زانست

مۆدێلێکی کۆمپیوتەر کە ئاڵۆزییەکانی مێشکی مرۆڤ لە کاتی پلاندانان و بڕیاردانی گرینگدا ھاوشێوە دەکات

زۆرجار بۆ دانی هەر بڕیارێکی چارەنووسساز، ماوەیەک بیرکردنەوە و شیکاریی دەوێت و ئەم پرۆسەیەش خەیاڵکردنی دەرئەنجامە ئەگەرییەکانی چەند سیناریۆیەک لەخۆدەگرێت و زاناکان هەوڵیانداوە تێبگەن کە مێشک چۆن کاردەکات بۆ ئەنجامدانی ئەم "سیمولاسیۆنە دەروونیانە" کە لە مێشکی مرۆڤدا ڕوودەدەن.

توێژینەوەیەکی ئەم دواییە کە لە گۆڤاری Nature Neuroscience بڵاوکراوەتەوە ئاشکرایکردووە، ئەو کارلێکەی کە لە نێوان قۆڵۆنی پێش پێشەوە و هیپۆکامپوسدا ڕوودەدات یارمەتیدەرە بۆ خەیاڵکردنی دەرئەنجامەکانی داهاتوو و بەشدارە لە بڕیاردان.

مارسێلۆ ماتار، مامۆستای یاریدەدەر لە بەشی دەروونناسی لە زانکۆی نیویۆرک و هاوتوێژەری توێژینەوەکە، ڕوونی دەکاتەوە کە قۆڵۆنی پێش پێشەوە وەکو ھاوشێوەکارێک کاردەکات، بە بەکارهێنانی نەخشەیەکی مەعریفی کە لە هیپۆکامپوسدا ھەڵگیراوە، لە ڕووی دەروونییەوە کردارە ئەگەرییەکان تاقیدەکاتەوە، و هیپۆکامپوس، لە بەرامبەردا، بیرگەی کورتخایەن بۆ بیرەوەری درێژخایەن لەخۆدەگرێت.

زاناکان لە لێکۆڵینەوەکانیاندا ڕۆشنایی دەخەنە سەر میکانیزمە دەماریی و مەعریفیەکانی پرۆسەی پلاندانان، کە لایەنێکی بنەڕەتییە و تایبەتمەندی مرۆڤ و ئاژەڵە، بە توانای جیاواز لە زیندەوەرێکەوە بۆ زیندەوەری دیکە.

تێگەیشتن لەم کارانەی مێشک دەتوانێت ببێتە هۆی باشترکردنی چارەسەرکردن بۆ ئەو تێکچوونانەی کە کاریگەرییان لەسەر بڕیاردانی دروست لە مرۆڤدا هەیە.
بۆ ئاشکراکردنی ئەم میکانیزمانە، ماتار و هاوکارەکانی کریستوفر جێنسن لە زانکۆی لەندەن و گیلۆم هێنکوین لە زانکۆی کامبریج مۆدێلێکی کۆمپیوتەریان دروستکرد بۆ پێشبینیکردنی چالاکییەکانی مێشک لە قۆناغەکانی پلاندانان و بیرکردنەوەدا، هەروەها زانیارییان لە خۆبەخشەکان و مشکەکان کۆکردەوە بۆ پشتڕاستکردنەوەی دووبارەبوونەوەی مێشک مۆدێلی تۆڕی دەماری دووبارەبوونەوەی تۆڕی دەماری، سیستەمێکی نەرمەکاڵایە کە چەندین نەخش لە زانیارییە هاتووەکان فێر دەبێت.

مۆدێلەکە لەسەر بنەمای داتاکانی هەبوو بۆ ئەنجامدانی پلاندانان بوو، و ئاڵۆزییە نوێیەکانی وەک "کردەوە و ڕەفتارە خەیاڵییەکان زیادکرا". واقیعیتر و نزیکتر لە چۆنیەتی بڕیاردانی مرۆڤ.

توێژەران ڕەوایەتی مۆدێلەکەیان سەلماند بە بەکارهێنان و بەراوردکردنی داتای ڕەفتار و دەماری لە یەکێک لە تاقیکردنەوەکاندا توێژینەوەیەکیان بەکارهێنا کە چۆن مرۆڤەکان بەناو مەزەندەیەکی ئۆنلایندا دەجوڵێن، سەرنجیان دابووە ئەو کاتەی پێش هەر هەنگاوێک بەسەریان بردووە مشکەکان بە بەکارهێنانی مەزەیەکی بچووکی ڕاستەقینە. دوای بەراوردکردنی ڕەفتار و زانیارییە دەمارییەکانی مرۆڤ و مشک، توێژەران لێکچوونەکانیان دۆزیەوە کە تاڕادەیەکی زۆر یەکدەنگ بوون.
مەتار ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم توێژینەوەیە بەشێوەیەکی گشتی زانیاری سەرەتایی لەسەر ئەو هەنگاوە ئاڵۆزانە دەدات کە لە مێشکماندا ڕوودەدەن لەکاتی بیرکردنەوەدا بۆ ئەوەی باشترین بڕیار بدەین بەپێی ئەو ئەنجامە خەیاڵیانەی کە مێشک گریمانەیان دەکات، هەروەها دەتوانێت دەرگایەک بکاتەوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە پەیوەندییان بە دروستکردنی ڕاستەوە هەیە بڕیارەکان.

هەواڵ

سوریا دوای ئەسەد ؛دەرفەت و بنیاتنانەوەی نەتەوەیەک

سوریا دوای ئەسەد ؛دەرفەت و بنیاتنانەوەی نەتەوەیەک

نەجیبە مەحمود

ڕۆڵی کورد لە شۆڕشی گەلانی سوریادا گرنگییەکی تایبەتی هەیە و دەتوانرێت ئاماژە بە چەند لایەنێکی سەرەکی بکرێت:

لەوانە :_ 1. ڕۆڵی سەربازی، کورد بەتایبەت هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) و یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) ڕۆڵێکی سەرەکییان لە شەڕی داعش و گروپە توندڕەوەکانی تردا بینی. ئەم هێزانە توانیان ناوچەیەکی فراوان لە دەستی داعش ڕزگار بکەن و وەک هێزێکی سەرەکی لە شەڕی دژ بە تیرۆر ناسێنران.

2 دوای دەستپێکردنی شەڕی ناوخۆ، کورد توانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی خۆی بەڕێوەببات و سەربازییەکی ئۆتۆنۆم بە ناوی (ڕۆژاڤا) پێکبهێنێت. ئەم سیستەمە بە جۆرێک هەوڵیدا نەخشە دیموکراسی و فرە کولتوورییەکان لە کۆمەڵگەی ناوخۆییدا جێبەجێ بکات.

3. کورد وەک گرووپێکی نەتەوەیی خاوەن مێژوو و کولتووری تایبەت بە خۆیان، بەشدارییان لە فرەچەشنی نەتەوەیی و ئایینی وڵاتەکەدا کردووە. ئەوان بەدوای مافەکانیاندا دەگەڕان و ناسنامەی کولتووری خۆیان بپارێزن، لە هەمان کاتدا گرنگییان بە پێکەوەژیانی ئاشتیانە لەگەڵ نەتەوە و ئایینەکانی دیکەی سوریادا دەدا.

4. کورد ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە دانوستانە سیاسییەکان سەبارەت بە داهاتووی رۆژئاوا و سوریا. ئەوان داوای دانپێدانان بە مافەکانیان و ئۆتۆنۆمییان لە چوارچێوەی سوریایەکی دیموکراسیدا کرد. 5. لەگەڵ بوونی تەحەددیات و گرژیەکان، لە هەمان کاتدا ڕۆڵی کورد لە شۆڕشدا ، بەتایبەتی لە پێوەندی لەگەڵ حکومەتی ناوەندی سوریا و هەروەها لەگەڵ تورکیا کە نیگەران بوو لە کاریگەرییەکانی کوردەکان لەسەر سنوورەکانی. بە گشتی کورد وەک یاریزانێکی سەرەکی لە شۆڕشی رۆژئاوا و گەلانی سوریا لە گۆڕەپانی سەربازی و سیاسی و کۆمەڵایەتیدا دەرکەوت و ڕۆڵی ئەوان کاریگەرییەکی زۆری لەسەر پرۆسەی گەشەسەندنی ئەم وڵاتە هەبوو. هەروەها لە ئێستادا لە دوای ڕووخانی حکومەتی بەشار ئەسەد لە سوریا گۆڕانکارییەکی گەورە دەبێت کە دەتوانێت لێکەوتەی زۆری بۆ داهاتووی ئەم وڵاتە و ناوچەکە هەبێت.

لە دۆخێکی وادا ئەو هەنگاوانەی کە دەتوانرێت ئەنجام بدرێن وەک - دامەزراندنی حکومەتی ئینتقالی، دوای ڕووخانی حکومەت پێویستە حکومەتێکی ڕاگوزەر دابمەزرێنرێت کە نوێنەری سەرجەم نەتەوە لەخۆ بگرێت. پێویستە ئەم حکومەتە بتوانێت وەڵامی پێداویستییەکانی خەڵک بداتەوە و هاوکار بێت لە بەرقەرارکردنی ئاسایش و سەقامگیری. -دابینکردنی ئاسایش و ڕێگریکردن لە ئاژاوەگێڕی و تاڵانی موڵکی گشتی،کە یەکێک لە ئەرکە سەرەکییەکانی دوای ڕووخانی ڕژێم ئەگەری ئاژاوەگێڕی و توندوتیژی ناوخۆیی هەیە ، پێویستە ڕێوشوێن بگیرێتەبەر بۆ دڵنیابوون لە ئاسایشی ناوچە جیاوازەکان و هێزی ئەمنی نوێ پێکبهێنرێت بە ئامانجی پاراستنی هاوڵاتیان. - ئەنجامدانی دیالۆگی نیشتمانی لە نێوان گروپە جیاوازەکانی کۆمەڵگەی سوریا بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنی سیاسی و کۆمەڵایەتی پێویستە.

ئەم دیالۆگانە دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ بەهێزکردنی پێکەوەژیانی ئاشتیانە و ڕێگریکردن لە گرژییە نەتەوەیی و ئایینییەکان. - دوای چەندین ساڵ لە شەڕ و وێرانکاری، پێویستی بە بەرنامەی بەرفراوانی ئاوەدانکردنەوە و پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری و خزمەتگوزارییە گشتییەکان و ئابووری هەیە. پشتیوانی نێودەوڵەتی لەم بوارەدا دەتوانێت زۆر کاریگەر بێت. - پێویستە گرنگی تایبەت بە مافی مرۆڤ و دادپەروەری ئینتقالی بدرێت.

ئەمەش لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی جەنگ و پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە کاتی جەنگ و هەوڵدان بۆ چەسپاندنی مافی قوربانییەکان دەگرێتەوە -بەهێزکردن و پاڵپشتیکردنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و گروپە کۆمەڵایەتییە کاراکان دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ دروستکردنی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی و بەشدار. - لەدوای ڕووخانی حکومەت پێویستی بە ڕاکێشانی هاوکاری نێودەوڵەتی هەیە بۆ ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدانی وڵات. ئەم یارمەتییانە دەتوانن یارمەتی دارایی و مرۆیی و تەکنیکی لەخۆ بگرن.

لە کۆتاییدا، هەر کارێک لە دوای ڕووخانی حکومەت، دەبێت وەڵامی خواست و پێداویستییەکانی گەلی سوریا بداتەوە و هاوکار بێت لە بەرقەرارکردنی ئاشتی و سەقامگیری هەمیشەیی لەو وڵاتەدا.