هەواڵ

خانەنشین بوون پەروەردەی هەرێمی کوردستان ڕوبەڕوی گرفت دەکاتەوە

زیاتر لە 5 هەزار مامۆستا خانەنشین بوون دەیانگرێتەوە و وەزارەتی پەروەردە دەیەوێت لەبری دامەزراندنی مامۆستای نوێ خانەنشین بوونی ئەوان دوابخات.

 بڕیاری خانەنشین بوونی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، 5 هەزار و 534 مامۆستای وەزارەتی پەروەردە دەگرێتەوە، بەڵام وەزارەتی پەروردە ژمارەکە بە زۆر دەزانێت.
بەوتەی سەیوان فەرەج بریکاری وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان، خانەنشین بوونی ئەو ژمارە مامۆستایە پێکەوە گرفت بۆ کەرتی پەروەردە دروست دەکات. 
ئێستا وەزارەتی پەروەردە و ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، لە هەوڵدان کاریگەری ئەو بۆشاییە کەمبکەنەوە کە بەهۆی خانەشین بوونی مامۆستایانەوە دروست دەبێت. 

ئالان حەمەسەعید وەزیری پەروەردەی هەرێمی كوردستان لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، بڕیاری خانەنشینكردنی مامۆستایان و سەرپەرشتیاران وەك خۆی جێبەجێ دەكرێت، بەڵام داوامان كردووە جیاوازییەك هەبێت لە پای ئەو خزمەتەی ئەو چەند مانگەی ماوە لە وەرزی دووەم مامۆستایان دەیكەن، پێیان بدرێت.
ڕونیکردەوە، ئەو مامۆستایانەی ئێستە لە پۆلەكان وانە دەڵێنەوە، یان سەرپەرشتیاران، بە هەمان شێوە بڕیاری خانەنشینی دەیانگرێتەوە، بەڵام بۆ ئەوەی بۆشایی دروست نەبێت تا كۆتایی وەرز بەردەوام دەبن. 

بڕیارە لە کۆبونەوەی داهاتووی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان پرسەکە تاوتوێ بکرێت، کە بەوتەی وەزیری پەروەردە لەگەڵ ئەنجومەنی وەزیران گەیشتونەتە چارەسەری سەرەتایی، بەڵام چاوەڕوانن نوسراوی فەرمیان پێ بدرێت. 
دواخستن لەبری دامەزراندن 
هەنگاوەکەی وەزارەتی پەروەردە بەکارهێنانی کارتی دواخستنی خانەنشین بوونە لەبری دامەزراندن، چونکە ئەگەر خانەنشین بوونی مامۆستایان دوانەخرێت ناچار دەبێت مامۆستای نوێ دابمەزرێنێت. 
تا ئێتسا ئەنجومەنی وەزیران هیچ ڕێکار و ڕێنماییەکی سەبارەت بە دامەزراندنی کەسی نوێ لە جێگەی ئەو کەسانە نەداوە کە خانەنشین دەبن. 

یاساکەی عێراق بۆ خانەشینکردنی فەرمانبەران بەکاردەهێنرێت
کۆتایی مانگی تشرینی دووەمی 2022، دادگاى باڵاى فیدراڵى عێراق، بڕیاریدا بە پابەندکردنی حکومەتى هەرێمى کوردستان بە کارکردن بە یاسای ژمارە 9ـی ساڵی 2014ـی تایبەت بە یاسای یەکگرتوی خانەنشینی عێراق، بەگوێرەى یاساکە کەمترین موچەى خانەنشینى 400 هەزار دینار دەبێت.

تەموزی 2024، حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەندبوونی خۆی بە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵیەوە ڕاگەیاند و بڕیاریدا ئەو یاسایە بۆ خانەنشینکردنی فەرمانبەرانی بەکاربهێنێت. 
حکومەتی هەرێمی کوردستان لە خانەنشینکردنی ئەم فەرمانبەرە نوێیانەشدا پشت بە هەمان یاسا دەبەستێت، بەڵام بڕیاریداوە، تەمەنی خانەنشینیی لە 63 ساڵەوە بۆ 60 ساڵی كەم بکرێتەوە. 
بەپێی یاسای خانەنشینی عێراق کە هەرێمی کوردستان بۆ خانەنیشینی بوونی فەرمانبەران بەکاریدەهینێت، هەر فەرمانبەرێک لە کاتی خانەنشینیدا ئەگەر 25 ساڵ خزمەتی هەبێت، 12 مووچە وەک پاداشتی ساڵانی خزمەت پێدەدرێت لەگەڵ شەش مووچەی مۆڵەتی کۆکراوە.

کەسوکاری شەهیدان دەتوانن خانەنشین نەبن
وەزارەتی دارایی و ئابوریی هەرێمی کوردستان مافی بەردەوامبوون بەو کەسانە دەدات کە خاوەن شەهیدی پلە یەک و دوون و تەمەنی خانەشینیان تەواو کردووە. 
بەپێی ڕاگەیەندراوی وەزارەتەکە، ئەو کەسانەی کەسی پلە یەک و پلە دوویان شەهیدە، فۆڕمێکی تایبەتی وەزارەتی دارایی عێراقییان پڕکردوەتەوە، بە مەبەستی "ئەنجامدانی کاری پێویست و بەردەوامبوونیان لە خزمەت".

ژمارەی خانەنشینان 
بەپێی دوایین ڕاپۆرتی وەزارەتی دارایی و ئابوری بۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، 277 هەزار و 541 کەس لە هەرێمی کوردستان خانەنشینن.
بەپێی داتاکانی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان، مووچەی یەک مانگی خانەشینان پێویستی بە زیاتر لە 180 ملیار دیناری مانگانە هەیە.

تەندروستی

بەکارهێنانی مەیکەپی دژە ئاو مەترسیدارە؟

توێژینەوەیەک کە لە گۆڤاری زانستی ژینگە و تەکنۆلۆژیادا بڵاو کراوەتەوە ئاماژەی بەوە داوە، بەشێک لە بابەتی جوانکارییەکان کە ئەمڕۆ بەکار دێت، ڕێژەیەکی زۆر لە ماددە کیمیایییە ژەهراوییەکان لە پێکهاتەیاندا هەیە وەک پۆڵی فلۆرۆ ئەڵکیل (PFAS ) . کە بەداخەوە لە پێکهاتەی ماددە جوانکارییەکاندا ئەم ماددە نانووسرێت بۆ ئەوەی خەڵک هۆشیار بێت.

ئیدارەی خۆراک و دەرمانی ئەمریکی (FDA) باس لەوە دەکات، بەشێک لە بابەتە جوانکارییەکانی وەکوو بۆیەی نینۆک و کرێمەکان و سوراو و قەڵەم چاو و ماسکەرا، دەکرێت ئەم ماددانەی تێ بکرێت بۆ ئەوەی زۆرتر بە درەوشاوەیی دەربکەوێت. بۆیە زۆر گرنگە ئەو بابەتە جوانکارییانە بەکار دێت کە دڵنیان لەوەی ئۆریجیناڵە و کوالێتی بەرزە.