زۆرجار بۆ دانی
هەر بڕیارێکی چارەنووسساز، ماوەیەک بیرکردنەوە و شیکاریی دەوێت و ئەم پرۆسەیەش خەیاڵکردنی
دەرئەنجامە ئەگەرییەکانی چەند سیناریۆیەک لەخۆدەگرێت و زاناکان هەوڵیانداوە تێبگەن
کە مێشک چۆن کاردەکات بۆ ئەنجامدانی ئەم "سیمولاسیۆنە دەروونیانە" کە لە
مێشکی مرۆڤدا ڕوودەدەن.
توێژینەوەیەکی ئەم
دواییە کە لە گۆڤاری Nature Neuroscience بڵاوکراوەتەوە ئاشکرایکردووە، ئەو کارلێکەی کە
لە نێوان قۆڵۆنی پێش پێشەوە و هیپۆکامپوسدا ڕوودەدات یارمەتیدەرە بۆ خەیاڵکردنی دەرئەنجامەکانی
داهاتوو و بەشدارە لە بڕیاردان.
مارسێلۆ ماتار،
مامۆستای یاریدەدەر لە بەشی دەروونناسی لە زانکۆی نیویۆرک و هاوتوێژەری توێژینەوەکە،
ڕوونی دەکاتەوە کە قۆڵۆنی پێش پێشەوە وەکو ھاوشێوەکارێک کاردەکات، بە بەکارهێنانی
نەخشەیەکی مەعریفی کە لە هیپۆکامپوسدا ھەڵگیراوە، لە ڕووی دەروونییەوە کردارە ئەگەرییەکان
تاقیدەکاتەوە، و هیپۆکامپوس، لە بەرامبەردا، بیرگەی کورتخایەن بۆ بیرەوەری درێژخایەن
لەخۆدەگرێت.
زاناکان لە لێکۆڵینەوەکانیاندا
ڕۆشنایی دەخەنە سەر میکانیزمە دەماریی و مەعریفیەکانی پرۆسەی پلاندانان، کە لایەنێکی
بنەڕەتییە و تایبەتمەندی مرۆڤ و ئاژەڵە، بە توانای جیاواز لە زیندەوەرێکەوە بۆ زیندەوەری
دیکە.
تێگەیشتن لەم
کارانەی مێشک دەتوانێت ببێتە هۆی باشترکردنی چارەسەرکردن بۆ ئەو تێکچوونانەی کە
کاریگەرییان لەسەر بڕیاردانی دروست لە مرۆڤدا هەیە.
بۆ ئاشکراکردنی
ئەم میکانیزمانە، ماتار و هاوکارەکانی کریستوفر جێنسن لە زانکۆی لەندەن و گیلۆم هێنکوین
لە زانکۆی کامبریج مۆدێلێکی کۆمپیوتەریان دروستکرد بۆ پێشبینیکردنی چالاکییەکانی مێشک
لە قۆناغەکانی پلاندانان و بیرکردنەوەدا، هەروەها زانیارییان لە خۆبەخشەکان و مشکەکان
کۆکردەوە بۆ پشتڕاستکردنەوەی دووبارەبوونەوەی مێشک مۆدێلی تۆڕی دەماری دووبارەبوونەوەی
تۆڕی دەماری، سیستەمێکی نەرمەکاڵایە کە چەندین نەخش لە زانیارییە هاتووەکان فێر دەبێت.
مۆدێلەکە لەسەر
بنەمای داتاکانی هەبوو بۆ ئەنجامدانی پلاندانان بوو، و ئاڵۆزییە نوێیەکانی وەک
"کردەوە و ڕەفتارە خەیاڵییەکان زیادکرا". واقیعیتر و نزیکتر لە چۆنیەتی
بڕیاردانی مرۆڤ.
توێژەران ڕەوایەتی
مۆدێلەکەیان سەلماند بە بەکارهێنان و بەراوردکردنی داتای ڕەفتار و دەماری لە یەکێک
لە تاقیکردنەوەکاندا توێژینەوەیەکیان بەکارهێنا کە چۆن مرۆڤەکان بەناو مەزەندەیەکی
ئۆنلایندا دەجوڵێن، سەرنجیان دابووە ئەو کاتەی پێش هەر هەنگاوێک بەسەریان بردووە مشکەکان
بە بەکارهێنانی مەزەیەکی بچووکی ڕاستەقینە. دوای بەراوردکردنی ڕەفتار و زانیارییە
دەمارییەکانی مرۆڤ و مشک، توێژەران لێکچوونەکانیان دۆزیەوە کە تاڕادەیەکی زۆر یەکدەنگ
بوون.
مەتار ئاماژەی بەوەشکرد،
ئەم توێژینەوەیە بەشێوەیەکی گشتی زانیاری سەرەتایی لەسەر ئەو هەنگاوە ئاڵۆزانە دەدات
کە لە مێشکماندا ڕوودەدەن لەکاتی بیرکردنەوەدا بۆ ئەوەی باشترین بڕیار بدەین بەپێی
ئەو ئەنجامە خەیاڵیانەی کە مێشک گریمانەیان دەکات، هەروەها دەتوانێت دەرگایەک بکاتەوە
بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە پەیوەندییان بە دروستکردنی ڕاستەوە هەیە بڕیارەکان.
شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ و
کۆمەڵی دادگەریی لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن گەرمتردەبێت، بەشێکیش وەک هۆکارێک
بۆ پەرتبوونی دەنگی ناڕازی پێناسەی دەکەن.
نزیکبونەوەی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان شەڕی میدیایی
جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە سەرۆکایەتی شاسوار عەبدولواحید و کۆمەڵی دادگەریی کوردستان
بە سەرۆکایەتی عەلی باپیر گەرم دەکات.
دەستپێکردنی پشووی هاوینەی پەرلەمانی کوردستان کە سەرۆکە
بەتەمەنەکەی لە لیستی نەوەی نوێیە، دیسانەوە بووەتە بابەتێکی دیکەی جەنگی میدیایی
نێوان نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی.
کۆمەڵی دادگەریی، تاکە هێزی سیاسی هەرێمی کوردستانە کە بەهۆی
ناڕازیبوونی بە ئەنجامەکانی هەڵبژاردن بایکۆتی پەرلەمانی کوردستانی کردووە.
نەوەی نوێ ترسی هەیە هەڵوێستەکەی کۆمەڵ کاریگەری لەسەر شەقام
هەبێت و بەشێکی دەنگی ناڕازی لە رێگەی ئەو هەڵوێستەوە بۆ خۆی ببات بە تایبەت کە
تائێستا پەرلەمان کارا نەبووە.
ئەوەی وایکردووە ئەو گریمانەیە بەهێزبێت، هێرشی توندی میدیایی
نەوەی نوێیە بۆ سەر بڕیارەکەی کۆمەڵ بۆ بایکۆتکردنی پەرلەمانی کوردستان.
نەوەی نوێ، کۆمەڵی دادگەری بەوە
تۆمەتبارکردووە کە کۆتا هەڵبژاردن بەهۆی ساختەکاریی رۆژی هەڵبژاردن و جیاکردنەوەی
دەنگەکانەوە بایکۆتی پەرلەمانی کردووە، کەچی دیسان بەشداریی هەڵبژاردن دەکاتەوە.
کۆمەڵ لەسەرەتاوە بێدەنگیی هەڵبژارد، بەڵام دواتر وەڵامی
هێرشەکەی نەوەی نوێی دایەوە و جوڵانەوەکەی بە "ئاڕاستەکراو" تۆمەتبار
کرد.
کۆمەڵی دادگەری بە تایبەت رەخنەی لەو هەڵوێستەی نەوەی نوێ گرتووە
کە لە پەرلەمانی عێراق دەنگی بە یاسای "بە تاوانکردنی هاوڕەگەزخوازیی و ڕەگەز
گۆڕین" نەداوە.
هاوڵاتییان رای جیاوازییان لەسەر شەڕی میدیایی نەوەی نوێ و
کۆمەڵی دادگەری هەیە، بەشێکیان وەک بابەتێکی ئاسایی و هەڵمەتێکی پێشوەختەی
هەڵبژاردن لێی دەڕوانن، بەڵام زۆرن ئەوانەشی پێیان وایە شەڕی میدیایی حزبە
ئۆپۆزسیۆنەکان کاریگەری لەسەر پەرتکردنی دەنگە ناڕازییەکان دەبێت.
نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری لە کاتێکدا شەڕی میدیایان دژ بە
یەکتر گەرمکردووە کە دوو پارتەکە لەگەڵ لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی دیکەدا لە هەوڵی
دروستکردنی یەک لیست بوون بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، بەڵام هەوڵەکەیان شکستی
هێنا.
جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان خاوەنی 15 کورسییە و
لە پەرلەمانی عێراقیش خاوەنی 9 کورسییە، کۆمەڵی دادگەری لە پەرلەمانی عێراق خاوەنی
یەک کورسییە، ئەگەرچی لە پەرلەمانی کوردستان 3 کورسی بەدەستهێناوە، بەڵام وەک
خۆیان رایانگەیاندووە، بەهۆی " ساختەکاری"یەوە بایکۆتی خولی شەشەمی
پەرلەمانی کوردستانیان کردووە.