-18

ئاشکراکردنی نهێنی پشت دابەزینی ئاستی زیرەکی هەندێک لە منداڵە نێرەکان

توێژینەوەیەکی نوێ دەریدەخات بەرکەوتن بە فشاری دەروونی لە ماوەی سێ مانگی کۆتایی دووگیانیدا دەبێتە هۆی دابەزینی ئاستی زیرەکی لە منداڵانی نێردا.

بەگوێرەی ئەوەی ڕۆژنامەی (دەیلی مەیلی بەریتانی) بڵاویکردۆتەوە، کاتێک ئافرەت دووگیان دەبێت، ڕێژەی کۆرتیزۆڵی بەشێوەیەکی سروشتی بەرز دەبێتەوە، کە هۆرمۆنێکی ستیرۆیدە و لە وەڵامی فشاری دەروونیدا دەردەدرێت، ئەمەش پێویستە بۆ گەشەکردنی تەندروست و تەندروستی منداڵەکە و پۆزەتیڤی هەیە کاریگەری لەسەر گەشەکردنی مێشکی.

بەڵام تیمێکی توێژەران بۆیان دەرکەوتووە کە زیادبوونی ئاستی کۆرتیزۆڵ لە ماوەی سێ مانگی کۆتایی دووگیانیدا ڕەنگە ڕێگری لە نمرەی ئاستی زیرەکی کوڕانی تەمەن حەوت ساڵان بکات.

بۆ پشکنینی کاریگەرییەکانی لەسەر کارکردی مەعریفی منداڵان لەگەڵ گەشەکردنیان، توێژەران داتایان لەسەر ئاستی کۆرتیزۆڵی ٩٤٣ ژنی دووگیان لە ماوەی سێ مانگی کۆتایی دووگیانیدا شیکردەوە، هەروەها پشکنینی زیرەکی منداڵەکانیان لە تەمەنی حەوت ساڵیدا.

ئەنجامی تاقیکردنەوەی ئای کیو
لە لێکۆڵینەوەکەدا کە ئەنجامەکانی لە کۆنگرەی ئەورووپای زانستی هێلکەدان لە ستۆکهۆڵم خراوەتەڕوو، توێژەران بۆیان دەرکەوتووە ئەو ئافرەتە دووگیانانەی کە کوڕێکیان هەڵگرتووە، ڕێژەی کۆرتیزۆڵ لە خوێندایان کەمترە بە بەراورد بەو ژنانەی کە کچیان هەڵگرتووە، هەروەها ئەو کوڕانانەی کە بەرکەوتەی ڕێژەیەکی بەرزتر بوون لە کۆرتیزۆڵ لە سکی دایکیدا ئەنجامەکانی کەمتر بووە لە تاقیکردنەوەکانی زیرەکی لە تەمەنی حەوت ساڵیدا، پێناچێت کچان کاریگەرییان لەسەر بێت.

توێژەران لە زانکۆی ئۆدێنس لە دانیمارک، دەڵێن دۆزینەوەکانیان ئاماژە بەوە دەکەن کە کوڕان ڕەنگە "زیاتر ئامادەیی بەرکەوتنی کۆرتیزۆڵیان هەبێت" لە کچان.
توانای قسەکردن و زمان
لێکۆڵینەوەیەکی پێشووتر، کە لەلایەن هەمان تیمی توێژەرانەوە ئەنجامدراوە، دەرکەوتووە کە منداڵانی تەمەن یەک تا سێ ساڵ توانای قسەکردن و زمانیان پێشکەوتووترە کاتێک دایکیان لە سێ مانگی سێیەمی دووگیانیدا ئاستی کۆرتیزۆڵیان بەرز بووە.

لە ئەنجامی توێژینەوەکەدا دەرکەوتووە، ئەو کوڕانەی دایکیان بەرکەوتەی ئاستێکی بەرزی فشاری دەروونی بوون، دەتوانن لە تەمەنی ١٢ بۆ ٣٧ مانگیدا وشەی زیاتر بڵێن، لە کاتێکدا کچان لە تەمەنی ١٢ بۆ ٢١ مانگیدا باشتر بوون لە تێگەیشتن لە وشەی زیاتر.

کاریگەری کاتی
دکتۆر ئانجا ڤینگەر-درایەر، توێژەری سەرەکی دەڵێت: "هەرچەندە توێژینەوەکەی پێشوو دەریخستووە کە بەرکەوتنی پێش لەدایکبوون بە کۆرتیزۆڵ پەیوەندییەکی ئەرێنی بە گەشەکردنی زمانەوە هەیە، بەڵام لە توێژینەوە نوێیەکەدا، بەرکەوتنی کۆرتیزۆڵ پێش لەدایکبوون پەیوەندییەکی نەرێنی بە نمرەکانی ئاستی زیرەکییەوە هەبووە،" توێژەری سەرەکی دکتۆر ئانجا ڤینگەر-درایەر وتی، ڕوونیکردەوە کە ئەنجامەکان مانای " کە "ئاستی بەرزی بەرکەوتنی پێش لەدایکبوون دەتوانێت کاریگەری کاتی لەسەر گەشەکردنی مەعریفی منداڵ هەبێت."

کێشەی ڕەفتار و فشاری دەروونی
هەروەها لێکۆڵینەوە جیاوازەکان دەریانخستووە کە ئەو منداڵانەی بەرکەوتەی ئاستی بەرزی کۆرتیزۆڵ دەبن، ئەگەری تووشبوونیان بە کێشەی ڕەفتار و نەخۆشی پەیوەست بە فشاری دەروونی لە دواتردا زیاترە.

هەواڵ

"حزبی دیموکرات دەڵێت "ئاسایش بێهزاد خوسرەوی رادەستی ئیتڵاعات کردۆتەوە

حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران دەڵێت" ئاسایشی سلێمانی بێهزاد خوسرەوی ئەندامی ئەو حزبەیان دەستگیرکردوە و رادەستی ئیڵاعاتی ئێرانیان کردۆتەوە، بەڵام ئاسایش دەڵێت لەسەر داوای خۆی گەڕێندراوەتەوە.

دەنگۆی رادەستکردنەوەی ئەندامێکی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران، کە پارتێکی ئۆپۆزسیۆن، کاردانەوەی لێکەوتۆتەوە، ئاسایشی سلێمانی رۆژی هەینی رایگەیاند کە "بێهزاد خوسرەوی ماوەی مۆڵەتی مانەوەی لە هەرێم تەواو بووە بۆیە لەسەر داوای خۆی گەڕندراوەتەوە بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان."

بەڵام ئەمڕۆ شەممە، حزبی دیموکراتی ئێران ئەو لێدوانە ڕەتدەکاتەوە و دەڵیت" بێهزاد خوسرەوی لەلایەن ئاسایشیەوە دەستگیرکراوە و رادەستی ئیتڵاعاتی سنە کراوەتەوە.

ڕۆژی 6-9-2024، ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو بڵاوی کردەوە، هەفتەی ڕابردوو چالاکوانێکی خەڵکی سەقز بەناوی بێهزاد خوسرەوی تەمەن 35 ساڵ کە خاوەن پێداویستیی تایبەت بووە و ئەندامی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران بووە، هاوکات ئەندامی فەرمی کۆمیسیاری باڵای پەنابەرانی نەتەوەیەکگرتووەکان بووە، دوای دەستگیرکردن و ئەشکەنجەدانی لەلایەن هێزە ئەمنییەکانی سلێمانی ڕادەستی ئێران کراوەتەوە.

ناوەندی تەشکیلاتی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران ڕایگەیاندووە، لە ماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا بەهزاد خوسرەوی لە شاری سلێمانی دووجار لەلایەن ئاسایشەوە بانگ کراوە و جاری دووەم و دوای چەند ڕۆژێک لە بەندکردن و ڕاگرتن، ڕادەستی ئیدارەی ئیتلاعاتی شاری سنە کراوەتەوە.

حیزبی دیموکرات وەڵامی ئاسایشی سلێمانی داوەتەوە و ئاماژەی بەوە کردووە، کە بەهزاد خوسرەوی ماوەی زیاتر لە 10 ساڵە لەگەڵ دایک و خوشکی لە هەرێمی کوردستان لە شاری سلێمانی دەژین و بەپێ هەموو بەڵگە بەردەستەکان، لە نیشینگەی شاری سلێمانی مۆڵەتی مانەوە و نیشتەجێبوونیان وەرگرتووە، مانەوەیان لەو شارە یاسایی و بەپێی ڕێوشوێنەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان بووە.

ماوەی حەوت ساڵ بەهزاد و بنەماڵەکەی ئەندامی حیزبی دیموکرات بوون، لە هەموو ئەو ماوەیەشدا لە چوارچێوەی یاسا و ڕێوشوێنەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە سلێمانی ژیاون،  هیچ لادان و سەرپێچییەک لە ناوبراو ڕووی نەداوە کە لە دادگایەکدا لەسەری سەلمێندراوبێت، تەنانەت وەک پەناخوازی سیاسی لە کۆمیساریای بەرزی پەنابەران، نوێنەرایەتیی UN لە هەرێمی کوردستان ناوی تۆمار کردوە. 

حیزبی دیموکرات ڕادەستکردنی بەهزاد خوسرەوی بە کۆماری ئیسلامیی ئێران سەرکۆنە دەکات و دەڵێت، دەبوایە دۆسیەی گرتنی بەپێی یاسا لە دەزگای دادی هەرێمی کوردستاندا بڕیاری لەسەر درابا، نەک ناوبراو کە ئەندامی حیزبێکی سیاسیی دژبەری ئێران و پەناخوازی سیاسی نیشتەجێی هەرێمی کوردستانە، لەلایەن دەزگای ئاسایشی سلێمانییەوە ڕادەست بکرێتەوە.