زانست
شێواندنی واقیع... زاناکان پشتڕاستی دەکەنەوە: ئەوەی دەیبینین ئەوەیە کە مێشکمان بۆمان دەکێشێت
2024-06-18
بۆ گەیشتن بەم ئەنجامانە، کە تیمەکە لە گۆڤاری PLOS Biology بڵاویانکردەوە، توێژەران چالاکیی دەمارەکانیان لە "تالاموسی بینایی" شیکردەوە، کە ناوچەیەکی مێشکە و ڕاستەوخۆ لە چاوەوە لە ڕێگەی دەماری بیناییەوە سیگناڵە بینراوەکان وەردەگرێت.
توێژەران چالاکیی دەمارەکانیان لە هیپۆتالاموسی کۆمەڵێک ئاژەڵدا شیکردەوە لە کاتی حاڵەتەکانی وروژاندن و بێهێزیدا کە بەرکەوتەی بوون توێژەران چاودێری تیرەی چاویلکەی ئاژەڵە تاقیکارییەکانیان کردووە، چونکە قەبارە گەورەکەی ئاماژەیە بۆ حاڵەتی وروژاندن.
تاقیکردنەوەکان دەریانخستووە کە ڕێڕەوی سیگناڵەکانی دەماری بینین لە مێشکدا بەپێی بارودۆخی ئاژەڵەکە جیاوازە ئەگەر ناچالاک بێت ئەوا ناوچە مەعریفییە تایبەتەکان کاریگەرییان لەسەر دەبێت و ئەگەر چالاک بێت ئەوا ناوچە مەعریفیەکانی تر کاریگەرییان لەسەر دەبێت، ئەمەش بەپێی بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانی فەرمی لەلایەن زانکۆی لودویگ ماکسیمیلیانەوە دەرچووە.
ئەمەش ئەوە پشتڕاست دەکاتەوە کە کاریگەرییە هەستیارەکان - واتە ئەوەی کە ئاژەڵێک هەستی پێدەکات کاتێک شتێک دەبینێت، هەرچییەک بێت - بەپێی بارودۆخی ناوەوەی خۆی جیاوازە لەڕاستیدا توێژەران بۆیان دەرکەوتووە کە کاریگەریی ئاژەڵەکان وابەستەی هیچ هۆکارێکی دیکە نەبووە، وەک پێگەی ئەگەر دەجووڵایەوە، دانیشتبوو، یان چاوەکانی دەجووڵاند.
باشترین پێشبینی
ئەمەش لەگەڵ ئەنجامی توێژینەوەیەکدا یەکدەگرێتەوە کە لەلایەن تیمێکی توێژینەوەی زانکۆی جۆن هۆپکینزەوە چەند ساڵێک لەمەوبەر ئەنجامدرا، لەو ماوەیەدا هەوڵیاندا وەڵامی ئەو پرسیارە بدەنەوە: ئایا ئێمە واقیعی جیهانی ڕاستەقینە دەبینین یان دەبینین کە مێشکمان دەیەوێت چی ببینێت بەبێ گوێدانە ئەم واقیعە؟
گریمانە سەرەکییەکە دەڵێت دوو جۆر پرۆسێسکردن لە مێشکماندا هەیە یەکەمیان پەیوەندی بە داتاکانەوە هەیە کە لە جیهانی دەرەوە لە ڕێگەی ئامرازە هەستیارەکانەوە دێت وەک بیستن یان بینین، دووەمیان پەیوەندی بە ئەزموونی پێشووی مێشکمانەوە هەیە جیهان و باری فیزیۆلۆژی و دەروونیمان.
بەپێی ئەو لێکۆڵینەوەیە کە تیمەکە لە بڵاوکراوەکانی ئەکادیمیای نیشتمانی زانستی (BNAS)دا بڵاویکردۆتەوە، جۆری دووەمی پرۆسێسکردن لە مێشکماندا مەیلی زاڵبوونە، ئەمەش جیهان لەبەردەم چاوماندا دروستدەکات بەو شێوەیەی کە دەمانەوێت، نەک وەک ئەوەی لە واقیعی بابەتییدا هەیە .
تیمێکی گەورەی توێژەرانی بواری زانستی دەمار، مەیلی بەرەو ڕەوایەتی ئەم گریمانەیە دەچن، کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی نۆزدەهەم، کاتێک پزیشک و فیزیازان و بیرکاری ئەڵمانی هێرمان ڤۆن هێلمهۆڵتز وای زانی کە ئەوەی ئێمە هەستی پێدەکەین واقیع نییە، بەڵکو زیاتر ئەو گریمانەیە باشترین پێشبینی کە مێشکمان دەتوانێت بیکات سەبارەت بەم واقیعە، کە پێشبینییەکە ئەو وێنەیەی کە لە ڕاستیدا دەیبینین تێکەڵ بە ئەزموونەکانی مێشکمانە.
بابەتی لێکچو
More News
 copy.jpg)
Most Popular
-
ئەمڕۆ مووچەی مانگی ئەیلوولی ئەم شوێنانە دابەش دەکرێت
هەواڵ2024-10-19
1
-
تەندروستیی سلێمانى ده‌كه‌وێته حاڵه‌تى ئاماده‌باشییه‌وه
تەندروستی2024-10-19
2
-
سبەی خەڵکی کوردستان بڕیار دەدات
هەواڵ2024-10-19
3
-
یەکێتیی ئەورووپا هەوڵ بۆ خێرا دیپۆرتکردنەوەی پەنابەران دەدات
هەواڵ2024-10-19
4
-
ئەمەریکا... بەهۆی ماددەی ئارسنیکەوە فرۆشتنی (25) هەزار بوتڵ ئاوی سێو قەدەغە دەكات
زانست2024-10-19
5
-
چارەسەری سروشتی بۆ پێکانی یاریزانە وەرزشییەکان
ژیان2024-10-19
6
-
بەڕێوەچونى پرۆسەى دەنگدان بۆ شەشەمین خولى پەرلەمانى کوردستان
هەواڵ2024-10-20
7
-
کەشناسیی هەرێم: پلەی گەرمی نزمتردەبێتەوە
ژیان2024-10-20
8
تەندروستی
ئایا مانەوە لە ئاوی سارددا زیانی هەیە؟
2024-10-22
لە بابەتێکی ماڵپەڕی " ScienceAlert"دا بڵاو کراوەتەوە، مانەوە لەناو سارددا لەلایەن وەرزشوانانەوە بەکارهێنراوە وەک ڕێگەیەک بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان و خێراکردنی کاتی چاکبوونەوە بە شێوەیەکی گشتی خەڵک نزیکەی دە خولەک دوای وەرزشکردن لە ئاوی سارددا بەسەر دەبەن کە لە نێوان ١٠ بۆ ١٥ پلەی سەدیدا.
ئاوی سارد بەکارهێنراوە بۆ یارمەتیدان لە چارەسەرکردنی نیشانەکانی خەمۆکی و ئازار و شەقیقە، یارمەتی چالاکبوونی سوڕی خوێن و زیادبوونی بەرگری جەستە دەدات، ئەمەش تەندروستی دڵ باشتر دەکات و پەستانی خوێن کەمدەکاتەوە، گیرانی خوێنبەرەکان لادەبات و سوڕی خوێن باشتر دەکات، هەروەها ئاوی سارد یارمەتی چاکبوونەوەی ماسولکە گرژەکان دەکات، زۆربەی وەرزشوانان پەنا دەبەنە بەر دوشێکی سارد یان دانیشتن لە جاکوزییەکی سارد دوای مەشقەکان بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان، چونکە یارمەتی ماسولکەکان دەدات باشتر و لە ماوەیەکی کورتتردا چاکببێتەوە.
سەرەڕای سوودە زۆرەکانی بەشێک لە توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا رەنگە کاریگەری زیانبەخشی لەسەر جەستە هەبێت، پسپۆران جەخت لەوە دەکەنەوە لە شێوازەکانی چارەسەرکردنی ئاوی سارددا خۆشۆردن بژاردەیەکی کەمتر مەترسیدارە چونکە لە ڕووی پلەی گەرمی و کاتی بەرکەوتنەوە گونجاوترە بە بەراورد بە دانیشتن لە جاکوزییەکی سارددا.
هەرچەندە زۆر لێکۆڵینەوەی تەواو نییە کە زیانەکانی مانەوە لە ئاوێکی سارددا نیشان بدات، بەڵام خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی مێشک یان جەڵتەی دڵ زیاد دەکات لە ئەنجامی زۆر دابەزینی پلەی گەرمی جەستە، کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەمێنیتەوە دەست و قاچەکان هەست بە ساردییەکی زۆر یان بێهێزی دەکەن ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی ئازار و زیان بە خوێنبەرەکان دەگەیەنێت.
ئەگەر دەتەوێت چارەسەری ئاوی سارد تاقیبکەیتەوە، لێرەدا چەند شتێک دەخەینەڕوو کە دەبێت لەبەرچاو بگرن:
١. پێشتر لە پزیشکەکەت بپرسە بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە سەلامەتە بۆ تۆ ئەنجامی بدەیت.
٢. پلانی چۆنیەتی خۆنوقمکردن و دەرچوون لە ئاوەکە بە سەلامەتی دابنێ، لەبیرت بێت کە ماسولکەکانت بە باشی کار ناکەن کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەبێت لەوانەیە نەتوانیت هەست بە دەست و قاچەکانت بکەیت.
٣. بزانە دوای ئەوە چۆن هەست بە گەرمی دەکەیت، دڵنیابە خاولی و جل و بەرگی وشک و خواردنەوەیەکی گەرمت پێیە.
٤. تا بە تەواوی گەرم دەبیتەوە زۆر جوڵە مەکە.
٥.تەنها بۆ ماوەیەکی کەم لەناو ئاوی سارددا بمێنەرەوە، پێش ئەوەی هەست بە بێهێزی و ئازار یان لەرزین بکەیت لە ئاوەکە وەرە دەرەوە.
