تەندروستی

چارەسەرکردنی نهێنی گۆڕینی خانەکانی هەڵگرتنی چەوری بۆ خانەکانی چەوری سووتێنەر

توێژەران بۆیان دەرکەوتووە کە چۆن دەتوانرێت خانە چەورییە سپییە ئاساییەکان کە کالۆری هەڵدەگرن بگۆڕدرێن بۆ خانە چەورییە بێجەکان کە کالۆری دەسوتێنن بۆ پاراستنی پلەی گەرمی لەش. ئەم دۆزینەوە دەتوانێت دەرگایەک بکاتەوە بۆ پەرەپێدانی پۆلێکی نوێی دەرمانی دابەزاندنی کێش.

توێژینەوەکە لەلایەن توێژەرانی زانکۆی کالیفۆرنیا لە سانفرانسیسکۆ لە ئەمریکا ئەنجامدراوە و ئەنجامەکانی لە 1ی تەمموزدا لە گۆڤاری Clinical Investigation بڵاوکراونەتەوە و ماڵپەڕی EurekAlert لەسەری نووسیویەتی.

جۆرەکانی خانە چەوریەکان
زۆرێک لە شیردەرەکان سێ جۆر خانەی چەورییان هەیە کە بریتین لە سپی، قاوەیی و بێج. چەوری سپی وەک کۆگایەکی وزە لە جەستەدا کاردەکات، لە کاتێکدا خانە چەورییە قاوەییەکان وزە دەسوتێنن بۆ دەردانی گەرمی، ئەمەش یارمەتی پاراستنی پلەی گەرمی لەش دەدات.

خانە چەورییە بێجەکان تایبەتمەندییەکانی دوو جۆرەکەی پێشوو تێکەڵ دەکەن: وەک خانە قاوەییەکان وزە دەسوتێنن، بەڵام لە سەرانسەری کۆکراوەی چەوری سپیدا چەسپاون، بە پێچەوانەی خانە چەورییە قاوەییەکان کە بە کۆمەڵ گەشە دەکەن.

مرۆڤ و زۆرێک لە شیردەرەکانی تر بە چەوری قاوەیی لەدایک دەبن کە یارمەتیان دەدات پلەی گەرمی لەشیان بپارێزێت دوای لەدایک بوون ئەم خانانە لە جەستەی کۆرپەی مرۆڤ لە ساڵی یەکەمی تەمەنیدا نامێنن، لەکاتێکدا خانە بێجەکان دەمێننەوە.

برایان فێڵدمان، پرۆفیسۆری زانستی هەناوی منداڵان و توێژەری سەرەکی توێژینەوەکە، ویستویەتی کلیلێک بدۆزێتەوە کە بتوانێت ڕاستەوخۆ خانە چەورییە سپییەکان بگۆڕێت بۆ خانەی بێج. دەڵێت: "بۆ زۆربەمان خانە چەورییە سپییەکان دەگمەن نین و دڵخۆش دەبین ئەگەر واز لە هەندێکیان بهێنین".

مرۆڤ دەتوانێت بە شێوەیەکی سروشتی خانە چەورییە سپییەکان بگۆڕێت بۆ خانەی بێج لە وەڵامی خۆراک یان ژینگەیەکی سارددا. زانایان هەوڵیان داوە ئەم شتە لاسایی بکەنەوە بە گۆڕینی خانە بنەڕەتییەکان - کە خانەن کە دەتوانن گەشە بکەن بۆ جۆرە جیاوازەکانی خانە - بۆ خانەی چەوری پێگەیشتوو بێجی، بەڵام خانە بنەڕەتییەکان دەگمەنن.

فێڵدمان لە تاقیکردنەوەکانی پێشوویدا دەزانێت کە ئەو پرۆتینەی ناوی "KLF15" ڕۆڵی هەیە لە میتابۆلیزم و کارکردنی خانە چەورییەکان ئەو بڕیاریدا لێکۆڵینەوە لە میکانیزمی کارکردنی پرۆتینەکە بکات لە مشکەکاندا کە چەوری قاوەیی بە درێژایی تەمەنیان دەهێڵێتەوە، و ئەو و توێژینەوەکە تیمەکە بۆیان دەرکەوت کە پرۆتینی "KLF15 “کەمتر لە خانە چەورییە سپییەکان زۆر بووە بە بەراورد بە خانە چەورییە قاوەییەکان یان بێجەکان.

پاشان کاتێک مشکیان بەخێوکرد کە خانەی چەوری سپییان تێدابوو کە KLF15یان تێدا نەبوو، خانەکانی مشکەکان لە سپییەوە گۆڕا بۆ بێج و سەرچاوەی ئەم خانانە بەبێ پرۆتینەکە دەرکەوت کە بێج بێت.

هەواڵ

دوو بازرگانی ماددەی هۆشبەر بەهاوکاریی ئاسایشی سلێمانی لە سعودییە دەستگیرکران

دوو بازرگانی ماددەی هۆشبەر بە 142 کیلۆگرام ماددەی کریستاڵی شل بە هاوکاری دەزگای ئاسایشی هەرێم، لە وڵاتی سعودییە دەستگیرکران.

بازرگانەکان خەڵکی سەلاحەدینن و کۆمپانیای حەج و عەمرەیان هەیە و لەنێوان عێراق، سعودییە و تورکیا وڵاتانی دیکەی عەرەبی بازرگانی ماددەی هۆشبەریان کردووە.

ئەو دوو بازرگانە بۆ گواستنەوەی ماددەکان سوودیان لە پاسی عومرەکاران وەرگرتووە و  بەوەشێوەیە هیچ گومانێکیان لەسەر نەبووە، خاوەن کۆمپانیای حەجوعەمرەبوون.

دەزگای ئاسایشی هەرێم و بەڕێوەبەرایەتیی رووبەڕووبوونەوەی ماددە هۆشبەرەکانی سلێمانی زانیاریی وردیان لەسەر بازرگانەکان داوە، بە وەزارەتی ناوخۆی عێراق و سعودییە.

لەسەر بنەمای زانیارییەکانی دەزگای ئاسایشی هەرێم و بەڕێوەبەرایەتیی رووبەڕووبوونەوەی ماددە هۆشبەرەکانی سلێمانی لە ئۆپەرسیۆنیكی تایبەتدا بازرگانەکان دەستگیر کراون.

بەوتەی عەقید سەلام عەبدولخالق، وتەبێژی دەزگای ئاسایشی هەرێم، ماددەکە لە جۆری کریستاڵی شلە و کێشەکەی 142 کیلۆگرام بووە، لەناو یەکێک لە پاسەکانی عومرەکاران هەڵگیراوە و بەهاکەی ملیۆنێک و 270 هەزار دۆلاربووە.

لەدوای پێدانی زانیاریی ورد، وەزارەتی ناوخۆی سعودییە داوای لە بەڕێوەبەرایەتیی رووبەڕووبوونەوەی ماددە هۆشبەرەکانی سلێمانی کردووە، کارمەندێکی خۆیان بنێرەنە ئەو وڵاتە بۆ هاوکاریی دەزگا ئەمنییەکانی ریاز.

بازرگانانی ماددە هۆشبەرەکان بیرۆکە و تەکنیکی سەیر بۆ گواستنەوەی ماددەکانیان بەکاردەهێنن و بۆ ئەوەی لە بازگە و خاڵی پشکنینەکان هیچ گومانێکیان نەچێتە سەر.

ماددە هۆشبەرەکان یەکێکە لە هەڕەشە مەترسیدارەکان، سەرەڕای ئاڵودەبوونی بەکارهێنەران و رووبەڕووبوونەوەی ئەگەری مردن-یان؛ هۆکارێکی سەرەکیشن بۆ زۆربوونی رووداوە جۆراو جۆرەکان و هەڵوەشاندنەوەی خێزانەکان.

بەکارھێنانی ماددەی ھۆشبەر بووەتە دیاردەیەکی جیھانی و بنبڕناکرێت چونکە ھەموو سنوورەکانی بڕیووە، لەگەڵ زۆربوونی ئالوودەبووان و بەکارھێنەرانی ماددەی ھۆشبەر، شێوازی بازرگانییکردن و بڵاوبوونەوەیشی تەکنیکی نوێی بەخۆیەوە بینیووە.

سەرەڕای پێشکەوتنی یاساکان بۆ رووبەڕووبوونەوەی، لە ھەمانکاتدا شێوازی بازرگانیکردنیشی پێشکەوتن و شێوازی نوێ بەخۆیەوە بینیوە.

بەپێی ئامارەکانی دەزگای ئاسایشی ھەرێم، لە چوار مانگی یەکەمی ئەمساڵدا 388 تۆمەتباری ماددەی ھۆشبەر دەستگیر کراون، کە 173 کەس بەکارھێنەر بوونە، 143 بازرگانی ئاسایی بوونە، 72 کەس بازرگانی نێودەوڵەتی بوونە.

هەر بە گوێرەی دەزگای ئاسایشی هەرێم، لە ماوەی ساڵی ڕابردووشدا نزیکەی ھەزار تۆمەتبار بەھەر سێ جۆرەکەوە دەستگیر کراون.

بەگوێرەی ناوەندی ستراتیژی بۆ مافەکانی مرۆڤ لە عێڕاق، ژمارەی ئەو بازرگانان و بەکارهێنەرانەی ماددەی ھۆشبەر کە لە ساڵی 2024 لە عێڕاق دەزگیرکراون 14 هەزار کەس بوون.

 هەر لە هەمان ساڵ؛ دەسەڵاتی دادوەری عێراق سزای لەسێدارەدانی بەسەر 144 بازرگانی نێودەوڵەتیی ماددەی ھۆشبەر و سزای زیندانی ھەتاھەتایی بەسەر 434 بازرگانی ناوخۆیدا سەپاندووە.