ژیان

کاریگەری ژاوەژاو و دەنگە دەنگ لەسەر مرۆڤ

د.لاڤە دارا علی- پسپۆری نەخۆشییە دەروونی یەکان
📌هەروەک لەسەرەتای سەدەی بیستەم براوەی خەڵاتی نوبڵ زانای بەکتریۆلۆجیست ڕۆبەرت کوخ پێشبینی یەکی بەناوبانگی کرد :
ڕۆژێک دەبێت مرۆڤ بەسەختی بجەنگێت دژ بە ژاوەژاو ودەنگەدەنگ هەروەک کۆلێراو تاعون.

توێژینەوە زانستی یەکان ئەوڕاستیەیان سەلماندووەکە بەرکەوتنی مرۆڤ بۆدەنگی بەرزو ژاوەژاو کە بە پیسبوونی ژینگە دەناسرێت وەک نیشتەجێ بوون لە شوێنێک نزیک فرۆکەخانە، شەمەندەفەر، جادەی قەرەباڵغ وترافیک....هتد، بەشێوەیەکی بەردەوام و بۆماوەیەکی دورودرێژ کاردەکاتە سەر باری دەرونی مرۆڤەکان و دەبێتە هۆی تێکچونی خشتەی خەو، خەمۆکی، جۆرەکانی دڵەڕاوکێ نەک تەنها نەخۆشی دەرونی بەڵکو ڕۆڵێکی گەورە دەبینن لە توشبوون بەنەخۆشی یەکانی دڵ بەهۆی چالاک کردنی میکانیزمی (هەڵهاتن- جەنگاندن) کەبەرپرسیارە لەهەست کردن بەسترێس و دەرکەوتنی زیانە جەستەیی یە درێژخایەنەکانی وەک بەرزبوونەوەی فشاری خوێن، دڵەکوتێ، بەرزبوونەوەی هۆرمۆنەکانی سترێس (ئەدرینالین، کۆرتیزۆن) کە دەرئەنجام بەرپرسن لەڕوودانی جەڵتەی دڵ یان جەڵتەی مێشک، ئەمە بێجگە لەکێشەکانی بیستن و نەخۆشی یەکانی.
بەهەمان شێوەی گەورەکان منداڵ و هەرزەکاران بێبەش نین لەزیانەکان، پەیوەندی یەکی بەهێز دۆزراوەتەوە لەگەڵ نەخۆشی کەمی هۆشپێدان و فرەجوڵەیی لەمنداڵان وهەرزەکاران. بەپێی مەزندەکانی ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانی لەئەوروپا بەرکەوتنی خەڵکی بەتەنها بۆ دەنگی ژاوەژاوی ترافیک ساڵانە دەبێتە هۆی لەدەستدانی تەندروستی ١.٥ ملیۆن کەس، ئەم ڕاستیانە نهێنی تەمەن درێژی باپیرانمان و ئەوکەسانە دەردەخات کەلەلادێ و سروشتدا دەژین و دوورن لە قەرەباڵغی و ژاوەژاو، پاش ڕوون کردنەوەی زیانەکان پێویستە دەنگە دەنگ و ژاوەژاو بەهەند وەربگیرێت و بزانین چۆن خۆمانی لێ دەپارێزین.

هەواڵ

دروزەکان نزیکن لەوەی کۆمەڵکوژ بکرێن

دوو رۆژە هێرشی سوپای سوریا بۆسەر دروزەکان دەستیپێکردووە، ئەمڕۆ ڤیدیۆی بە کۆمەڵکوشتنیان و دەستبردنی بۆ پیرۆزییەکانیان"سمێڵ تاشین" تۆڕەکۆمەڵایەتییەکانی تەنی، بۆ پاراستنی خۆیان و شوناسیان بە هەموو توانایانەوە رووبەڕووی سوپای سوریا بوونەتەوە.

دروزەکان کۆمەڵگەیەکی رەسەن و خاوەن بیروباوەڕێکی تایبەت بە خۆیانن و مەڵبەندی نیشتەجێبونیان پارێزگای سوەیدای سوریا و دەوروبەریەتی، دابونەریت و کلتورەکەیان، هەروەها شێوازی جلوبەرگ و سمێڵ و ریشیان، لە خەڵکی سوریایان جیادەکاتەوە.

لەساڵانی رابردوودا لەگەڵ ئەوەی پێکهاەیەکی رەسەنی سوریان، کەچی کەمتر لە ئاستی ناوچەکە و نێودەوڵەتی ناسراوبوون، بەڵام لەگەڵ کەوتنی دەسەڵاتی بەشار ئەسەددا، پرسی دروزەکان بوو بە باسی میدیاکان، بەتایبەت کاتێک دەسەڵاتی ئەحمەد شەرعیان رەتکردەوە و رووبەڕوی چەکدارەکانی بوونەوە.

دروزەکان تائێستا توانیویانە پارێزگاری لە دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەری خۆیان بکەن لە سوریان دوای ئەسەد، ئەوان پێێان وایە ئەحمەد شەرع هیچ گۆڕانێک لە بیروبۆچونیدا رووینەداوە بەرامبەریان، بۆیە بە هەموو توانایانەوە پارێزگاری پێگە و دەسەڵاتی خۆیان دەکەن.

ئیسرائئیل لەدوای کەوتنی بەشار ئەسەد و هێرشەی گروپەکانی سەر بە ئەحمەد شەرع بۆسەر دروزەکان، پشتیواننی خۆی بۆ دروزەکان راگەیاند، ئەمڕۆیش، ئەمیچای چیکلی، وەزیری ڕاگەیاندن و کاروباری رەوەندی جوی ئیسرائیل رایگەیاند،  نابێت لە بەرانبەر تیرۆری ئیسلامی-نازیی ڕژێمی قاعیدەدا بێدەنگ بین یان بێ هەڵوێست بین و داوای لەناوبردنی ئەحمەد شەرعی کرد.

ئەم سوکایەتى و بێڕێزیانەى چەکدارانى شەرع دەیکەن، بەتاڵکردنەوەى هەموو ئەو بەڵێن و دروشمانەیە کە ئەحمەد شەرع بۆ سوریاى نوێى هۆنیوەتەوە، پێشمان دەڵێت کردەوەی چەکدارەکانی لەسەر زەوی، وێنەیەکی جیاواز نیشان دەدات و ئایندەیەکی نادیار بۆ پێکەوەژیانی ئایینی و نەتەوەیی لە سووریای نوێدا دەخاتەڕوو

لە ئێستادا دروزەکان شەڕی مان و نەمان دەکەن و بەتەواوی پڕچەکن و وەک هێزێک رووبەڕووی سوپاکەی ئەحمەد شەرع وەستاونەتەوە، سوپاکەی شەرعیش دەیەوێت بە هەر نرخێک بێت ناوچەکانی درۆزەکان کۆنترۆڵ بکات و بۆ گەیشتن بەو ئامانجە دەست ناپارێزێت.