هەواڵ

نەوت حکومەتی هەرێم دەڕوخێنێت و یەکێتی و پارتیش شەڕ هەڵدەگرسێنن

دۆسێی نەوت هەرێمی کوردستان بە تەواوی لە دەستی کورد دەردەهێنێرێت و رۆژنامەیەکی عەرەبیش دەڵێت،دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان تاکە دیاریکەریی چارەنووسی نەوتی هەرێم نیین، پێشبینیشی کردووە، بەهۆی راگرتنی هەناردەی نەوتەوە حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕوخێت و یەکێتی و پارتیش شەڕ هەڵگرسێنن.

لە مانگی ئاداری ئەمساڵەوە دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان بووتە رۆژەڤێکی ناوخۆی، ناوچەیی و نێودوڵەتیش، ئەوەیش دوای ئەوەی لە دادگایەیەکی نێودەوڵەتی هەناردەکردنی لە ڕێگەی تورکیاوە راگیرا، ڕۆژنامەی (العرب) چاپی لەندەن لە ژمارەی (ئەمڕۆ سێشەممە 12ی ئەیلول) گرنگی بە دۆسییەی نەوتی هەرێمی کوردستان داوە و لە راپۆرتێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان بە هیچ جۆرێک لە دەستی حکوومەتی هەرێم و یەکێتیی و پارتییدا نەماوە.
رۆژنامەکە رونیکردوەتەوە، دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان ئێستا بوەتەوە دۆسێیەکی هەرێمایەتیی و نێودەوڵەتیی و هێزە گەورەکان کاریگەرییان لەسەری هەیە و  چیتر دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان تاکە دیاریکەریی چارەنووسی نەوتی هەرێمەکە نیین.
ئەگەرچی دۆخی ئابوری هەرێمی کوردستان بەهۆی راگرتنی هەناردەی نەوتەوە لە خراپترین دۆخیدایە، بەڵام ململانێ سیاییەکانی یەکێتی و پارتی لە سەر پۆست و پارە بەردەوامن، ڕۆژنامەی (العرب) لەسەر ئەم ململانێیانە نوسیویەتی، ململانێی حزبی هه‌رێمی وا لاواز كرده‌وه‌ نه‌توانێت پارێزگاری له‌ نه‌وته‌كه‌ی  بكات چونکە دۆخی هەرێم لە لێواری گلبوونەوەدایە بۆ پشێویی و ئاژاوەیەک کە ڕەنگە کەس نەتوانێت پێشبینیی لێکەوتەکانی بکات.
ئاداری ئەمساڵ، دوای ئەوەی دادگای پاریس کەیسێکی لە بەرژەوەندیی عێراق کۆتایی پێهێنا، هەناردەی نەوتی کوردستان بۆ بەندەری جەیهانی تورکیا راگیرا و دادگاکەش رایگەیاند، تورکیا بە رێگەدان بە هەناردەی سەربەخۆی نەوتی کوردستان، پێشێلی رێککەوتنی ساڵی 1973ی کردووە.
پێشتر هەرێمی کوردستان لە کێڵگە نەوتییەکانی خۆیەوە 400 هەزار بەرمیل و لە کەرکووکیشەوە 75 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردە دەکرد، مایڵز کاگینز، وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان لە کۆتا لێدوانیدا لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان وتی، کاتێکی دیاریکراو بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردە نییە بۆیە وەک کۆمەڵەکەیان داوا لە هەولێر، بەغدا و ئەنقەرە دەکەن گفتوگۆی زیاتر لەو بارەیەوە بکەن.
زۆرینەی داهاتی هەرێمی کوردستان لەسەر نەوتە، لەبەر ئەوە گرتنەوەی هەناردەی نەوتی کوردستان زیانی زۆری بە ئابوورییەکەی گەیاندووە. سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، زیانی وەستانی هەناردەی نەوت تاوەکو ئێستا پێنج ملیار دۆلار بووە.
بە ئاماژەدان بەم بپشت بەستنە زۆرەی هەرێمی کوردستان بە نەوت رۆژنامەی (العرب) باسیلەوەکردوە،  ئەگەر ڕاگرتنی هەناردەکردنی نەوت بەردەوام بێت ڕەنگە ببێتە هۆی داڕمانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کە خاوەنی دەسەڵاتێکی نیمچەسەربەخۆیە.
نەمانی کاریگەریی حکوومەتی هەرێم لە دۆسێی نەوت و پەرواێزخستنی لەم دۆسێیەدا رۆژنامەکە پێشبینی کردووە، بۆ ئەوەی بە یەکجاریی پیشەسازیی نەوت لە هەرێم هەرەس پێ بهێنێت و چیتر ئەو دەوڵەت و کۆمپانیایانەی لەو بوارەدا کار دەکەن هیچ ئارەزوویەکیان بۆ سەرمایەگوزاریی لە کەرتی نەوتی هەرێمدا نەمێنێت. 
رۆژنامەکە لەزاری چاودێرانەوە هۆشداریداوە، لەوەی حکوومەتی هەرێم کە هەموو هێزی مانەوەی پەیوەستە بە فرۆشتنی نەوتەوە، ڕەنگە بڕووخێت و ئەوەش سەر بکێشێت بۆ ململانێی چەکداریی لە نێوان هەردوو هێزە ڕکەبەرەکەی هەرێمدا، دووریش نییە ئەو ناسەقامگیرییە سەربکێشێت بۆ عێڕاق و فراوانتر ببێت.
لەدوای راگرتنی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهان، تورکیا و عێراق چەند جارێک دانوستاندنیان لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان کردووە، بەڵام نەگەیشتوونەتە رێککەوتن، ئاڵپ ئارسڵان بایراکتار، وەزیری وزەی تورکیا لە دواین لێدوانیدا لەسەر دۆسێیەکە رایگەیاند، ئامانجیانە لە کورتترین ماوەدا هێڵی نەوتی عێراق - تورکیا کارا بکەنەوە. راشیگەیاند، لەگەڵ تەواوبوونی کارە تەکنیکییەکانی پشکنین، بۆریی نەوتی کەرکووک - جەیهان دووبارە دەکەوێتەوە کار.

هەواڵ

هەڵبژاردن شەڕی نەوەی نوێ و کۆمەڵ گەرم دەکات

شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن گەرمتردەبێت، بەشێکیش وەک هۆکارێک بۆ پەرتبوونی دەنگی ناڕازی پێناسەی دەکەن.

نزیکبونەوەی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە سەرۆکایەتی شاسوار عەبدولواحید و کۆمەڵی دادگەریی کوردستان بە سەرۆکایەتی عەلی باپیر گەرم دەکات.

دەستپێکردنی پشووی هاوینەی پەرلەمانی کوردستان کە سەرۆکە بەتەمەنەکەی لە لیستی نەوەی نوێیە، دیسانەوە بووەتە بابەتێکی دیکەی جەنگی میدیایی نێوان نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی.

کۆمەڵی دادگەریی، تاکە هێزی سیاسی هەرێمی کوردستانە کە بەهۆی ناڕازیبوونی بە ئەنجامەکانی هەڵبژاردن بایکۆتی پەرلەمانی کوردستانی کردووە.

نەوەی نوێ ترسی هەیە هەڵوێستەکەی کۆمەڵ کاریگەری لەسەر شەقام هەبێت و بەشێکی دەنگی ناڕازی لە رێگەی ئەو هەڵوێستەوە بۆ خۆی ببات بە تایبەت کە تائێستا پەرلەمان کارا نەبووە. 

ئەوەی وایکردووە ئەو گریمانەیە بەهێزبێت، هێرشی توندی میدیایی نەوەی نوێیە بۆ سەر بڕیارەکەی کۆمەڵ بۆ بایکۆتکردنی پەرلەمانی کوردستان.

 نەوەی نوێ، کۆمەڵی دادگەری بەوە تۆمەتبارکردووە کە کۆتا هەڵبژاردن بەهۆی ساختەکاریی رۆژی هەڵبژاردن و جیاکردنەوەی دەنگەکانەوە بایکۆتی پەرلەمانی کردووە، کەچی دیسان بەشداریی هەڵبژاردن دەکاتەوە. 

کۆمەڵ لەسەرەتاوە بێدەنگیی هەڵبژارد، بەڵام دواتر وەڵامی هێرشەکەی نەوەی نوێی دایەوە و جوڵانەوەکەی بە "ئاڕاستەکراو" تۆمەتبار کرد.

کۆمەڵی دادگەری بە تایبەت رەخنەی لەو هەڵوێستەی نەوەی نوێ گرتووە کە لە پەرلەمانی عێراق دەنگی بە یاسای "بە تاوانکردنی هاوڕەگەزخوازیی و ڕەگەز گۆڕین" نەداوە. 

هاوڵاتییان رای جیاوازییان لەسەر شەڕی میدیایی نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری هەیە، بەشێکیان وەک بابەتێکی ئاسایی و هەڵمەتێکی پێشوەختەی هەڵبژاردن لێی دەڕوانن، بەڵام زۆرن ئەوانەشی پێیان وایە شەڕی میدیایی حزبە ئۆپۆزسیۆنەکان کاریگەری لەسەر پەرتکردنی دەنگە ناڕازییەکان دەبێت. 

نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری لە کاتێکدا شەڕی میدیایان دژ بە یەکتر گەرمکردووە کە دوو پارتەکە لەگەڵ لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی دیکەدا لە هەوڵی دروستکردنی یەک لیست بوون بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، بەڵام هەوڵەکەیان شکستی هێنا. 

جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان خاوەنی 15 کورسییە و لە پەرلەمانی عێراقیش خاوەنی 9 کورسییە، کۆمەڵی دادگەری لە پەرلەمانی عێراق خاوەنی یەک کورسییە، ئەگەرچی لە پەرلەمانی کوردستان 3 کورسی بەدەستهێناوە، بەڵام وەک خۆیان رایانگەیاندووە، بەهۆی " ساختەکاری"یەوە بایکۆتی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستانیان کردووە.