تەندروستی

چارەسەرکردنی نهێنی گۆڕینی خانەکانی هەڵگرتنی چەوری بۆ خانەکانی چەوری سووتێنەر

توێژەران بۆیان دەرکەوتووە کە چۆن دەتوانرێت خانە چەورییە سپییە ئاساییەکان کە کالۆری هەڵدەگرن بگۆڕدرێن بۆ خانە چەورییە بێجەکان کە کالۆری دەسوتێنن بۆ پاراستنی پلەی گەرمی لەش. ئەم دۆزینەوە دەتوانێت دەرگایەک بکاتەوە بۆ پەرەپێدانی پۆلێکی نوێی دەرمانی دابەزاندنی کێش.

توێژینەوەکە لەلایەن توێژەرانی زانکۆی کالیفۆرنیا لە سانفرانسیسکۆ لە ئەمریکا ئەنجامدراوە و ئەنجامەکانی لە 1ی تەمموزدا لە گۆڤاری Clinical Investigation بڵاوکراونەتەوە و ماڵپەڕی EurekAlert لەسەری نووسیویەتی.

جۆرەکانی خانە چەوریەکان
زۆرێک لە شیردەرەکان سێ جۆر خانەی چەورییان هەیە کە بریتین لە سپی، قاوەیی و بێج. چەوری سپی وەک کۆگایەکی وزە لە جەستەدا کاردەکات، لە کاتێکدا خانە چەورییە قاوەییەکان وزە دەسوتێنن بۆ دەردانی گەرمی، ئەمەش یارمەتی پاراستنی پلەی گەرمی لەش دەدات.

خانە چەورییە بێجەکان تایبەتمەندییەکانی دوو جۆرەکەی پێشوو تێکەڵ دەکەن: وەک خانە قاوەییەکان وزە دەسوتێنن، بەڵام لە سەرانسەری کۆکراوەی چەوری سپیدا چەسپاون، بە پێچەوانەی خانە چەورییە قاوەییەکان کە بە کۆمەڵ گەشە دەکەن.

مرۆڤ و زۆرێک لە شیردەرەکانی تر بە چەوری قاوەیی لەدایک دەبن کە یارمەتیان دەدات پلەی گەرمی لەشیان بپارێزێت دوای لەدایک بوون ئەم خانانە لە جەستەی کۆرپەی مرۆڤ لە ساڵی یەکەمی تەمەنیدا نامێنن، لەکاتێکدا خانە بێجەکان دەمێننەوە.

برایان فێڵدمان، پرۆفیسۆری زانستی هەناوی منداڵان و توێژەری سەرەکی توێژینەوەکە، ویستویەتی کلیلێک بدۆزێتەوە کە بتوانێت ڕاستەوخۆ خانە چەورییە سپییەکان بگۆڕێت بۆ خانەی بێج. دەڵێت: "بۆ زۆربەمان خانە چەورییە سپییەکان دەگمەن نین و دڵخۆش دەبین ئەگەر واز لە هەندێکیان بهێنین".

مرۆڤ دەتوانێت بە شێوەیەکی سروشتی خانە چەورییە سپییەکان بگۆڕێت بۆ خانەی بێج لە وەڵامی خۆراک یان ژینگەیەکی سارددا. زانایان هەوڵیان داوە ئەم شتە لاسایی بکەنەوە بە گۆڕینی خانە بنەڕەتییەکان - کە خانەن کە دەتوانن گەشە بکەن بۆ جۆرە جیاوازەکانی خانە - بۆ خانەی چەوری پێگەیشتوو بێجی، بەڵام خانە بنەڕەتییەکان دەگمەنن.

فێڵدمان لە تاقیکردنەوەکانی پێشوویدا دەزانێت کە ئەو پرۆتینەی ناوی "KLF15" ڕۆڵی هەیە لە میتابۆلیزم و کارکردنی خانە چەورییەکان ئەو بڕیاریدا لێکۆڵینەوە لە میکانیزمی کارکردنی پرۆتینەکە بکات لە مشکەکاندا کە چەوری قاوەیی بە درێژایی تەمەنیان دەهێڵێتەوە، و ئەو و توێژینەوەکە تیمەکە بۆیان دەرکەوت کە پرۆتینی "KLF15 “کەمتر لە خانە چەورییە سپییەکان زۆر بووە بە بەراورد بە خانە چەورییە قاوەییەکان یان بێجەکان.

پاشان کاتێک مشکیان بەخێوکرد کە خانەی چەوری سپییان تێدابوو کە KLF15یان تێدا نەبوو، خانەکانی مشکەکان لە سپییەوە گۆڕا بۆ بێج و سەرچاوەی ئەم خانانە بەبێ پرۆتینەکە دەرکەوت کە بێج بێت.

تەندروستی

ئایا مانەوە لە ئاوی سارددا زیانی هەیە؟

لە بابەتێکی ماڵپەڕی " ScienceAlert"دا بڵاو کراوەتەوە، مانەوە لەناو سارددا لەلایەن وەرزشوانانەوە بەکارهێنراوە وەک ڕێگەیەک بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان و خێراکردنی کاتی چاکبوونەوە بە شێوەیەکی گشتی خەڵک نزیکەی دە خولەک دوای وەرزشکردن لە ئاوی سارددا بەسەر دەبەن کە لە نێوان ١٠ بۆ ١٥ پلەی سەدیدا.
ئاوی سارد بەکارهێنراوە بۆ یارمەتیدان لە چارەسەرکردنی نیشانەکانی خەمۆکی و ئازار و شەقیقە، یارمەتی چالاکبوونی سوڕی خوێن و زیادبوونی بەرگری جەستە دەدات، ئەمەش تەندروستی دڵ باشتر دەکات و پەستانی خوێن کەمدەکاتەوە، گیرانی خوێنبەرەکان لادەبات و سوڕی خوێن باشتر دەکات، هەروەها ئاوی سارد یارمەتی چاکبوونەوەی ماسولکە گرژەکان دەکات، زۆربەی وەرزشوانان پەنا دەبەنە بەر دوشێکی سارد یان دانیشتن لە جاکوزییەکی سارد دوای مەشقەکان بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان، چونکە یارمەتی ماسولکەکان دەدات باشتر و لە ماوەیەکی کورتتردا چاکببێتەوە.
سەرەڕای سوودە زۆرەکانی بەشێک لە توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا رەنگە کاریگەری زیانبەخشی لەسەر جەستە هەبێت، پسپۆران جەخت لەوە دەکەنەوە لە شێوازەکانی چارەسەرکردنی ئاوی سارددا خۆشۆردن بژاردەیەکی کەمتر مەترسیدارە چونکە لە ڕووی پلەی گەرمی و کاتی بەرکەوتنەوە گونجاوترە بە بەراورد بە دانیشتن لە جاکوزییەکی سارددا.
هەرچەندە زۆر لێکۆڵینەوەی تەواو نییە کە زیانەکانی مانەوە لە ئاوێکی سارددا نیشان بدات، بەڵام خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی مێشک یان جەڵتەی دڵ زیاد دەکات لە ئەنجامی زۆر دابەزینی پلەی گەرمی جەستە، کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەمێنیتەوە دەست و قاچەکان هەست بە ساردییەکی زۆر یان بێهێزی دەکەن ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی ئازار و زیان بە خوێنبەرەکان دەگەیەنێت.
ئەگەر دەتەوێت چارەسەری ئاوی سارد تاقیبکەیتەوە، لێرەدا چەند شتێک دەخەینەڕوو کە دەبێت لەبەرچاو بگرن:
١. پێشتر لە پزیشکەکەت بپرسە بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە سەلامەتە بۆ تۆ ئەنجامی بدەیت.
٢. پلانی چۆنیەتی خۆنوقمکردن و دەرچوون لە ئاوەکە بە سەلامەتی دابنێ، لەبیرت بێت کە ماسولکەکانت بە باشی کار ناکەن کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەبێت لەوانەیە نەتوانیت هەست بە دەست و قاچەکانت بکەیت.
٣. بزانە دوای ئەوە چۆن هەست بە گەرمی دەکەیت، دڵنیابە خاولی و جل و بەرگی وشک و خواردنەوەیەکی گەرمت پێیە.
٤. تا بە تەواوی گەرم دەبیتەوە زۆر جوڵە مەکە.
٥.تەنها بۆ ماوەیەکی کەم لەناو ئاوی سارددا بمێنەرەوە، پێش ئەوەی هەست بە بێهێزی و ئازار یان لەرزین بکەیت لە ئاوەکە وەرە دەرەوە.