبینیدەکرێت ئەمڕۆ ئەنجوومەنی دەوڵەت ئەنجامی کۆبوونەوەکە بە راپۆرتێک بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بەرزبکاتەوە.

رای ئەنجوومەنەکە لە بارەی کێشەی هەولێر و بەغدا لەسەر داهاتی ناوخۆ بە یەکلاکەرەوە ناو دەبرێت و بۆ چارەسەری پرسی داهاتیی ناوخۆی هەرێمی کوردستان لەنێوان هەولێر و بەغدا.

لە کاتێکدا ژمارەیەک لە چاودێران پێیان وایە، ئەو ئەرکەی بە ئەنجوومەنی دەوڵەت سپێردراوە؛ کاری ئەو نییە و ناتوانێت چارەسەر بۆ کێشەکە بدۆزێتەوە، بەڵکو دەبێت کێشەی داهاتی ناوخۆی هەرێم، دادگای باڵای فیدراڵی بڕیاری لەبارەوە بدات.