ژیان
دۆزینەوەی کۆنترین ئاوی شیرین لە مێژووی زەویدا، تەمەنی ٤ ملیار ساڵە
2024-06-09
تیمێکی توێژینەوەی نێودەوڵەتی توانیان بەڵگەی بوونی کۆنترین جۆری ئاوی
شیرین لەسەر ڕووی زەوی بدۆزنەوە ئەو ئاوەی دۆزراوەتەوە بۆ ٤ ملیار ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە،
واتە تەنها نزیکەی نیو ملیار ساڵ دوای لەدایکبوونی… هەسارەی زەویمان کە یارمەتیدەرە
لە پەرەپێدانی تێگەیشتنی زانایان لە سەرچاوەی ژیان لەسەر زەوی.
بەگوێرەی ئەو توێژینەوەیەی کە تیمەکە لە گۆڤاری Nature Geoscience بڵاویکردووەتەوە،
توێژەران شیکارییان بۆ مۆلیکولی ئۆکسجین کردووە کە لەناو کریستاڵەکانی زیرکۆن کە تەمەنی
4 ملیار ساڵە لە ناوچەی جاک هیڵز لە ڕۆژئاوای ئوسترالیا، کە یەکێکە لە کۆنترین پێکهاتە
بەردەکانی سەر زەوی.
مێژووی زیرکۆن یەکێکە لە تەکنیکە گرنگەکان کە بەکاردێت بۆ دیاریکردنی
تەمەنی بەرد و کانزاکان لە ڕێگەی شیکاری ئاوێتەیەکەوە کە پێی دەوترێت "سیلیکاتی
زیرکۆنیۆمی چوارەم"، کە بەزۆری لە بڕێکی کەم لە توخمە دەگمەنەکانی وەک یۆرانیۆم
و تۆریۆمدا دەبینرێت.
ئاوێتە سیلیکاتی زیرکۆنیۆمی چوارەم بە یەکێک لەو ماددانە دادەنرێت کە
بە سەقامگیری کیمیایی بەرزی تایبەتمەندە، ئەمەش وای لێدەکات بەرگری لە شیبوونەوە و
کەشوهەوا بکات جگە لەوەش ناوەڕۆکی ئایزۆتۆپی یۆرانیۆم و تۆریۆم بە تێپەڕبوونی کات
دەشێوێت و دەبێتە ئایزۆتۆپی سرکە و ئەم پرۆسەیەش یاساکان پەیڕەو دەکات لە شیبوونەوەی
تیشکدەر، کە دەتوانرێت تەمەنی زیرکۆن بە پشتبەستن بە ڕێژەی نێوان یۆرانیۆم و سرکە
تێیدا حیسابی بۆ بکرێت، و لە ئەنجامدا تەمەنی بەردەکان و پێکهاتەکانیان حیسابی بۆ
بکرێت.
جگە لەوەش تیمی لێکۆڵینەوەکە توانیان لێکۆڵینەوە لە ئایزۆتۆپەکانی ئۆکسجین
بکەن لە کریستاڵە بچووکەکانی تێترازیرکۆنیۆم سیلیکات، هەروەها پەنجەمۆرەکانی ئایزۆتۆپی
ئۆکسجینی سوکیان دۆزیوەتەوە کە تەمەنیان 4 ملیار ساڵە ئەم ئایزۆتۆپانە بەزۆری لە ئەنجامی
ئاوی گەرمی شیرین سەرهەڵدەدەن کە پێکهاتەی... بەردەکان چەند کیلۆمەترێک لە ژێر ڕووی
زەویەوە دوورن.
بەگوێرەی بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانی فەرمی زانکۆی کورتنی ئوسترالی کە
بەشدارە لە لێکۆڵینەوەکەدا، ئەم دۆزینەوە نەک هەر ڕۆشنایی دەخاتە سەر مێژووی سەرەتای
زەوی، بەڵکو ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە بارستەی زەوی و ئاوی شیرین ڕێگەی خۆشکرد بۆ ئەوەی
ژیان لەماوەیەکی تاڕادەیەک کورتدا گەشە بکات ماوەیەک دوای دروستبوونی هەسارەکە.
تیمی لێکۆڵینەوە لەم توێژینەوەیەدا لەلایەن حەمەد گەمال ئەلدین، توێژەرێکی
میسری سەرپەرشتی کراوە و وەک یاریدەدەری توێژەر لە قوتابخانەی کورتن بۆ زانستی زەوی
و هەسارەکان کاردەکات و مامۆستای یاریدەدەرە لە بەشی زانستی زەوی لە زانکۆی خەلیفە
لە ئیمارات.
More News
 copy.jpg)
Most Popular
-
ڤایرۆسێکی نوێ لە هیندستان دەرکەوت کە نە چارەسەر نە ڤاکسینی هەیە
تەندروستی2024-07-22
1
-
بەهۆی دواكەوتنی گەشتەكەی بو بە ملیۆنێر
ژیان2024-07-23
2
-
کۆمپانیایەک ئۆتۆمبێلێک دروستدەکات بە وزەی تیشکی خۆر کاردەکات
زانست2024-07-22
3
-
توێژینەوەیەکی نوێ: میسڕییە کۆنەکان نەشتەرگەری شێرپەنجەیان بەسەرکەوتوویی ئەنجامداوە
زانست2024-07-22
4
-
بۆچی پێویستە سەردانی باخچەی ئاژەڵان بکەین؟
ژیان2024-07-23
5
-
چۆن لە کاتی دوودڵیدا بڕیارە راستەکە دەدەیت؟
ژیان2024-07-22
6
-
درێژترین تەلەفریک لەجیهاندا
ژیان2024-07-24
7
-
مێتا ئاپێكی ركابەری تویتەر رادەگەیەنێت
Tech2024-07-22
8
زانست
ئایا ماسی دوای بەستنی دووبارە زیندوو دەبێتەوە؟
2024-07-25
لە بابەتێکی ماڵپەڕی " earthdate" دا باس لەوە دەکات کە ماسی بە گشتی توانای خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی پلەی گەرمیدا هەیە و دەتوانێت لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر بژی، بەڵام ئەگەر ئاوێک بە تەواوی بەستوو بێت، ئەگەری ئەوە هەیە هەندێک لە ماسییەکان بمرن.
لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە چۆن ماسییەکان لە دەریاچە بەستووەکان و ئاوەکانی ناوچە جەمسەرییە سەهۆڵاوییەکانی زەویدا دەژین؟
ماسییەکان کۆمەڵێک ستراتیژی بەکاردەهێنن بۆ مانەوەیان لە ژیاندا، ئەوانیش بریتین لە:
- خاوبوونەوەی میتابۆلیک، ماسی دەچێتە دۆخێکەوە پێی دەوترێت "torpor" ئەمەش هاوشێوەی خەوی زستانەیە، بەڵام بەو شێوەیە قووڵ نییە، پلەی گەرمی جەستەیان لەگەڵ پلەی گەرمی ئاوەکەدا دادەبەزێت و لێدانی دڵ و هەناسەدان و ئاستی چالاکی و جوڵەکانی بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش کەم دەبنەوە، بەم شێوەیەش وزە دەپارێزێت چونکە جەستەیان پێویستی بە جوڵە نییە.
- دەڕۆنە قووڵاییەکی زۆرترەوە، زۆرێک لە جۆرەکانی ماسی دەچنە ناوچە قووڵاییەکانی دەریاچەکانەوە کە پلەی گەرمی ئاوەکە جێگیرتر دەمێنێتەوە و کەمتر ئەگەری بەستنی تەواوەتی هەیە، ئەمەش ماسییەکە دەپارێزێت وادەکات لە ژیاندا بمێنێتەوە.
- کەمبوونەوەی ئارەزووی خواردن، بەو پێیەی ئاستی چالاکییەکانیان زۆر کەم دەبێتەوە، ماسییەکان پێویست ناکات لە وەرزی زستاندا وەکو جاران خۆراک بدۆزنەوە، لەوانەیە زۆر کەم بخۆن یان پشت بە وزەی یەدەگی خۆیان ببەستن.
- گونجاندنی فیزیۆلۆژی، هەندێک جۆری ماسی گونجانی تایبەتیان لە جەستەیاندا هەیە کە یارمەتیان دەدات لە سەرمادا بمێننەوە، بۆ نموونە هەندێکیان پرۆتینی دژە بەستن لە خوێنیاندا هەیە کە ڕێگری لە بەستنی خانەکانیان دەکات.
هەر بۆیە بە بەکارهێنانی ئەم ستراتیژانە، ماسییەکانی دەریاچە بەستووەکان دەتوانن وزەی خۆیان بپارێزن و لە بارودۆخی سەختی زستاندا بژین تا بەهار دێت.
