ڤیدیۆ گرافیک

جوگرافیا و شۆڕشەکانی کورد

سیاسەتمەداری بەناوبانگی ئەمریکا هێنری کیسنجەر وتوویەتی: کورد مەحکومی جوگرافیان بۆیە زۆر درەنگ دەگەن بە ئامانجەکانیان!
رەنگبێ ئەم پێناسەیە پوختترین و واقیعیترین پێناسەبێ بۆ بێئاکامی شۆڕش و سەرهەڵدانەکانی کورد. چونکە هیچ شۆڕش و راپەڕێنێکی کورد نییە بەهۆی کاریگەرییەکانی جوگرافیاکەیانەوە شکستی نەهێنابێ یان لاواز نەبووبێ.
لانیکەم سەد ساڵی رێکە، هەر کاتێک بزووتنەوەیەکی سیاسی یان چەکداریی کورد سەری هەڵدابێ لە پارچەیەکی، ئەوا سەرانی ئەو بزووتنەوەیە بەناچاری پەنایان بۆ پارچەیەکی تری کوردستان بردووە، بەڵام هەرزوو ناچارکراون ئەو پارچەیە جێبهێڵن ئەگەرنا توشی شەڕ و خوێنڕشتنی کورد بە کورد هاتوون.
بۆ نموونە: سمایلخانی شکاک ـ سمکۆ ـ کاتێک لە ناوچەی ورمێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان دژی دەسەڵاتدارانی ئێران راپەڕی و بەشێکی زۆری کوردستانی خستە ژێر کۆنترۆڵی خۆی
بەڵام کەوتە ژێر پاڵەپەستۆیەکی زۆری حکومەتی ئێرانەوە، ئەوەبوو ساڵی1922 خۆی و بەشێک لە لەشکرەکەی هاتنە باشووری کوردستان. ماوەیەک لە هەولێر و دەوروبەری مانەوەو ویستی ئینگلیز یاریدەی بدەن، بەڵام ئینگلیزەکان کە ئەو کات حاکمی عێراق بوون نەک یاریدەیان نەدا، بەڵکو فشاریان خستە سەر کوردی هەولێر تا چیتر جێی نەکەنەوە.
سمکۆی شکاک بەناچار ڕووی لە شاری سلێمانی کرد کە ئەوکات سلێمانی پایتەختی قەڵەمڕەوی شێخ مەحموودی حەفید بوو. سمکۆ لەلایەن شێخ مەحموودەوە پێشوازییەکی گەرمی لێکرا، بەڵام ئینگلیز زۆری بۆ دەسەڵاتەکەی شێخ هێنا بۆیە سمکۆ ناچار گەڕایەوە ڕۆژهەڵاتی کوردستان.
"ئیسماعیل محەمەد عەلی خان ناسراو بە سمکۆی شکاک.. ساڵی ١٨٨٧ لە گوندێکی سەر بە شارۆچکەی سەڵماس لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە دایکبووە. ساڵی ١٩٠٧ لە تەمەنی بیست ساڵاندا، لە ورمێ سەرکردایەتیی راپەرێنێکی کرد دژی شای قاجار و توانی بەشێکی زۆر لە رۆژهەڵاتی کوردستان بخاتە ژێر کۆنترۆڵی خۆی.
ساڵی ١٩٣٠ لە پیلانێکی ئێرانییەکاندا لە شاری شنۆ غافڵکوژ کرا."

هەواڵ

ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بۆ بڕیاردان لەسەر مووچەی هەرێم کۆدەبێتەوە

بڕیارە ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، بۆ تاوتوێکردنی پرسی نەوت و پارەدارکردنی مووچەی هەرێمی کوردستان؛ کۆببێتەوە.

کۆبونەوەکەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، کۆبونەوەیەکی نائاساییە و تایبەتە پرسی هەناردەی نەوت و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و تێیدا بڕیار لەسەر خەرجکردنی مووچەی هەرێم دەدرێت.

ڕۆژی چوارشەممە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان ڕەزامەندی لەسەر جێبەجێکردنی ئەو لێکتێگەیشتەدا کە لەبارەی چارەسەری مووچە لە نێوان هەردو حکومەت هاتوەتە ئاراوە.

پێشەوا هەورامانی، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ڕێککەوتنەکەوە بە دیجیتاڵ میدیای Micـی راگەیاند، بەپێی ئەو لێکتێگەیشتنە سەرەتاییە، حکومەتی عێراق مووچەی ئەم چەند مانگە دەنێرێت و هیچ موچەیەکیش نا فەوتێت.

هەورامانی وتیشی: لێکتێگەیشتنەکە سەرەتاییە دوای تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە ڕێیکەوتنی فراوانتر لەنێوان هەردوو حکومەتی فیدراڵ و هەرێمی کوردتان دەکرێت..

بەپێی زانیارییەکانی MIC لێکتێگەیشتنەکە بەم شێوەیەیە، هەولێر پابەند دەبێت بە ڕادەستکردنی 230 هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە و 120 ملیار دینار داهاتی ناوخۆ بۆ هەموو مانگێک، حکومەتی عێراق-یش مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دەنێرێت.

چاوەکان لەسەر کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق-ن، بۆ خەرجکردنی مووچەی مانگەکانی ئاب، حوزەیران و تەمموزی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان.