زانست

مۆدێلێکی کۆمپیوتەر کە ئاڵۆزییەکانی مێشکی مرۆڤ لە کاتی پلاندانان و بڕیاردانی گرینگدا ھاوشێوە دەکات

زۆرجار بۆ دانی هەر بڕیارێکی چارەنووسساز، ماوەیەک بیرکردنەوە و شیکاریی دەوێت و ئەم پرۆسەیەش خەیاڵکردنی دەرئەنجامە ئەگەرییەکانی چەند سیناریۆیەک لەخۆدەگرێت و زاناکان هەوڵیانداوە تێبگەن کە مێشک چۆن کاردەکات بۆ ئەنجامدانی ئەم "سیمولاسیۆنە دەروونیانە" کە لە مێشکی مرۆڤدا ڕوودەدەن.

توێژینەوەیەکی ئەم دواییە کە لە گۆڤاری Nature Neuroscience بڵاوکراوەتەوە ئاشکرایکردووە، ئەو کارلێکەی کە لە نێوان قۆڵۆنی پێش پێشەوە و هیپۆکامپوسدا ڕوودەدات یارمەتیدەرە بۆ خەیاڵکردنی دەرئەنجامەکانی داهاتوو و بەشدارە لە بڕیاردان.

مارسێلۆ ماتار، مامۆستای یاریدەدەر لە بەشی دەروونناسی لە زانکۆی نیویۆرک و هاوتوێژەری توێژینەوەکە، ڕوونی دەکاتەوە کە قۆڵۆنی پێش پێشەوە وەکو ھاوشێوەکارێک کاردەکات، بە بەکارهێنانی نەخشەیەکی مەعریفی کە لە هیپۆکامپوسدا ھەڵگیراوە، لە ڕووی دەروونییەوە کردارە ئەگەرییەکان تاقیدەکاتەوە، و هیپۆکامپوس، لە بەرامبەردا، بیرگەی کورتخایەن بۆ بیرەوەری درێژخایەن لەخۆدەگرێت.

زاناکان لە لێکۆڵینەوەکانیاندا ڕۆشنایی دەخەنە سەر میکانیزمە دەماریی و مەعریفیەکانی پرۆسەی پلاندانان، کە لایەنێکی بنەڕەتییە و تایبەتمەندی مرۆڤ و ئاژەڵە، بە توانای جیاواز لە زیندەوەرێکەوە بۆ زیندەوەری دیکە.

تێگەیشتن لەم کارانەی مێشک دەتوانێت ببێتە هۆی باشترکردنی چارەسەرکردن بۆ ئەو تێکچوونانەی کە کاریگەرییان لەسەر بڕیاردانی دروست لە مرۆڤدا هەیە.
بۆ ئاشکراکردنی ئەم میکانیزمانە، ماتار و هاوکارەکانی کریستوفر جێنسن لە زانکۆی لەندەن و گیلۆم هێنکوین لە زانکۆی کامبریج مۆدێلێکی کۆمپیوتەریان دروستکرد بۆ پێشبینیکردنی چالاکییەکانی مێشک لە قۆناغەکانی پلاندانان و بیرکردنەوەدا، هەروەها زانیارییان لە خۆبەخشەکان و مشکەکان کۆکردەوە بۆ پشتڕاستکردنەوەی دووبارەبوونەوەی مێشک مۆدێلی تۆڕی دەماری دووبارەبوونەوەی تۆڕی دەماری، سیستەمێکی نەرمەکاڵایە کە چەندین نەخش لە زانیارییە هاتووەکان فێر دەبێت.

مۆدێلەکە لەسەر بنەمای داتاکانی هەبوو بۆ ئەنجامدانی پلاندانان بوو، و ئاڵۆزییە نوێیەکانی وەک "کردەوە و ڕەفتارە خەیاڵییەکان زیادکرا". واقیعیتر و نزیکتر لە چۆنیەتی بڕیاردانی مرۆڤ.

توێژەران ڕەوایەتی مۆدێلەکەیان سەلماند بە بەکارهێنان و بەراوردکردنی داتای ڕەفتار و دەماری لە یەکێک لە تاقیکردنەوەکاندا توێژینەوەیەکیان بەکارهێنا کە چۆن مرۆڤەکان بەناو مەزەندەیەکی ئۆنلایندا دەجوڵێن، سەرنجیان دابووە ئەو کاتەی پێش هەر هەنگاوێک بەسەریان بردووە مشکەکان بە بەکارهێنانی مەزەیەکی بچووکی ڕاستەقینە. دوای بەراوردکردنی ڕەفتار و زانیارییە دەمارییەکانی مرۆڤ و مشک، توێژەران لێکچوونەکانیان دۆزیەوە کە تاڕادەیەکی زۆر یەکدەنگ بوون.
مەتار ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم توێژینەوەیە بەشێوەیەکی گشتی زانیاری سەرەتایی لەسەر ئەو هەنگاوە ئاڵۆزانە دەدات کە لە مێشکماندا ڕوودەدەن لەکاتی بیرکردنەوەدا بۆ ئەوەی باشترین بڕیار بدەین بەپێی ئەو ئەنجامە خەیاڵیانەی کە مێشک گریمانەیان دەکات، هەروەها دەتوانێت دەرگایەک بکاتەوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە پەیوەندییان بە دروستکردنی ڕاستەوە هەیە بڕیارەکان.

هەواڵ

دامەزراوەی ڤیژن و ناوەندی نەهرین یاداشتنامەیەکیان واژۆکرد

دامەزراوەی ڤیژن لە بڵاوکراوەیەکدا رایگەیاندووە، دامەزراوەی ڤیژن و ناوەندی نەهرین یاداشتنامەیەکیان بۆ کاریی هاوبەش و پێکەوەیی واژۆکرد.

لە بڵاوکراوەکەدا ئەوەش هاتووە، رۆژی دووشەممە 15ـی ئەیلوولی 2025 یاداشتنامەیەکی لێکتێگەشتن لە نێوان دامەزراوەی ڤیژن بۆ لێکۆڵینەوەی ستراتیجی و ناوەندی نەهرەین بۆ لێکۆڵینەوەی ستراتیجی لە شاری بەغدا واژۆکرا.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، بە گوێرەی یاداشتنامەکە، هەردوو دامەزراوەکە وەک دوو خانەی بیری گرنگ و کاریگەر، هەماهەنگی و هاوبەشی دەکەن دەربارەی ئەنجامدانی توێژینەوە و پڕۆژە و چالاکی هاوبەش لە سەرتاسەری عێراقدا.

باسی لەوەشکردووە، ئامانجی یاداشتنامەکە دەستنیشانکردنی کێشە و گرفتەکان لە هەرێمی کوردستان و عێراق و خستنەڕووی چارەسەرەکان.