هەواڵ

پرۆژەی هاوبەشی کورد… دەستاودەستکردنی ئاشتیانەی دەسەڵات و لامەرکەزی لە سوریا

Mic
2025-04-26

لایەنەکانی رۆژئاوای کوردستان، پڕۆژەی هاوبەشەی کوردییان بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ حکومەتی نوێی سوریا پەسەند کرد، دەستاودەستکردنی ئاشتیانەی دەسەڵات، لامەرکەزی، هەڵوەشاندنەوەی بڕیارەکانی دژە کورد و ناساندی زمانی کوردی وەک زمانی فەرمی لە دیارترین داواکارییەکانە. 

کۆنفرانسی یەکڕیزی کورد لە رۆژئاوای کوردستان ئەنجامدرا و پڕۆژەی هاوبەشی سەرجەم لایەنەکان بۆ چارەسەری پرسی کورد لە سوریا پەسەند کرا.

بڕیارە شاندێکی هاوبەشی لایەنەکان ئەو پڕۆژەیە بکەنە بنەمای گفتوگۆکانیان لەگەڵ دەسەڵاتی نوێی سوریا کە لەلایەن ئەحمەد شەرع-ەوە سەرۆکایەتی دەکرێت. 

پڕۆژەکە لە دوو تەوەری سەرەکی پێکهاتووە تایبەت بە سوریا و رۆژئاوای کوردستان و  نزیکەی 30 خاڵی لە خۆگرتووە، کە سەرەکترینیان پاراستنی سەرجەم پێکهاتە ئاینی و نەتەوەییەکانی سوریایە.

کورد دەیەوێت، سرود و ئاڵایی نوێی سوریا گوزارشت لە فرەیی بکات، ناسنامەیەکی نیشتمانیی گشتگیر دابنرێت کە ڕەچاوی تایبەتمەندییەکانی پێکهاتە جیاوازەکان بکات. 

بەپێی پڕۆژە هاوبەشەکە، کورد پشتوانی سیستمی لامەرکەزی، پەرلەمانی و فرەیی سیاسی لە سوریا دەکات، کە پشت بە دەستاودەستکردنی ئاشتیانەی دەسەڵات و جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان لە یەکتر دەبەستێت. 

داواشکراوە، حکومەتی نوێی سوریا پێداچوونەوە بە دابەشکارییە کارگێڕییەکانی ئێستادا بکات بەجۆرێک کە ڕەچاوی چڕی دانیشتوان و روبەری جوگرافی بکات.

ئەحمەد شەرع کە پێشتر بە ناوی ئەبو محەمەد جۆلانیەوە سەرۆکایەتی گروپی تەحریر شامی دەکرد، یەکێکە لە مسوڵمانانی سوننە و نزیکە لە تورکیاوە. 

لایەنە کوردییەکان ترسیان هەیە رابردووی ئەحمەد شەرع کاریگەری لەسەر داهاتووی ئاینە جیاوازەکانی سوریا هەبێت، هەر بۆیە داوای بێلایەنی دەوڵەتییان لە نێوان ئایینە جیاوازەکان کردووە. 

پاراستنی مافی منداڵان و ژن و دەستەبەرکردنی یەکسانیی دەستوری لە نوێنەرایەتیکردنی ژنان، یەکێکی دیکەیە لە خاڵی پڕۆژە هاوبەشەکەی کورد بۆ حکومەتی نوێی سوریا. 

کورد لە پڕۆژەکەیدا پێشنیازی سێ رۆژی بۆ یادکردنەوە کردووە، هەشتی مارس وەک جەژنی ژنان، 21ـی ئازار وەک جەژنی نەورۆز و 12ـی ئازار وەک ڕۆژێک بۆ یادکردنەوەی ڕاپەڕینی قامشلۆ.

لایەنەکان پێشنیازیان کردووە، مافی دەربڕین و فێرکردن بە زمانی دایک و مومارەسەکردنی کولتوور وەک مافێک بۆ هەموو پێکهاتەکان دیاری بکرێت، هەروەها دانپێدانانی دەستوری بە زمانی کوردی وەک زمانێکی فەرمی لە پاڵ زمانی عەرەبی و دەستەبەرکردنی فێربوون و میدیا و چاپ و بڵاوکردنەوە. 

لە ماوەی رابردوو تورکیا هێرشی کردە سەر ناوچەکانی عەفرین، گرێ سپی و سەرێکانی و داگیریکردن، کورد پێی وایە گۆڕانکاری دیمۆگرافی لەو ناوچانەدا کراوە، بۆیە داوایان کردووە ئەو گۆڕانکارییانە هەڵوەشێننەوە، پرسی ئاوارەکان چارەسەر بکرێن و شوێنەوارە دزراوەکانیش بگەڕێندرێنەوە. 

حکومەتی نوێی سوریا دەستوری پەسەند کردووە، بەڵام کورد نیگەرانە و دەستورەکەی بە پێشێلکردنی مافی کورد لە رۆژئاوای کورستان ناوبردووە و داوای کردووە، ئەنجومەنێکی دامەزرێنەر بە بەشداری نوێنەری هەموو پێکهاتەکان و چاودێریی نێودەوڵەتی دەستوری نوێ بنوسنەوە.

لایەنەکانی رۆژئاوای کوردستان نیازی جیابوونەوەیان لە تورکیا نییە، هەر بۆیە داوای یەکخستنی  ناوچە کوردییەکانیان وەک یەکەیەکی سیاسی و کارگێڕی تەواو لە چوارچێوەی سووریایەکی یەکگرتوودا پێشنیاز کردووە.

پاراستن و  دڵنیاکردنی نوێنەرایەتیی کورد لە دامەزراوە یاسادانان، دادوەری، جێبەجێکردن و ئەمنییەکانی دەوڵەت و ڕێزگرتن لە شەهیدانی شۆڕشی سوریا لەسەرجەم هێزەکان و شەهیدانی شەڕی داعش و کۆمەڵکوژییەکان و دابینکردنی ماف بۆ خێزانەکانیان یەکێکی دیکەی پڕۆژە هاوبەشەکەی کوردە. 

لە ئەنجامی سەرژمێری نائاسایی ساڵی 1962، کوردەکان لە هاوڵاتیبوونی سوری بێبەشکران، بۆیە یەکێک لەو خاڵانەی کورد لە پڕۆژەکەیدا داوای کردووە، گەڕاندنەوەی مافی هاوڵاتیبوونی سورییە بۆ کورد. 

کورد داوای پەرەپێدانی ژێرخانی ناوچە کوردییەکان و تەرخانکردنی ڕێژەیەک لە داهاتی سەرچاوەکانیان بۆ ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدانی ئەو ناوچانە کردووە کە لە رابردوو پەراوێزخراون.

کوردانی رۆژئاوای کوردستان داوای هەڵوەشاندنەوەی هەموو سیاسەت، ڕێکار و یاسا و رێککەوتنە نهێنییانە کردووە کە دژی کورد پیادەکراون، وەک پڕۆژەی پشتێنەی عەرەبی و کردەوەکانی بەعەرەب کردن لە ناوچە کوردییەکان بەکارهێنراون، داواشکراوە ئەوانەی لەو جۆرە سیاسەتە زەرەرمەندبون قەرەبوو بکرێنەوە. 

رۆژی 26ـی نیسانی 2025، کۆنفرانسی نیشتمانیی کوردی لە شاری قامشلۆی ڕۆژئاوای کوردستان بە بەشداری 300 ئەندام بەڕێوەچوو.

ئامانجی کۆنفرانسەکە، یەکخستنی هەڵوێستی کورد بوو بە تایبەت هاوهەڵوێستی لایەنەکانی رۆژئاوای کوردستان بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ حکومەتی نوێی سوریا. 


More News

Most Popular

هەواڵ

پەرلەمانی کوردستان دەخرێتەوە ژێر رەحمی چەکوشی دادگای فیدراڵی عێراق

Mic
2025-05-08

دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان لە دادگای فیدراڵی تۆمار دەکرێت، کە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکەی بە بڕیاری هەمان دادگا بووە.  

 هەڵبژاردنی خولی شەشەمی  پەرلەمانی کوردستان دوای دوو ساڵ دواخستن لە وادەی خۆی، دواجار بە بڕیاری دادگای فیدراڵی کۆتایی ساڵی رابردوو ئەنجام درا.

دادگای فیدراڵی بەشێکی چیرۆکی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بوو، نزیکەی ساڵێک تاتوێی سکاڵایەکی لەبارەی هەڵبژاردنەکەوە کرد، کە دواجار بە هەڵوەشاندنەوە و دواتر کەمکردنەوەی ژمارەی کورسی کۆتایی پێکهاتەکان کۆتاییهات.

ئێستا جارێکی دیکە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە خراوەتەوە بەر دەستی دادگای فیدراڵی عێراق، کۆمەڵی دادگەری کوردستان و جوڵانەوەی نەوێ نوێ رایگەیاندووە، لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکردووە.
سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری کە یەکەم سکاڵایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەتووی حزبەکە دژی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کراوە.

عومەر گوڵپى سەبارەت بە تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە رایگەیاندووە،"داوامان لە دادگاى فیدراڵی کردووە، خولەکە هەڵوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردن دووبارە بکرێتەوە، هەروەها هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەى لە پێنج مانگى ڕابردوودا پەرلەمانتاران وەریان گرتووە، لێیان وەربگیرێتەوە".

کۆمەڵى دادگەرى کە لە هەڵبژاردنى خولى شەشەمى پەرلەمانى کوردستاندا سێ کورسیى بەدەستهێنا، دواتر هەڵبژاردنەکەی بە" دیزاینکراو" وەسفکرد و بڕیاریدا بایکۆتی خولەکە بکات.

دوای چوار رۆژ لە سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری، جوڵانەوەی نەوەی نوێش رایگەیاند، سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کردووە. 

نەوەی نوێ رایگەیاندووە، سکاڵاکەی ئەوان دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئەوەیش بەهۆی ئەوەی تا ئێستا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی دەرنەکردووە.

ڕۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام درا، بەپێی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن کە لەلایەن کۆمسیۆنەوە بڵاوکراوەتەوە، پارتی 39 کورسی، یەکێتی 23 کورسی، نەوەی نوێ 15 کورسی، یەکگرتوو 7 کورسی، هەڵوێست 4 کورسی، کۆمەڵ 3 کورسی، بەرەی گەل 2 کورسی و هەریەک لە گۆڕان و هاوپەیمانی کوردستانیش یەکی کورسییەکیان بەدەستهێناوە.

دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن، تا ئێستا پەرلەمانی کوردستان کارا نەبووە و تەنها پەرلەمانتاران سوێندی یاسایان خواردووە، بەڵام هەموو مانگێک مووچە وەردەرگن.