لە بیابانی ئەتاکاما، کە بە وشکترین بیابان دادەنرێت، دەکەوێتە وڵاتی شیلی، لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا تەپۆڵکە خۆڵەکان بە گوڵی سپی و وەنەوشەیی ڕازێنراونەتەوە، بەهۆی ئەوەی بارانبارینی پێشوەختە لە زستانی نیوەگۆی باشووردا گوڵەکانی زیندوو کردەوە.
بیابانی ئەتاکاما بە “بیابانێکی گوڵدار” وەسف دەکرێت، کە گوڵەکان بەرگەی کەشوهەوای سەخت دەگرن، لە وەرزی بەهاردا هەر چەند ساڵ جارێک گوڵەکان دەگەشێنەوە.
بارانبارینی بەخوڕی ئەم دواییە کە بەهۆی دیاردەیەکی کەشوهەوای ناسراو بە ئێل نینۆ، وایکردووە زوو گوڵەکانی ناو بیابانەکە بپشکون.
سیزار پیسارۆ، سەرۆکی بەشی پاراستنی جۆراوجۆری زیندوو لە دامەزراوەی نیشتمانی دارستانەکان دەڵێت: “هێشتا ئەو گوڵانەی کە لە زستاندا پشکوتوون بەس نین بۆ ئەوەی بیابانەکە بە فەرمی بە بیابانێکی گوڵدار هەژمار بکرێت”.
پیسارۆ ئاماژەی بەوەکرد، پێشبینی دەکرێت لە چەند هەفتەی داهاتوودا بارانێکی زیاتر ببارێت، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی گوڵەکان ناوچەیەکی فراوانتر بگرێتەوە.
شایەنی باسە ساڵی ٢٠١٥ کۆتا جار بووە کە گوڵ لە بیابانی ئەتاکاما گەشاوەتەوە.
کۆمپانیای
سۆمۆ رایگەیاند، تەواوی گرێبەست و پابەندییەکانی لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانەی نەوتی
بەرهەمهێنراوی هەرێمی کوردستانیان دەکڕی، کۆتایی پێهێناوە.
ئەمڕۆ یەکشەممە 16ـی ئەیلولی 2025 کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی
عیراق- سۆمۆ رایگەیاند، هەموو گرێبەست و پابەندییەکانی لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانەی
نەوتی بەرهەمهێنراوی هەرێمی کوردستانیان دەکڕی، کۆتاییپێهێناوە.
باسی لەوەشکردووە، دەستپێکردنەوەی
هەناردەی نەوتی هەرێم، شکۆی عێراق وەک سەرچاوەیەکی سەرەکی بۆ "بازاڕی تینووی
ئەوروپا" دەگەڕێنێتەوە.
عەلی نەزار شەتەری، بەڕێوەبەری گشتیی
کۆمپانیاکە، بە ئاژانسی هەواڵی عیراقی- واعی راگەیاندووە، ئەوەی لە هەرێمی
کوردستان روویدا، بابەتی لێکتێگەیشتن و دانانی میکانیزمی کارکردنە،" و
ئاماژەی بەوەشکرد کە "یاسا بەسەر هەموواندا جێبەجێ دەبێت.
روونیکردەوە کە "وەزارەتی نەوتی
فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی یەک
ستراتیژدا کاردەکەن، بەو پێیەی نەوتی بەرهەمهێنراو نەوتی عیراقییە، و
تایبەتمەندییەکە تەنها لە سروشتی پەیوەندیی نێوان حکومەتی هەرێم و ئەو
کۆمپانیایانەدایە کە لەوێ کاردەکەن.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، حکومەتی فیدراڵی
و حکومەتی هەرێم و کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکان پێویستیان بە تەواوکردنی میکانیزمی
جێبەجێکردنی یاسای بودجەیە، و لەم بارەیەوە گەیشتوونەتە لێکتێگەیشتنی
هاوبەش،" و رونیکردەوە کە "هەوڵەکان بەردەوامن بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێکی
کۆتایی کە رێگە بدات بە دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی خاو بۆ بەندەری جەیهانی
تورکی.
شەتەری راشیگەیاندووە، نەوتی خاوی
بەرهەمهێنراو لە هەرێمی کوردستان لە ئێستادا هەناردە ناکرێت، بەڵکو لەناوخۆی
هەرێمدا بەکاردەهێنرێت، و ئێمە بەپێی یاسای بودجەی ساڵی 2025 کاردەکەین بۆ ئەوەی
بڕە زیادەکان لە دوای بەکاربردنی ناوخۆیی بگۆڕدرێن بۆ هەناردە،" و ئاماژەی
بەوەشکرد کە "کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوت (سۆمۆ) هەموو گرێبەست و
پابەندییەکانی لەگەڵ کۆمپانیا کڕیارەکاندا کۆتاییپێهێناوە و ئامادەیە بۆ وەرگرتنی
بڕەکان هەر کاتێک لەلایەن کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکان و حکومەتی هەرێمەوە هەناردە
بکرێن
لە کۆتاییشدا ئاماژەی بەوەکردووە، تا
ئێستا (سۆمۆ) هیچ بڕە نەوتێکی لە وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێم وەرنەگرتووە،
و پەیوەندییە گرێبەستییەکە لەنێوان وەزارەت لە کوردستان و کۆمپانیا
بەرهەمهێنەرەکاندا دەمێنێتەوە.