هەواڵ

ئەمنیستی ئینتەرناشناڵ: کۆتایی بە پێشێلکاری بهێنن

ڕێکخراوی ئەمنیستی ئینتەرناشناڵ رایگه‌یاند، دەبێت دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستانی عێراق، کۆتایی بەو پێشێلکاریانە بهێنن كه‌ ئه‌نجامی ده‌ده‌ن لە بەرامبەر ئازادی ڕادەربڕین و ئازادی ڕاگەیاندن، له‌ نێویشیاندا ده‌ستگیركردنی رۆژنامه‌نوسان و لێدان و دادگاییكردنی ناداپه‌روه‌رانه‌.

ڕێکخراوی ئەمنیستی ئینتەرناشناڵ له‌ راپۆرتێكدا له‌باره‌ی  ڕەوشی ئازادییەکان لە هەرێمی کوردستان، رایگه‌یاندوه‌، "دەسەڵاتدارانی هه‌رێمی كوردستان شانازی بەوە دەکەن کە له‌ هەرێم ئازادی ڕۆژنامەوانی و ئازادی ڕادەربڕین هه‌یه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ بانگه‌شه‌یه‌كی گاڵتەجاڕانەیە و هه‌ڵمه‌تی هەراسانکردن و تۆقاندن و دادگاییکردنی ڕۆژنامەنوسان ئه‌نجامده‌ده‌ن بەتایبەتی ئەوانەی کە ڕاپۆرتیان لەسەر گەندەڵی بڵاوكردوه‌ته‌وه‌".

رێكخراوه‌كه‌ ڕەخنەی لە مامەڵەکردنی دەسەڵاتداران لەگەڵ پرسە کۆمەڵایەتییەکان گرتوه‌ و هێرشی دەسەڵاتداران بۆ سەر ئازادییەکانی ڕۆژنامەگەری، کولتورێکی ترسی دروستکردوە، لە درێژەی ڕاپۆرتەکەدا هاتوه‌، "هێرشەکان هەراسانکردن و ترس و تۆقاندنی ڕۆژنامەوانان له‌خۆده‌گرێت، كه‌ کاریگەرییەکی زۆر نەرێنی و خراپیان هەبوە بۆ سەر مافەکانی ئازادی ڕۆژنامەوانی و ڕادەربڕین، چه‌ندین ڕۆژنامەنوس ناچاربون زێدی خۆیان جێبهێڵن و ڕابکەن یان خۆیان بشارنەوە، یانیش بە ناچاریی دەستبەرداری کاری ڕۆژنامەوانی ببن".

ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه‌، لە ساڵی 2023دا ده‌ستگیركردنی 37 رۆژنامه‌نوس تۆمارکراوە و 27 ڕوداویش رویانداوه‌ كه‌ ڕۆژنامەنوسان ڕوبەڕوی هێرش و هەڕەشە و سوکایەتیکردن بونه‌ته‌وه‌، لەماه‌ىی سێ مانگی یەکەمی ساڵی 2014دا، دەسەڵاتدارانی هه‌رێمی كوردستان لانیکەم 10 ڕۆژنامەنوسیان لە پەیوەندی لەگەڵ کارە ڕۆژنامەگەرییەکانیان دەستبەسەر کردوە یان بانگهێشتیان کردون، هەندێکی دیكه‌ش لە ئێستاوە دوای دادگاییکردنی نادادپەروەرانە سزای زیندانیکردنیان بەسەردا سەپێنراوە.

ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لەگەڵ هەشت ڕۆژنامەنوس و کەسوکاری ڕۆژنامەنوسانی دەستبەسەرکراو و پارێزەرەکانیان قسەی کرد، هەروەها پێداچونەوەی بە بەڵگەنامەکانی دادگادا کردوه‌، کە پەیوەندییان بە چوار دۆسیەی ڕۆژنامەنوسانی دەستبەسەرکراو هەبو، کە هەمویان باسیان لە بەربەستەکانی بەردەم ئازادی ڕۆژنامەگەری له‌ هه‌رێمیه‌ كوردستان كردوه‌.

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.