هەواڵ

سبەی ئێران هێرشدەکات؟ چی ڕوودەدات؟

بەغدا و تاران رێککەوتنێکی ئەمنیان واژۆکردوە کە یەکێک لەخاڵە سەرەکییەکانی چەکداماڵی حزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانە، وەک حزبی دیموکرات و کۆمەڵەکانی زەحمەتکێشان، کە چەندین ساڵە لەناو خاکی هەرێمی کوردستاندا بنکە و بارەگایان هەیە.

هەرچەندە چەند رۆژێکە زۆربەی بنکە و بارەگاکانی ئەو حزبانە چۆڵکراون و هێزی ئەمنی و پاسەوانی سنوری عێراقی لەهەندێکیاندا جێگیرکراون، بەڵام پێناچێت هێشتا بەرپرسانی ئێرانی ئاوی دڵیان بخواتەوە و بەوە ڕازیبن.

ئەوان دەیانەوێت هاوشێوەی موجاهیدینی خەڵک، حزبەکانی رۆژهەڵاتیش لەکەمپێکدا کۆبکرێنەوە، ئەوەش بەمانای تەوقکردن و بەتەواوی لەقاچ و دەستخستنی ئەو حزبانە دێت.

هەرێمی کوردستان لەو نێوانەدا توشی ئیعراجییەکی گەورە بووە، لەلایەن بەرگەی فشارە زۆرەکانی ئێران ناگرێت و لەلایەکی دیکەشەوە ناتوانێت بە ئاشکرا بچێتە ژێرباری چەککردنی ئەو حزبانە، ئەوەش لەبەر رای گشتی خەڵکیدا.

ناسر كەنعانی وتەبیژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند،  بەشێكی زۆری رێكەوتنەكه جێبەجێكراوه و شوێنی مانەوەی ئەو هێزانە بۆ قووڵایی خاكی عێراق گواستراوەتەوە.
ئەمڕۆ رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان و قاسم ئەعرەجی، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق و جێنین پلاسخارت، نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق تاوتوێی میکانیزمی جێبەجێکردنی رێککەوتنەکەی ئێران و عێراقییان کرد.

هەواڵ

سێشەممەی مووچە؛ حکومەتی عێراق بڕیار لەبارەی مووچەی هەرێمەوە دەدات؟

تا ئێستا حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناردنی پارەی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان رێکنەکەوتوون، زانیارییەکان سێشەممە بە یەکلاییکەرەوە ناو دەبن. 

 سێشەممەی مووچە؛ ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە دەبێت و بەپێی زانیارییەکان بڕیارە لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیار لەسەر رێککەوتنی هەولێر و بەغدا بدرێت. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، هەردوو حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان رەشنووسی رێککەوتنێکیان ئامادە کردووە کە پرسی داهاتەکان، بەجێکردنی مووچە و دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە خۆ دەگرێت. 

تا ئێستا هیچ کام لە هەولێر و بەغدا زانیاریی فەرمییان لەبارەی ئەو رەشنووسەوە بڵاونەکردوەتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوەکان لە هەردوو حکومەت چاوەڕوان دەکرێت، ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە سێشەممەی مووچە بێت و حکومەتی عێراق لەبارەی ناردنییەوە بڕیار بدات. 

کێشەی نەناردنی پارەی مووچە لەلایەن بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان  ئەو کاتە سەری هەڵدا کە وەزارەتی دارایی عێراق بە نوسراوێک هەرێمی کوردستانی ئاگادار کردەوە کە هیچ بڕە پارەیەکیان لە یاسایی بوودجەدا نەماوە تا بۆیانی بنێرن. 

بەپێی زانیارییەکان، حکومەتی عێراق بەڵێنی داوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە پارەی مووچەی مانگی ئایار بەشێوەی سولفە رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات، بەڵام ئەگەر هەیە شێوازی ناردنەکەی لە سولفەشەوە بگۆڕێت بۆ شێوازی دیکە. 

بەپێی ئەو زانیارییانەی لەبارەی رەشنووسەکەوە دەستی  دیجیتاڵ میدیای Mic کەوتووە، هەرێمی کوردستان بە رادەستکردنی نەوت و داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان پابەند دەکرێت. 

هەرێمی کوردستان لە سەرەتادا دەبێت مانگانە نزیکەی 300 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ بکات، تا لە رێگەی ئەو کۆمپانیا عێراقییەوە هەناردەی دەرەوە بکرێتەوە. 

پرسی بەجێکردن یان بە بانکیکردنی مووچەش یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی ئەو رەشنووسە سەرەتاییەی کە لە نێوان هەردوو حکومەت ئامادەکراوە. 

هەرێمی کوردستان پێویستە مووچەی سەرجەم مووچەخۆران بە بانکی بکات و هەژماری بانکیان لە بانکە رێگە پێدراوەکانی هەرێمی کوردستان بۆ بکاتەوە. 

چاوەڕوان دەکرێت، کردنەوەی هەژمارە بانکییەکان  لە چوارچێوەی پڕۆژەی "هەژماری من"دابن، وەک ئەوەی کاروان یاروەیس لە زاری پارێزگاری بانکی ناوەندییەوە رایگەیاندووە،" هەژماری من هەر تەوتینە و جیاوازیی نییە". 

مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 60 رۆژە چاوەڕانی دابەشکردنی مووچەن، دوایین مووچە کە لە هەرێمی کوردستان دابەشکراوە مووچەی مانگی نیسان بووە کە 18ـی ئایاری 2025 کۆتا رۆژی دابەشکردنیی بووە و لەوکاتەوە هیچ مووچەیەک دابەش نەکراوە.