بنەماکانی پاکوخاوێنی لە قۆناغی باڵغبووندا

قۆناغی باڵغبوون گۆڕانکاریەکی زۆر دەهێنێت بەسەر جەستەدا، پێست و قژ زۆر بە ئاسانی چەور دەبن و هەموو ڕۆژێك مووی زیاتر لە شوێنە جیاجیاکانی جەستە دەڕوێت، هەندێك جاریش کەسانی تازە پیگەشتوو بێ هۆکار ئارەق دەکەنەوە و بۆن لە جەستەیان دێت، بەڵام هەموو ئەمانە گۆرانکاری سروشتین لە هەمان کاتیشدا چارەسەریان هەیە.

ئەم گۆڕانکاریانە ئاسایین کاتێك دەبینە کەسێکی پێگەیشتوو بەڵام دەگونجێت هەندێکیان  ببنە سەرچاوەی دوودڵی. کەس هەیە خەمی ئەوەی نەبێت بن باڵی بۆنی ناخۆشی لێبێت ؟
لە خوارەوە چەند زانیاریەك دەربارەی چەند بنەمایەکی سەرەکی پاکوخاوێنی ئامادەکراون بۆ ئەوەی بزانیت چۆن مامەڵە لەگەڵ گۆرانکارییەکانی جەستەدا بکەیت کاتێک بەرەو باڵغبوون هەنگاو دەنێیت.

قژی چەور
ئەو هۆرمۆنانەی وادەکەن زیپکە دروست ببێت هەمان هۆرمۆنن وادەکەن هەستبکەیت بە شانەیەکی ڕۆناوی قژت دادەهێنیت. هەموو تاڵێکی قژت دەرچەیەکی چەوری تایبەت بە خۆی هەیە کە وادەکات قژت بریقەدار و دژە ئاو بێت، بەڵام لە قۆناغی باڵغبووندا ئەو دەرچانە ڕۆن و چەوری زیاتر دەردەدەن و وادەکەن قژت بریقەدارتر و چەورتربێت.
ڕۆژانە قژ شتن وادەکات کۆنتڕۆڵی چەوری قژت بکەیت، بۆیە ئاوی گەرم و بڕێکی کەم لە شامپۆ بەکار بهێنە بۆ ئەوەی کەفێکی کەم دروست بکەیت. توند و بەهێز سەرت مەشۆ چونکە ئەمە هێندەی پێستی سەرت بریندار دەکات و زیان بە قژت دەگەیەنیت هێندە چەوری قژت لانابات. 

ئارەق کردنەوە و بۆنی لەش
ئارەقکردنەوە لەو کونیلەی ئارەقانەوە دێن کە هەمیشە لە لەشتدا بوونی هەبووە، بەڵام بەهۆی قۆناغی باڵغبوونەوە کونیلەکان زیاد لە پێویست چالاك دەبن و هەندێك پێکهاتەی کیمیایی جیاواز دەکەنە ناو ئارەقەکەوە کە بۆنێکی بەهێزی هەیە، لەوانەیە لە بنباڵ و قاچەکان و ئەندامی زاوزێدا هەست بەو بۆنە بکرێت.
باشترین ڕێگە بۆ پاکوخاوێنی خۆشتنی رۆژانەیە بە سابونێك کە زۆر بەهێز نەبێت لەگەڵ ئاوی گەرمدا. ئەمە وادەکات ئەو بەکتریایانە لەناو بچن کە بۆن دەردەکەن.

مووی لەش
سەرهەڵدانی موو لە شوێنە جیاجیاکانی لەشتدا شتێکە بێگومان ڕوودەدات ئەمیش بە هەمان شێوە بەهۆی هۆرمۆنە چالاکەکانە، لەوانەیە واباشتربێت مووی هەندێك شوێنی جەستە بتاشرێت.
هەندێك کوڕ هەن حەزدەکەن مووی دەموچاویان هات بیهێڵنەوە بۆ ئەوەی ڕیش و سمێڵێیان هەبێت لەهەمان کاتدا هەندێك کچ حەزدەکەن مووی قاچیان یان بنباڵیان جێبهێڵن بەو شێوەیەی خۆی، بۆیە هەرکەسێك سەربەستە لەوەی چی دەکات دەربارەی ئەمە و چۆن ئاسودەیە پێی.

کوڕ بیت یان کچ، ئەگەر بڕیارتدا هەر شوێنێکی لەشت بتاشیت ئەوا چەند هەڵبژاردەیەکی جیاوازت لەبەردەمدایە. دەکرێت گوێزانی ئاسایی بەکاربهێنیت لەگەڵ کرێم یان جێڵی تاشین یان دەگونجێت گوێزانی کارەبایی بەکار بهێنیت. 
ئەگەر گوێزانی ئاسایی بەکار دەهێنیت دڵنیاببەوە لەوەی دەمی گوێزانەکە تیژ و نوێ بێت بۆ ئەوەی ئازارت پێنەگات، بەکارهێنانی کرێم و جێڵی موو تاشین باشترە وەك لە سابونی ئاسایی چونکە وادەکەن دەمی گوێزانەکە ئاسانتر بخشێت لەگەڵ پێستتدا.
ڕەنگە باش نەبێت ئەندامی زاوزێ بە گوێزان بتاشیت چونکە دەکرێت کە مووەکان هاتنەوە پێستت بێزارت بکات یان بخورێت و بێزارت بکات، کوڕەکانیش واباشە دووجار بیربکەنەوە پێش تاشینی مووی سنگیان و کچانیش بۆ مووی دەموچاویان چونکە دواتر کە ڕوایەوە چڕتر و ڕەقتر دەبن و وات لێدەکەن دوبارە و دوبارە بیتاشیتەوە.

گەر کچیت و خەمی مووەکانی سمێڵتە، کەمێك دوربکەوەرەوە لە ئاوێنەکە دەبینیت ئەو مووەی بەڕاستی خەڵکی دەیبینن لە دوورەوە هێندە خراپ نیە وەك لەوەی بیری لێدەکەیتەوە.
گەر حاڵەتیکی نامۆ هەبوو لە مووی دەموچاوی کچاندا، بە ڕادەیەك دوودڵیەکی زۆر دروست بکات، دەکرێت پزیشك یان شارەزایەکی بواری پێست بتوانێت چەند شێوازێکی بنبڕکردنی هەتا هەتایی بەکاربهێنێت وەکو کارەبا و لەیزەر. 
لە هەندێك حاڵەتیشدا دەکرێت مووی زۆر لە کچاندا نیشانەی نەخۆشیەك بێت وەکو دیاردەی هێلکەی فرە کیس. گەر کچیت و خەمی مووی زیادەتە، واباشترە لەگەڵ دکتۆرێکی پسپۆڕدا قسە بکەیت.

هەواڵ

لیای 10 ساڵ، ئەو کیژۆڵەی دووجار بەخاکسپێردرا

کیژۆڵەیەکی 10 ساڵان، تەنها لە هەفتەیەکدا دووجار بەخاکسپێردرا، ئەوەش بەهۆی ئەوەی گومان لەدۆسییە کوشتنەکەیدا هەبوو، بەڵام دواجار دادگا دۆسییەکەی یەکلاییکردەوە.

باوكی لیا كە چەند رۆژێك لەمەوبەر گیانی لەدەستدا دەڵێت پزیشكی دادوەری پشتڕاستیكردوەتەوە كە كچەكەی بەهۆی پەلاماردانی سەگەوە گیانی لەدەستداوە، وتەبێژی پۆلیسی سلێمانیش دەڵێت لێكۆڵینەوە لەگەڵ بنەماڵەی منداڵەكە و خاوەنی سەگەكانیش كراوە.

عەلی ڕەحیم، باوكی لیای تەمەن 10 ساڵ، ئەو كچەی ھەفتەی رابردوو لە گەڕەكی ڕاپەڕینی شاری سلێمانی سەگ پەلاماری دا و گیانی لەدەست دا بە مایكی ڕاگەیاند: تەرمی كچەكەم لە پەیمانگەی پزیشكی دادی سلیمانی وەرگرتەوە و جارێكی دیكە بە خاكمان سپاردەوە".

وتیشی: "بەپێی ڕاپۆرتی پەیمانگەی پزیشكی دادی سلێمانی، دەركەوتووە كچەكەم بەھۆی پەلاماردانی سەگەوە گیانی لەدەست داوە و خواردوویەتی، بۆیە سبەی بنەماڵەكەمان لەسەر ئەو ھەموو تۆمەتانەی ئاڕاستەمان كراوە، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ھەڵوێستمان دەبێت".

باوكی لیای تەمەن 10 ساڵ، وتیشی: "ئەو سێ سەگەی كچەكەمیان خواردووە، كوژراون، بەڵام من سەگەكانم نەكوشتووە".

لەوبارەیەوە سەركەوتن ئەحمەد وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی بەمایكی وت:"لەسەر دۆسیەی لیا لێكۆڵینەوە لەگەڵ بنەماڵەی لیا و ئەو بنەماڵەیەش كە سەگەكانیان هەیە كراوە".
وتیشی :"لەسەر دۆسیەكە لێكۆڵینەوەی تەواو كراوە و ئەوەی هەیە پەیوەندی بەدادوەری گشتیەوە هەیە".
هاوكات بەرزان محەمەد بەڕێوەبەری پزیشكی دادی سلێمانی بەمایكی راگەیاند: سەرجەم ئەو پرسیارانەی سەبارەت بە مردنی لیا لەپزیشكی دادوەری لەلایەن داواكاری گشتیەوە كراون وەڵاممان داونەتەوە".
پێشتریش هەر سەبارەت بەو پرسە، گوڵستان سەعید ئەندامی لیژنەی مافی مرۆڤی پەرلەمانی كوردستان بەمایكی وت:"سەبارەت بەو پرسە قسەمان لەگەڵ دەستەی مافی مرۆڤ كردووە، ئەوان پێیان وتین لەسەر دۆسیەكە لێكۆڵینەوەیان كردووە، بەڵام وەكو پەرلەمان ناتوانین دەستێوەردان لەكاروباری داواكاری گشتی بكەین".
بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی سلێمانی لە روونكردنەوەیەكدا كە رۆژی هەینی رابردوو بڵاویكردەوە، رایگەیاند: بە بڕیاری دادوەر و بە ئامادەبوونی مەفرەزەكانی بنكەی پۆلیسی راپەڕین، تیمەكانی بەشی بەڵگەی تاوان و پزیشكانی دادوەری، تەرمی لیا لەناو گۆڕەكەی دەرهێنراوەتەوە و توێكاری بۆ لاشەكەی دەكرێت و لێكۆڵینەوەش لە رووداوەكە بەردەوام دەبێت".
16 یی ئەم مانگە هەواڵی گیانلەدەستدانی كچێكی 10 ساڵ لە سلێمانی بەهۆی پەلاماردانی سەگ بڵاوبویەوە، هەواڵەكە و پاشانیش لێدوانی باوكی منداڵەكە كاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا بەتایبەتیش لەتۆڕە كۆمەڵایەتیەكان، بەوهۆیەشەوە لەسەر فەرمانی داواكاری گشتی گۆڕەكەی لیا هەڵدرایەوە.