هەواڵ

نەوت حکومەتی هەرێم دەڕوخێنێت و یەکێتی و پارتیش شەڕ هەڵدەگرسێنن

دۆسێی نەوت هەرێمی کوردستان بە تەواوی لە دەستی کورد دەردەهێنێرێت و رۆژنامەیەکی عەرەبیش دەڵێت،دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان تاکە دیاریکەریی چارەنووسی نەوتی هەرێم نیین، پێشبینیشی کردووە، بەهۆی راگرتنی هەناردەی نەوتەوە حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕوخێت و یەکێتی و پارتیش شەڕ هەڵگرسێنن.

لە مانگی ئاداری ئەمساڵەوە دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان بووتە رۆژەڤێکی ناوخۆی، ناوچەیی و نێودوڵەتیش، ئەوەیش دوای ئەوەی لە دادگایەیەکی نێودەوڵەتی هەناردەکردنی لە ڕێگەی تورکیاوە راگیرا، ڕۆژنامەی (العرب) چاپی لەندەن لە ژمارەی (ئەمڕۆ سێشەممە 12ی ئەیلول) گرنگی بە دۆسییەی نەوتی هەرێمی کوردستان داوە و لە راپۆرتێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان بە هیچ جۆرێک لە دەستی حکوومەتی هەرێم و یەکێتیی و پارتییدا نەماوە.
رۆژنامەکە رونیکردوەتەوە، دۆسێی نەوتی هەرێمی کوردستان ئێستا بوەتەوە دۆسێیەکی هەرێمایەتیی و نێودەوڵەتیی و هێزە گەورەکان کاریگەرییان لەسەری هەیە و  چیتر دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان تاکە دیاریکەریی چارەنووسی نەوتی هەرێمەکە نیین.
ئەگەرچی دۆخی ئابوری هەرێمی کوردستان بەهۆی راگرتنی هەناردەی نەوتەوە لە خراپترین دۆخیدایە، بەڵام ململانێ سیاییەکانی یەکێتی و پارتی لە سەر پۆست و پارە بەردەوامن، ڕۆژنامەی (العرب) لەسەر ئەم ململانێیانە نوسیویەتی، ململانێی حزبی هه‌رێمی وا لاواز كرده‌وه‌ نه‌توانێت پارێزگاری له‌ نه‌وته‌كه‌ی  بكات چونکە دۆخی هەرێم لە لێواری گلبوونەوەدایە بۆ پشێویی و ئاژاوەیەک کە ڕەنگە کەس نەتوانێت پێشبینیی لێکەوتەکانی بکات.
ئاداری ئەمساڵ، دوای ئەوەی دادگای پاریس کەیسێکی لە بەرژەوەندیی عێراق کۆتایی پێهێنا، هەناردەی نەوتی کوردستان بۆ بەندەری جەیهانی تورکیا راگیرا و دادگاکەش رایگەیاند، تورکیا بە رێگەدان بە هەناردەی سەربەخۆی نەوتی کوردستان، پێشێلی رێککەوتنی ساڵی 1973ی کردووە.
پێشتر هەرێمی کوردستان لە کێڵگە نەوتییەکانی خۆیەوە 400 هەزار بەرمیل و لە کەرکووکیشەوە 75 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردە دەکرد، مایڵز کاگینز، وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان لە کۆتا لێدوانیدا لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان وتی، کاتێکی دیاریکراو بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردە نییە بۆیە وەک کۆمەڵەکەیان داوا لە هەولێر، بەغدا و ئەنقەرە دەکەن گفتوگۆی زیاتر لەو بارەیەوە بکەن.
زۆرینەی داهاتی هەرێمی کوردستان لەسەر نەوتە، لەبەر ئەوە گرتنەوەی هەناردەی نەوتی کوردستان زیانی زۆری بە ئابوورییەکەی گەیاندووە. سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، زیانی وەستانی هەناردەی نەوت تاوەکو ئێستا پێنج ملیار دۆلار بووە.
بە ئاماژەدان بەم بپشت بەستنە زۆرەی هەرێمی کوردستان بە نەوت رۆژنامەی (العرب) باسیلەوەکردوە،  ئەگەر ڕاگرتنی هەناردەکردنی نەوت بەردەوام بێت ڕەنگە ببێتە هۆی داڕمانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کە خاوەنی دەسەڵاتێکی نیمچەسەربەخۆیە.
نەمانی کاریگەریی حکوومەتی هەرێم لە دۆسێی نەوت و پەرواێزخستنی لەم دۆسێیەدا رۆژنامەکە پێشبینی کردووە، بۆ ئەوەی بە یەکجاریی پیشەسازیی نەوت لە هەرێم هەرەس پێ بهێنێت و چیتر ئەو دەوڵەت و کۆمپانیایانەی لەو بوارەدا کار دەکەن هیچ ئارەزوویەکیان بۆ سەرمایەگوزاریی لە کەرتی نەوتی هەرێمدا نەمێنێت. 
رۆژنامەکە لەزاری چاودێرانەوە هۆشداریداوە، لەوەی حکوومەتی هەرێم کە هەموو هێزی مانەوەی پەیوەستە بە فرۆشتنی نەوتەوە، ڕەنگە بڕووخێت و ئەوەش سەر بکێشێت بۆ ململانێی چەکداریی لە نێوان هەردوو هێزە ڕکەبەرەکەی هەرێمدا، دووریش نییە ئەو ناسەقامگیرییە سەربکێشێت بۆ عێڕاق و فراوانتر ببێت.
لەدوای راگرتنی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهان، تورکیا و عێراق چەند جارێک دانوستاندنیان لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان کردووە، بەڵام نەگەیشتوونەتە رێککەوتن، ئاڵپ ئارسڵان بایراکتار، وەزیری وزەی تورکیا لە دواین لێدوانیدا لەسەر دۆسێیەکە رایگەیاند، ئامانجیانە لە کورتترین ماوەدا هێڵی نەوتی عێراق - تورکیا کارا بکەنەوە. راشیگەیاند، لەگەڵ تەواوبوونی کارە تەکنیکییەکانی پشکنین، بۆریی نەوتی کەرکووک - جەیهان دووبارە دەکەوێتەوە کار.

هەواڵ

پەرلەمانی کوردستان دەخرێتەوە ژێر رەحمی چەکوشی دادگای فیدراڵی عێراق

دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان لە دادگای فیدراڵی تۆمار دەکرێت، کە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکەی بە بڕیاری هەمان دادگا بووە.  

 هەڵبژاردنی خولی شەشەمی  پەرلەمانی کوردستان دوای دوو ساڵ دواخستن لە وادەی خۆی، دواجار بە بڕیاری دادگای فیدراڵی کۆتایی ساڵی رابردوو ئەنجام درا.

دادگای فیدراڵی بەشێکی چیرۆکی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بوو، نزیکەی ساڵێک تاتوێی سکاڵایەکی لەبارەی هەڵبژاردنەکەوە کرد، کە دواجار بە هەڵوەشاندنەوە و دواتر کەمکردنەوەی ژمارەی کورسی کۆتایی پێکهاتەکان کۆتاییهات.

ئێستا جارێکی دیکە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە خراوەتەوە بەر دەستی دادگای فیدراڵی عێراق، کۆمەڵی دادگەری کوردستان و جوڵانەوەی نەوێ نوێ رایگەیاندووە، لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکردووە.
سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری کە یەکەم سکاڵایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەتووی حزبەکە دژی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کراوە.

عومەر گوڵپى سەبارەت بە تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە رایگەیاندووە،"داوامان لە دادگاى فیدراڵی کردووە، خولەکە هەڵوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردن دووبارە بکرێتەوە، هەروەها هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەى لە پێنج مانگى ڕابردوودا پەرلەمانتاران وەریان گرتووە، لێیان وەربگیرێتەوە".

کۆمەڵى دادگەرى کە لە هەڵبژاردنى خولى شەشەمى پەرلەمانى کوردستاندا سێ کورسیى بەدەستهێنا، دواتر هەڵبژاردنەکەی بە" دیزاینکراو" وەسفکرد و بڕیاریدا بایکۆتی خولەکە بکات.

دوای چوار رۆژ لە سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری، جوڵانەوەی نەوەی نوێش رایگەیاند، سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کردووە. 

نەوەی نوێ رایگەیاندووە، سکاڵاکەی ئەوان دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئەوەیش بەهۆی ئەوەی تا ئێستا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی دەرنەکردووە.

ڕۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام درا، بەپێی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن کە لەلایەن کۆمسیۆنەوە بڵاوکراوەتەوە، پارتی 39 کورسی، یەکێتی 23 کورسی، نەوەی نوێ 15 کورسی، یەکگرتوو 7 کورسی، هەڵوێست 4 کورسی، کۆمەڵ 3 کورسی، بەرەی گەل 2 کورسی و هەریەک لە گۆڕان و هاوپەیمانی کوردستانیش یەکی کورسییەکیان بەدەستهێناوە.

دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن، تا ئێستا پەرلەمانی کوردستان کارا نەبووە و تەنها پەرلەمانتاران سوێندی یاسایان خواردووە، بەڵام هەموو مانگێک مووچە وەردەرگن.