ژیان

"فروغ فەڕوخزاد... ئەو شاعیرەی ئاگردانێکی شک نەدەبرد بۆ وەرزی سارد!"

 بە دایکم گوت
ئیتر تەواو
پێم گوت:
هەمیشە بەرلەوەی دڵت ختوورە بکا
شتێک بەڕێوەیە ڕوو بدا
دەبێ پرسەنامەیەک بۆ ڕۆژنامە
بنێرین.
لە شیعری:
باوەڕ بهێنین بە هاتنی وەرزی سارد

سەرەڕای گەییشتنی فروغ فەڕوخزاد بە ترۆپکی توانا و پلەوپایەی ئەدەبیی خۆی، بەڵام ڕەوشی دارایی وەک زوربەی هونەرمەند و نووسەرانی تر نالەبار و تەنانەت ئاستی بژێوی و گوزەرانی لە خوار ئاستی کەسێکی ئاساییەوە بوو. فروغ لە یەکێ لە نامەکانیدا بۆ هاوڕێیەکی دەنووسێ: «لە ڕەوشێکی دارایی خەراپدام. زوربەی جار لە ناوەڕاستی مانگدا خۆم بێ پارە و بێ هیچ کەسێک کە گرینگیم پێ بدات؛ دەبینمەوە. ئێستا وا لە چلەی زستانداین و من تا ئێستا ئاگردانم نییە. وەک سەگ لەژێر گوشاری تەنیاییدام. ئاوهایە ژیان... هەمیشە تەنیایت، تەنیایی پەلامارت دەدا و تێکوپێکت دەشکێنێ. ڕوخسارم تێکشکاو دەنوێنێ، قژم سپی و بیرکردنەوە لە ڕۆژانی داهاتوو دەمخنکێنێ.»
تا لە ژیاندا بوو، کێ دەیزانی فروغ کێیە و چۆن دەژی؛ جگە لە سێ چوار کەسی نزیک لێی، کە غەم و تەنیایی و گریانی ئەویان دەبینی؟ کێ دەیزانی فروغ بە هەفتە بێئەندازە نەخۆش بووە، بەبێ ئەوەی پارەی چوونە لای پزیشک و کڕینی داودەرمانی هەبێ؟ یان بەهۆی نەمانی نەوت و نەبوونی پارەوە، زستانان و لە ناوەڕاستی هەموو مانگێکەوە ئاگردانەکەی کوژاوە و ساردوسڕ بێ؟
فروغ لەبری کڕینی نەوت، پارەی لە خۆفێرکردن، یان ئەو منداڵەیدا کە لە خانەی گەڕوگوولان لە خۆی گرتبوو، خەرج دەکرد، یاخود دەیبەخشییە ئەو کەسانەی کە زیاتر لە خۆی پێویستیان پێی بوو. ئیدی پاشان تەنیایتەنیا لە ماڵە دەرگا داخراوەکەیدا دەمایەوە. بیری دەکردەوە، ژیانی دەدەماندە شیعرەکانییەوە و گەرمی دەبۆوە. فروغ لە زوربەی نامەکانیدا دەینووسی: «ئێوە هەمووتان ڕۆیشتن و منیش تەنیا و گۆشەگیر مامەوە. تەنیایی خەریکە دەمکوژێ.»

هەواڵ

گەمارۆی فڕۆکەخانەی سلێمانی و بۆردومانەکان وەربەرهێنانی بیانی لە سلێمانی دەتۆرێنێت

داخستنی ئاسمانی تورکیا بە روی فرۆکەخانەکانی سلێمانی و بۆردومانەکانی تورکیا و ئێران، بە شێوەیەکی کاریگەر وەبەرهێنانی بیانی لە سلێمانی کەمکردوەتەوە.

بۆردومان و گه‌مارۆى ئاسمانى گه‌شته‌كانى فرۆكه‌خانه‌ى سلێمانى له‌لایه‌ن توركیا له‌لایه‌ك و په‌لامارى بنكه‌ و باره‌گاكانى هێزه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانى ئێرانیش له‌لایه‌ن كۆمارى ئیسلامى ئێرانه‌وه‌ له‌لایه‌كى دیكه‌وه‌ بوونه‌ته‌ هۆكارێكى كاریگه‌ر له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌وه‌ى قه‌باره‌ى وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى له‌ سنورى پارێزگاى سلێمانى

بەپێی ئەنجامەکانی راپرسییەکی توێژینەوەیەکی ناوەندی ڤیژن بۆ توێژینەوەی ستراتیژیله‌ (%83) به‌شداربووان بۆردومانى هه‌ردوو وڵاتى دراوسێى هه‌رێم (توركیا و ئێران) له‌گه‌ڵ راگرتنى گه‌شته‌ ئاسمانییه‌كانى فرۆكه‌خانه‌ى سلێمانى له‌لایه‌ن توركیاوه‌، به‌هۆكارێكى زۆر كاریگه‌ر له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌وه‌ى وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى هه‌ژمارده‌كه‌ن، به‌جۆرێك زیاتر له‌ (%43)ى به‌شداربوون به‌ هۆكارێكى (زۆر زۆر) و له‌ (40%)كه‌ى دیكه‌شیان به‌ هۆكارێكى كاریگه‌رى (زۆر)له‌ قه‌ڵه‌مى ده‌ده‌ن 

بەپێی ئەنجامەکانی توێژینەوەکەی ناوەندی ڤیژن، بۆردومان و گه‌مارۆى سه‌رفرۆكه‌خانه‌ى سلێمانى هۆكارێكى دیكه‌ى كاریگه‌ره‌ له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌وه‌ى وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى له‌و پارێزگایه‌دا، به‌جۆرێك ئه‌گه‌ر  ئه‌م  فاكته‌ره‌ به‌ ئه‌ندازه‌ى (1%) زیادبكات له‌به‌رامبه‌ردا قه‌باره‌ى وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى له‌ پارێزگاى سلێمانى به‌ ئه‌ندازه‌ى له‌ (0.51%) كه‌مبوونه‌وه‌ به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت.
لە توێژینەوەکەدا پێشنیاز کراوە بۆ به‌كارهێنانى كه‌ناڵه‌ دیبلۆماتیه‌كان بۆ لابردنى گه‌مارۆى سه‌ر فڕۆكه‌خانه‌ى سلێمانى و كۆتایی هێنان به‌ بۆردومانى هه‌ریه‌ك له‌ توركیا و ئێران.

وه‌به‌رهێنانى بیانی
وه‌به‌رهێنانى بیانی بریتیه‌ له‌و وه‌به‌رهێنانه‌ى كه‌ لایه‌نى وه‌به‌رهێن له‌ ده‌ره‌وه‌ى سنورى ئه‌و وڵاته‌یه‌ كه‌ وه‌به‌رهێنانى تێدا ئه‌نجامده‌دات و سه‌رمایه‌ى(بیرى ، نه‌ختینه‌یی) خۆى له‌ وڵاتی خانه‌خوێدا به‌گه‌ڕده‌خات،ئه‌میش دابه‌ش ده‌كرێت به‌ دوو جۆره‌وه‌ كه‌ (وه‌به‌رهێنانى ناڕاسته‌وخۆى بیانى، وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى)

وه‌به‌رهێنانى ناڕاسته‌وخۆى بیانى: ئه‌و جۆره‌یه‌ له‌ وه‌به‌رهێنانى بیانى كه‌ خۆى ده‌بینێته‌وه‌ له‌ شێوه‌ى قه‌رز و كڕینى پشك و قه‌واڵه‌كان به‌بێ ئه‌وه‌ى خودى وه‌به‌رهێنى بیانى سه‌رۆكارى له‌ بڕیارى كارگێڕى بكات و خۆى بخاته‌ ناو كاره‌كانه‌وه‌،به‌ڵكو له‌ چوارچێوه‌ى مامه‌ڵه‌كردن به‌ كاغه‌زه‌ داراییه‌كان وه‌به‌رهێنانى ده‌كات.

وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى: ئه‌وجۆره‌یه‌ له‌ وه‌به‌رهێنانى بیانى كه‌ راسته‌وخۆ خودى وه‌به‌رهێن به‌شدارى له‌ پرۆژه‌ وه‌به‌رهێنانه‌كان ده‌كات له‌ وڵاتى میوانداردا، له‌م روانگه‌یه‌شه‌وه‌ كه‌ ئه‌م ته‌وه‌ره‌ بابه‌تى سه‌ره‌كى توێژینه‌وه‌كه‌یه‌ هه‌ڵوه‌سته‌ى زیاترى له‌سه‌ر ده‌كرێت.

لەم لینکەوە خوێنەری تەواوی توێژینەوەی رۆڵى وه‌به‌رهێنانى راسته‌وخۆى بیانى له‌ هه‌رێمى كوردستان له‌نێوان ساڵانى (2006-2024) پارێزگاى سلێمانى وه‌ك نمونه‌یه‌ك