ژیان

بۆ عاشقانی قاوه‌: گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا تا ساڵی 2050 به‌رهه‌مهێنانی قاوه‌ دەوەستێنێت

هه‌ر له‌ كۆنه‌وه‌ و له‌ كلتووره‌ جۆراوجۆره‌كاندا قاوه خواردنه‌وه‌یه‌كی سه‌ره‌كی و گرنگی ژیانی مرۆڤه‌كان بووه‌ و له‌ كتووری ڕۆژهه‌ڵاتییشدا له‌دوای چاوه‌ قاوه‌ به‌ پلەی دووه‌م هاتووه‌، به‌ڵام گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا له‌ داهاتوودا ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی قاوه‌ به‌ ئاسانی به‌رده‌ست نه‌بێت.

به‌وپێیه‌ی كافاینێكی زۆری تێدایه‌وه‌ قاوە واده‌كات ڕۆژانه‌ كاره‌كانت به‌ چالاكی ئه‌نجامبده‌یت و خه‌ڵكێكی زۆر قاوه‌ ده‌كه‌ن به‌ ژه‌می سه‌ره‌كی به‌یانیانیان. 

چەندین لێکۆڵینەوە له‌ ته‌واوی جیهاندا کاریگەریی گەرمبوونی زەوی بەهۆی چاندنی قاوە لەلایەن مرۆڤەوە پیشان دەدەن، ڕووەکی قاوە بۆ گۆڕینی کەشوهەوا بە هەستیار دادەنرێت، بەتایبەت بۆ زیادکردنی پلەی گەرما.

پابلۆ ئیمپاک لە ناوەندی نێودەوڵەتی بۆ کشتوکاڵی خوولگەیی لەم بارەیەوە روون کردنەوە دەدات و دەڵێت: باشترین قاوە ناسراوە بە "عەرەبییە" و زۆر هەستیارن بە گۆڕانی پلەکانی گەرما چونکە کاریگەرییان لەسەر لایه‌نی فسیولۆجیی ڕووەکەکان هەیە.

ئیمپاك ئاماژە بەوەش دەدەت کە لەگەڵ زیادبوونی پلەی گەرما لە داهاتوودا، ناوچە گونجاوەکان بۆ دروستکردنی قاوە بەرەو خراپ بوون دەچن، لەئەنجامدا ناوچە نزمەکان گەرمتر و ناگونجاوتر دەبن بۆ ڕواندنی قاوە.

گۆڕانی کەش و هەوا هەڕەشە لە پەیداکردنی گوزەرانی سەرەکی ملیۆنان خەڵک لە کۆمەڵگە لاوازەکان دەکات لە سەرانسەری جیهاندا

 ئەم لێکۆڵینەوەیە یەک مانای هەیە، کوالێتی قاوە بەرە بەرە دادەبەزێت. پرسیارەکە ئەوەیە چی دەبێت کاتێک قاوەی خراپ بەرهەم دەهێنرێت؟ لە کۆندا کەمی ڕێژەی قاوە بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی قاوه‌ی عەرەبییە.

تەنانەت ئەگەر نرخیش بەرز ببێتەوە بەکارهێنەرانی قاوە واز لە کوالێتی دەهێنن، چونکە بژاردەی زیاتریان نییە، بەڵام هەروەک تایلەر ڕیکێتس لە پەیمانگای گەندی زانکۆی ڤێرمۆنت بۆ ژینگە بە ڕادیۆی گشتی NPRی ڕاگەیاندووە، مەترسی زیاتر هەیە وەک لەوەی کە قاوەی ئێسپرێسۆ گرانتر و کوالێتی نزمتر دەبێت.

هەروەها وتی، “گۆڕینی کەش وهەوا مەترسی لەسەر بژێوی سەرەکی ملیۆنەها خەڵک لە کۆمەڵگە لاوازەکانی جیهاندا درووست دەکات”.

کێشەکە تەنها قاوەی عەرەبییە نییە، بەڵکو قاوە بە شێوەیەکی گشتی کە لەژێر مەترسیدایە. پێش دوو ساڵ لێکۆڵینەوەیەکی کریستیان بۆونی ناوەندی نێودەوڵەتی بۆ کشتوکاڵی خولگەیی پێشبینی ئەوەی کردووە: "نیوەی ئەو زەوییەی بۆ بەرهەمهێنانی قاوە گونجاوە تا ساڵی 2050 زۆربەی نامێنێت".

ڕوونتر بیڵێین, ئەم زەویانە هەر دەمێنن، بەڵام ئەوکاتە گونجاونابن بۆ ڕواندنی قاوە بەهۆی ئەو کاریگەریانەی گۆڕینی کەش وهەوا دروستی دەکات لەگەڵ گۆڕانی شێوازی باران بارین لە داهاتوودا.

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.