ژیان

شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵ بەساڵاچووان

کەسانی بەساڵاچوو لە هەموو ڕوویەکەوە جیاوازن، پێویستە مامەڵەیەکی جیاوازیان لەگەڵدا بکرێت و زیاتر گرنگییان پێ بدرێت. زۆرینەی خەڵکی کەسی بەساڵاچوو لە خێزانەکەیدا هەیە و لەوانەیە نەزانێت چۆن مامەڵەی لەگەڵدا بکات، ئەمەش کێشەی بۆ دروست بکات، بۆیە پێویستە هەمووان چەند خاڵێک لەبەرچاوبگرن و بەو ڕێنوێنییانە گرنگی بدەن بە کەسانی بەساڵاچوو.
ڕێنوێنی بۆ شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵ بەساڵاچوواندا
بە بێ هێز سەیریان نەکەیت
وەک هەر تەمەنێکی تر تەمەنی بەساڵاچوویش تایبەتمەندی خۆی هەیە، زۆرێک پێیان وایە کە بەساڵاچووەکان بێتوانان و بێهێزن. بەڵام ئەمە هەڵەیە و بەگشتی ئەوان ئەمەیان پێ ناخۆش دەبێت. پێویستە لێیان تێبگەیت و بهێڵیت خۆیان زۆرینەی کارەکانیان ئەنجام بدەن. کەسانی بەساڵاچوو دڵگران دەبن ئەگەر وابزانن بەزەیتت دێتەوە پێیاندا. 
ئاگاداری زمانی جەستەت بە
لەوانەیە سەیرکردنێک یاخود ئاماژەیەکی تۆ دڵی بەساڵاچوویەک بشکێنێت. وامەزانە کەسانی بەساڵاچوو لە ئاماژە و هەندێک سەیرکردن تێناگەن.
ئارامگرتن و خۆکۆنتڕۆڵکردن
بەگشتی ڕەفتار لەگەڵ کەسانی بەساڵاچوودا، پێویستی بە ئارامگرتن و خۆکۆنتڕۆڵکردن هەیە. کەسانی بەساڵاچوو دڵیان ناسکترە بۆیە پێویستە زۆر ئاگاداری ڕەفتار و کردەوەکانت بیت لەگەڵیاندا. زۆرجار کەسانی بەساڵاچوو زۆر بە هێواشی دەچن بە ڕێگادا یاخود بە هێواشی نان دەخۆن، ئەمە سروشتییە و بەهۆی تەمەنەکەیانەوەیە. هەربۆیە بۆڵەبۆڵکردن و ڕەفتاری ناشرینیت نیشانەی نزمی ئاستی هۆشیاری تۆیە. 
فەرمان مەکە بەسەریاندا، پرسییان پێ بکە
ئەگەر بەرنامە و یاسا دادەنێیت بۆ ژیانی بەساڵاچوویەک، واتە خەو و خواردن و شێوازی ژیانی دەکەیتە بەرنامەیەک. زۆر گرنگە بە شێوازی فەرمانکردن بەسەریدا پلانەکانی پێ نەڵێیت. ئەوە بۆ ژیانی ئەو دەبێت، بۆیە سەرەتا واباشە پرسی پێ بکەیت و بۆی ڕوونبکەیتەوە کە هەموو ئەمانە لەپێناو هەبوونی تەندروستییەکی باشە بۆ خۆی. بۆ نموونە نابێت بڵێیت (ئەمڕۆ مریشک بخۆ، دەبێت ئەمڕۆ نەچیت بۆ ئەو شوێنە ساردە) لەجێی ئەمانە دەتوانیت بڵێیت (مریشک سوودی زۆرە و پێت چۆنە ئەمڕۆ مریشکت بۆ دروست بکەم؟ ئەمڕۆ کەشوهەوا زۆر ساردە هەمووان لە ماڵەوە دەمێننەوە، بەڕای تۆ باشتر نییە بەیانی بچیت؟.
لێووردەبە بەرانبەر ڕەفتارەکانیان
کەسانی بەساڵاچوو زۆر شتیان بەلاوە جیاواز و سەیرە، بەتایبەت ئەوانەی کە لە سەردەمی خۆیاندا نەبووە. هەربۆیە ئەگەری هەیە بەردەوام توانج بدەن، یاخود تەنانەت قسەی ناشرینیش بکەن و دڵت بڕەنجێنن. بەڵام پێویستە لێبووردە بیت و ڕەچاوی تەمەنی ئەو کەسە بکەیت، ئەوەش بزانیت کە ئەو شتانە بۆ ئەو نائاساییە و ناتوانێت خۆی بگونجێنێت لەگەڵیدا هەربۆیە کاردانەوەی بەمشێوەیە دەبێت.
ئاگاداری تەندروستییان بە
کەسی بەساڵاچوو بەهۆی زۆری تەمەنەکەیەوە زووتر نەخۆش دەکەوێت، یاخود دەکرێت چەندین نەخۆشی درێژخایەنی هەبێت. بۆیە پێویستە زۆر ئاگاداری تەندروستی بیت و هەروەها سەردانی پزیشکی پێ بکەیت بۆ دڵنیابوونەوە.

هەواڵ

سوریا دوای ئەسەد ؛دەرفەت و بنیاتنانەوەی نەتەوەیەک

سوریا دوای ئەسەد ؛دەرفەت و بنیاتنانەوەی نەتەوەیەک

نەجیبە مەحمود

ڕۆڵی کورد لە شۆڕشی گەلانی سوریادا گرنگییەکی تایبەتی هەیە و دەتوانرێت ئاماژە بە چەند لایەنێکی سەرەکی بکرێت:

لەوانە :_ 1. ڕۆڵی سەربازی، کورد بەتایبەت هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) و یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) ڕۆڵێکی سەرەکییان لە شەڕی داعش و گروپە توندڕەوەکانی تردا بینی. ئەم هێزانە توانیان ناوچەیەکی فراوان لە دەستی داعش ڕزگار بکەن و وەک هێزێکی سەرەکی لە شەڕی دژ بە تیرۆر ناسێنران.

2 دوای دەستپێکردنی شەڕی ناوخۆ، کورد توانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی خۆی بەڕێوەببات و سەربازییەکی ئۆتۆنۆم بە ناوی (ڕۆژاڤا) پێکبهێنێت. ئەم سیستەمە بە جۆرێک هەوڵیدا نەخشە دیموکراسی و فرە کولتوورییەکان لە کۆمەڵگەی ناوخۆییدا جێبەجێ بکات.

3. کورد وەک گرووپێکی نەتەوەیی خاوەن مێژوو و کولتووری تایبەت بە خۆیان، بەشدارییان لە فرەچەشنی نەتەوەیی و ئایینی وڵاتەکەدا کردووە. ئەوان بەدوای مافەکانیاندا دەگەڕان و ناسنامەی کولتووری خۆیان بپارێزن، لە هەمان کاتدا گرنگییان بە پێکەوەژیانی ئاشتیانە لەگەڵ نەتەوە و ئایینەکانی دیکەی سوریادا دەدا.

4. کورد ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە دانوستانە سیاسییەکان سەبارەت بە داهاتووی رۆژئاوا و سوریا. ئەوان داوای دانپێدانان بە مافەکانیان و ئۆتۆنۆمییان لە چوارچێوەی سوریایەکی دیموکراسیدا کرد. 5. لەگەڵ بوونی تەحەددیات و گرژیەکان، لە هەمان کاتدا ڕۆڵی کورد لە شۆڕشدا ، بەتایبەتی لە پێوەندی لەگەڵ حکومەتی ناوەندی سوریا و هەروەها لەگەڵ تورکیا کە نیگەران بوو لە کاریگەرییەکانی کوردەکان لەسەر سنوورەکانی. بە گشتی کورد وەک یاریزانێکی سەرەکی لە شۆڕشی رۆژئاوا و گەلانی سوریا لە گۆڕەپانی سەربازی و سیاسی و کۆمەڵایەتیدا دەرکەوت و ڕۆڵی ئەوان کاریگەرییەکی زۆری لەسەر پرۆسەی گەشەسەندنی ئەم وڵاتە هەبوو. هەروەها لە ئێستادا لە دوای ڕووخانی حکومەتی بەشار ئەسەد لە سوریا گۆڕانکارییەکی گەورە دەبێت کە دەتوانێت لێکەوتەی زۆری بۆ داهاتووی ئەم وڵاتە و ناوچەکە هەبێت.

لە دۆخێکی وادا ئەو هەنگاوانەی کە دەتوانرێت ئەنجام بدرێن وەک - دامەزراندنی حکومەتی ئینتقالی، دوای ڕووخانی حکومەت پێویستە حکومەتێکی ڕاگوزەر دابمەزرێنرێت کە نوێنەری سەرجەم نەتەوە لەخۆ بگرێت. پێویستە ئەم حکومەتە بتوانێت وەڵامی پێداویستییەکانی خەڵک بداتەوە و هاوکار بێت لە بەرقەرارکردنی ئاسایش و سەقامگیری. -دابینکردنی ئاسایش و ڕێگریکردن لە ئاژاوەگێڕی و تاڵانی موڵکی گشتی،کە یەکێک لە ئەرکە سەرەکییەکانی دوای ڕووخانی ڕژێم ئەگەری ئاژاوەگێڕی و توندوتیژی ناوخۆیی هەیە ، پێویستە ڕێوشوێن بگیرێتەبەر بۆ دڵنیابوون لە ئاسایشی ناوچە جیاوازەکان و هێزی ئەمنی نوێ پێکبهێنرێت بە ئامانجی پاراستنی هاوڵاتیان. - ئەنجامدانی دیالۆگی نیشتمانی لە نێوان گروپە جیاوازەکانی کۆمەڵگەی سوریا بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنی سیاسی و کۆمەڵایەتی پێویستە.

ئەم دیالۆگانە دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ بەهێزکردنی پێکەوەژیانی ئاشتیانە و ڕێگریکردن لە گرژییە نەتەوەیی و ئایینییەکان. - دوای چەندین ساڵ لە شەڕ و وێرانکاری، پێویستی بە بەرنامەی بەرفراوانی ئاوەدانکردنەوە و پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری و خزمەتگوزارییە گشتییەکان و ئابووری هەیە. پشتیوانی نێودەوڵەتی لەم بوارەدا دەتوانێت زۆر کاریگەر بێت. - پێویستە گرنگی تایبەت بە مافی مرۆڤ و دادپەروەری ئینتقالی بدرێت.

ئەمەش لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی جەنگ و پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە کاتی جەنگ و هەوڵدان بۆ چەسپاندنی مافی قوربانییەکان دەگرێتەوە -بەهێزکردن و پاڵپشتیکردنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و گروپە کۆمەڵایەتییە کاراکان دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ دروستکردنی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی و بەشدار. - لەدوای ڕووخانی حکومەت پێویستی بە ڕاکێشانی هاوکاری نێودەوڵەتی هەیە بۆ ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدانی وڵات. ئەم یارمەتییانە دەتوانن یارمەتی دارایی و مرۆیی و تەکنیکی لەخۆ بگرن.

لە کۆتاییدا، هەر کارێک لە دوای ڕووخانی حکومەت، دەبێت وەڵامی خواست و پێداویستییەکانی گەلی سوریا بداتەوە و هاوکار بێت لە بەرقەرارکردنی ئاشتی و سەقامگیری هەمیشەیی لەو وڵاتەدا.