هەواڵ

لە دهۆک دوو کەس بەلافاوەکە خنکان و 100 ماڵیش بەر لافاو کەوتوون

شەپۆلێکی بەهێزی باران باراین ناوچەکانی هەرێمی کوردستانی گرتۆتەوە و بەهۆیەوە لە شاری دهۆک لافاوی گەورەی درووستکرد کە بەهۆیەوە دوو کەس خنکان و 15 ئۆتۆمبیلیش ژێر ئاو کەوتن.

هەروەها ئامارە سەرەتاییەکان دەریدەخەن کە 100 ماڵ لە دهۆکدا بەر لافاوەکە کەوتوون و زیانیان پێگەیشتووە.

بەڕێوەبەرایەتى گشتى کەشناسی و بومەلەرزەزانى رایگه‌یاند، لە دواینیوەڕۆی ئه‌مڕۆ بارانبارینى بە لێزمەو هەورە تریشقە دەبێت و سبه‌ی چوارشه‌ممه‌ش کاریگەرى ئەم شەپۆلە لاواز دەبێت بارانبارین لە هەندێكکاتدا دەبارێت بڕىبارانى پێشبینیکراو بۆ سەرجەم ناوچە شاخاوییەکان. 
بەڕێوەبەرایەتى گشتى کەشناسی و بومەلەرزەزانى ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ بڵاویكرده‌وه‌، "دواى کاریگەربونى شەپۆلى بارانبارین لەسەر ناوچەکەمان پێشبینى بارانبارین بە گوێرەى دوایین گۆڕانکاریەکان لە سەر ناوچەکەمان، ئەمڕۆ شەپۆلى باران بارین بەردەوامى دەبێت".
كه‌شوهه‌وای پارێزگای هه‌ولێر
سنورى پارێزگاى هەولێر ماوەى دابارین لە دواینیوەڕۆی ئه‌مڕۆ باران بارینى بە لێزمەو هەورە تریشقە دەبێت بڕى بارانى پێشبینیکراو لە سەنتەرى هەولێر (35-45) ملم هەندێك ناوچە شاخاوییەکان بۆ سەروى 50 ملم، سنورى ئیدارەى سەربەخۆى سۆران بڕى باران بارینى پێشبینیکراو لە سەرووى 60 ملم دەبێت.

لە ماوەى 24 کاتژمێرى رابردوو بڕى بارانى تۆمارکراو لە  هەندێ وێستگەى سنوورى پارێزگاى هەولێر، مێرگەسور 77 ملم، بارزان 73 ملم.
كه‌شوهه‌وای پارێزگاى دهۆک
له‌ سنورى پارێزگاى دهۆک و ئیدارەى سەربەخۆى زاخۆ زۆرترین بارانى پێشبینیکراوى دەبێت لە ماوەى کاریگەرى ئەم شەپۆلە، لە هەندێك ناوچە بۆ سەروى 80 ملم زیاتر دەبێت، بارانى تۆمارکراوى هەندێك وێستگەى سنورى پاڕێزگاى دهۆک لە ماوەى 24 کاتژمێرى رابردو، ئامێدى 73 ملم، دینارتە 61 ملم، بجیل 65 ملم.
كه‌شوهه‌وای پارێزگاى سلێمانى
له‌ سنورى پارێزگاى سلێمانى و ئیدارەى ڕاپەڕین و ئیدارەى گەرمیان لە دواى نیوەڕۆ بارانبارینى زیاتر دەبێت لە سەنتەرى پارێزگاى سلێمانى لە نێوان (40-65) ملم ناوچە شاخاوییەکان بۆ سەروى 60 ملم، ئیدارەى سەربەخۆى گەرمیان بڕى بارانى لە نێوان (30-40) ملم دەبێت ئیدارەى ڕاپەڕین بڕى بارانى پێشبینیکراوى لە نێوان (60-75) ملم دەبێت، لە ماوەى 24 کاتژمێرى رابردو بڕى بارانى تۆمارکراو لە هەندێك وێستگەى کەشناسی لە  سنورى ئەم ناوچانە: سلێمانى 35 ملم، هەڵەبجە 38 ملم، پێنجوێن 56 ملم، مەیدان 36 ملم.
سبەى کاریگەرى ئەم شەپۆلە لاواز دەبێت 
بەڕێوەبەرایەتى گشتى کەشناسی و بومەلەرزەزانی باسی له‌وه‌شكردوه‌، سبەى چوارشەممە کاریگەرى ئەم شەپۆلە لاواز دەبێت بارانبارین لە هەندێكکاتدا دەبارێت بڕى بارانى پێشبینیکراو بۆ سەرجەم ناوچە شاخاوییەکان لە نێوان (10-20) ملم وە سەنتەرى پارێزگاکان لە نێوان (5-10) ملم وە ئیدارەى سەربەخۆى سۆران و ڕاپەڕین و زاخۆ بڕى بارانى پێشبینیکراوى لە نێوان (8-18) ملم دەبێت وە ئیدارەى گەرمیان لە نێوان (5-8) ملم
 لە شەوى چوارشەممه‌ بارانبارین کۆتایی دێت ئاسمان هەر بە هەورى دەمێنێتەوە

پێشبینی دەکرێت، لە شەوى چوارشەممه‌ لەسەر پێنج شەممە بارانبارین کۆتایی بێتت ئاسمان هەر بە هەورى دەمێنێتەوە.

زانست

ئایا ماسی دوای بەستنی دووبارە زیندوو دەبێتەوە؟

لە بابەتێکی ماڵپەڕی " earthdate" دا باس لەوە دەکات کە ماسی بە گشتی توانای خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی پلەی گەرمیدا هەیە و دەتوانێت لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر بژی، بەڵام ئەگەر ئاوێک بە تەواوی بەستوو بێت، ئەگەری ئەوە هەیە هەندێک لە ماسییەکان بمرن.
لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە چۆن ماسییەکان لە دەریاچە بەستووەکان و ئاوەکانی ناوچە جەمسەرییە سەهۆڵاوییەکانی زەویدا دەژین؟
ماسییەکان کۆمەڵێک ستراتیژی بەکاردەهێنن بۆ مانەوەیان لە ژیاندا، ئەوانیش بریتین لە:
- خاوبوونەوەی میتابۆلیک، ماسی دەچێتە دۆخێکەوە پێی دەوترێت "torpor" ئەمەش هاوشێوەی خەوی زستانەیە، بەڵام بەو شێوەیە قووڵ نییە، پلەی گەرمی جەستەیان لەگەڵ پلەی گەرمی ئاوەکەدا دادەبەزێت و لێدانی دڵ و هەناسەدان و ئاستی چالاکی و جوڵەکانی بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش کەم دەبنەوە، بەم شێوەیەش وزە دەپارێزێت چونکە جەستەیان پێویستی بە جوڵە نییە.
- دەڕۆنە قووڵاییەکی زۆرترەوە، زۆرێک لە جۆرەکانی ماسی دەچنە ناوچە قووڵاییەکانی دەریاچەکانەوە کە پلەی گەرمی ئاوەکە جێگیرتر دەمێنێتەوە و کەمتر ئەگەری بەستنی تەواوەتی هەیە، ئەمەش ماسییەکە دەپارێزێت وادەکات لە ژیاندا بمێنێتەوە.
- کەمبوونەوەی ئارەزووی خواردن، بەو پێیەی ئاستی چالاکییەکانیان زۆر کەم دەبێتەوە، ماسییەکان پێویست ناکات لە وەرزی زستاندا وەکو جاران خۆراک بدۆزنەوە، لەوانەیە زۆر کەم بخۆن یان پشت بە وزەی یەدەگی خۆیان ببەستن.
- گونجاندنی فیزیۆلۆژی، هەندێک جۆری ماسی گونجانی تایبەتیان لە جەستەیاندا هەیە کە یارمەتیان دەدات لە سەرمادا بمێننەوە، بۆ نموونە هەندێکیان پرۆتینی دژە بەستن لە خوێنیاندا هەیە کە ڕێگری لە بەستنی خانەکانیان دەکات.
هەر بۆیە بە بەکارهێنانی ئەم ستراتیژانە، ماسییەکانی دەریاچە بەستووەکان دەتوانن وزەی خۆیان بپارێزن و لە بارودۆخی سەختی زستاندا بژین تا بەهار دێت.