هەواڵ

هەرێمە جیاوازەکە بۆتە زیندانی رۆژنامەنووسان

ساڵانێک کە نازناوی" هەرێمە جیاوازەکە" یان "عێراقەکەی تر" یان وەکپیاهەڵدان بە باڵای هەرێمی کوردستاندا دەوت، بەڵام ئێستا لەو "هەرێمە جیاوازەدا" چوار رۆژنامەنووس لەسەر کاری رۆژنامەوانی حوکمدراون و لەزینداندان

كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان سی پی جەى رایگەیاند، ساڵى رابردوو ژمارەى رۆژنامەنووسى زیندانیکراو لە هەرێمى کوردستان بۆ چوار رۆژنامەنووس بەرزبووەتەوە.

كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان سی پی جەى ئاماری رۆژنامەنووسە زیندانیكراوەكانی جیهانی بۆ ساڵی ٢٠٢٣ بڵاوكردەوە، لە بەشێكیدا باس لە هەرێمی كوردستان دەكات و دەڵێت، چوار رۆژنامەنووس لە هەرێمی كوردستان زیندانی كراون یەكێكیان نوێیە و لە ساڵی ٢٠٢٣دالە هەرێمی کوردستان زیندانی کراوە.

سه‌نته‌ری میترۆ بۆ داکۆکى لە رۆژنامەنوسیان رایگەیاند، 18ی ئەم مانگە، راپۆرتی ساڵی 2023 پێشێلکارییەکانی بڵاوکردەوە و کە تێدا ٢٤٩ پێشێلکاری بەرامبەر رۆژنامەنوسان تۆمارکراوە، کە ٣٧ حاڵه‌تیان ده‌ستگیركردنی رۆژنامه‌نوسان بوو به‌بێ بڕیاری دادگا و ٢٧ حاڵه‌تی هێرش و هه‌ڕه‌شه‌ و سوكایه‌تیش بە رۆژنامەنووسان هەبووە.

چەند ساڵیکە بەهۆی فشاری سیاسی هێزە سیاسییە دەسەڵاتدارەکان و بەرپرسانی باڵای حکومەتەوە، پاشەکشەی گەورە لەبواری ئازادی کاری میدیا و ئازادی رادەربڕین لەهەرێمدا کراوە، ئەوەش وایکردوە کە زۆربەی راپۆرتە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان رەخنەی توند لە دەسەڵاتدارانی هەرێم بگرن.

تەندروستی

ئایا مانەوە لە ئاوی سارددا زیانی هەیە؟

لە بابەتێکی ماڵپەڕی " ScienceAlert"دا بڵاو کراوەتەوە، مانەوە لەناو سارددا لەلایەن وەرزشوانانەوە بەکارهێنراوە وەک ڕێگەیەک بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان و خێراکردنی کاتی چاکبوونەوە بە شێوەیەکی گشتی خەڵک نزیکەی دە خولەک دوای وەرزشکردن لە ئاوی سارددا بەسەر دەبەن کە لە نێوان ١٠ بۆ ١٥ پلەی سەدیدا.
ئاوی سارد بەکارهێنراوە بۆ یارمەتیدان لە چارەسەرکردنی نیشانەکانی خەمۆکی و ئازار و شەقیقە، یارمەتی چالاکبوونی سوڕی خوێن و زیادبوونی بەرگری جەستە دەدات، ئەمەش تەندروستی دڵ باشتر دەکات و پەستانی خوێن کەمدەکاتەوە، گیرانی خوێنبەرەکان لادەبات و سوڕی خوێن باشتر دەکات، هەروەها ئاوی سارد یارمەتی چاکبوونەوەی ماسولکە گرژەکان دەکات، زۆربەی وەرزشوانان پەنا دەبەنە بەر دوشێکی سارد یان دانیشتن لە جاکوزییەکی سارد دوای مەشقەکان بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان، چونکە یارمەتی ماسولکەکان دەدات باشتر و لە ماوەیەکی کورتتردا چاکببێتەوە.
سەرەڕای سوودە زۆرەکانی بەشێک لە توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا رەنگە کاریگەری زیانبەخشی لەسەر جەستە هەبێت، پسپۆران جەخت لەوە دەکەنەوە لە شێوازەکانی چارەسەرکردنی ئاوی سارددا خۆشۆردن بژاردەیەکی کەمتر مەترسیدارە چونکە لە ڕووی پلەی گەرمی و کاتی بەرکەوتنەوە گونجاوترە بە بەراورد بە دانیشتن لە جاکوزییەکی سارددا.
هەرچەندە زۆر لێکۆڵینەوەی تەواو نییە کە زیانەکانی مانەوە لە ئاوێکی سارددا نیشان بدات، بەڵام خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی مێشک یان جەڵتەی دڵ زیاد دەکات لە ئەنجامی زۆر دابەزینی پلەی گەرمی جەستە، کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەمێنیتەوە دەست و قاچەکان هەست بە ساردییەکی زۆر یان بێهێزی دەکەن ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی ئازار و زیان بە خوێنبەرەکان دەگەیەنێت.
ئەگەر دەتەوێت چارەسەری ئاوی سارد تاقیبکەیتەوە، لێرەدا چەند شتێک دەخەینەڕوو کە دەبێت لەبەرچاو بگرن:
١. پێشتر لە پزیشکەکەت بپرسە بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە سەلامەتە بۆ تۆ ئەنجامی بدەیت.
٢. پلانی چۆنیەتی خۆنوقمکردن و دەرچوون لە ئاوەکە بە سەلامەتی دابنێ، لەبیرت بێت کە ماسولکەکانت بە باشی کار ناکەن کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەبێت لەوانەیە نەتوانیت هەست بە دەست و قاچەکانت بکەیت.
٣. بزانە دوای ئەوە چۆن هەست بە گەرمی دەکەیت، دڵنیابە خاولی و جل و بەرگی وشک و خواردنەوەیەکی گەرمت پێیە.
٤. تا بە تەواوی گەرم دەبیتەوە زۆر جوڵە مەکە.
٥.تەنها بۆ ماوەیەکی کەم لەناو ئاوی سارددا بمێنەرەوە، پێش ئەوەی هەست بە بێهێزی و ئازار یان لەرزین بکەیت لە ئاوەکە وەرە دەرەوە.