تەندروستی

ئاماژەکانی پچڕانی بەستەرەکانی ئەژنۆ

پچڕانی به‌سته‌ر یان ریباتی ئه‌ژنۆ، یه‌کێکه‌ له‌ پێکانه‌ باوه‌کان‌‌، ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ یاری تۆپی پێ ده‌که‌ن، چ له‌ یاریگای گه‌وره‌ یان بچووک، مه‌ترسییان له‌سه‌ره‌ بۆ توشبوون به‌م پێکانه‌.

  له‌ ئه‌ژنۆدا چوار به‌سته‌ری سه‌ره‌کیمان هه‌یه‌ که‌ ئێسکەکانی ڕان به‌ ئێسکەکانی خوار ئه‌ژنۆوه‌ ده‌به‌ستنه‌وه‌ و به‌رپرسن له‌و جێگیرییه‌ی له‌ ئه‌ژنۆدا هه‌یه‌. ئه‌م چوار به‌سته‌ره‌ پێیان ده‌وترێت، ه‌ ACL,PCL,LCL,MCL  ئه‌و به‌سته‌ره‌ی زۆرترین مه‌ترسی له‌سه‌ره‌ ACL. 

کێن ئه‌و که‌سانه‌ی زیاتر توشی ئه‌م پێکانه‌ ده‌بن؟

بێگومان ئه‌و که‌سانه‌ زیاتر توش ده‌بن که‌ به‌شداری له‌و جۆره‌ وه‌رزشانه‌دا ده‌که‌ن که‌ جوڵه‌ی خێرا و وه‌ستانی له‌ ناکاو و ئاراسته‌ گۆڕینی خێرای تێدایه‌، وه‌ک تۆپی پێ، باسکه‌، تێنسی سه‌ر زه‌وی، باله‌ یان یاری خلیسکانی سه‌ر سه‌هۆڵ.

چۆن بزانیت بەستەرەکانت دەپچڕێن؟
‌له‌ کاتی ڕوودانی پێکان و پچڕانی به‌سته‌ره‌که‌دا، که‌سی پێکراو گوێی له‌ قرته‌یه‌ک ده‌بێت، گه‌ر گوێشی لێنه‌بێت هه‌ست به‌ پچڕانه‌که‌ ده‌کات. هه‌ر له‌ ساتی پێکانه‌که‌دا، هه‌ست به‌ ئازارێکی زۆر ده‌کات و ناتوانێت یارییه‌که‌ ته‌واو بکات، ئه‌ژنۆ ناجێگیر ده‌بێت و زۆرجار که‌سی پێکراو ناتوانێت له‌سه‌ری بڕوات و ته‌نانه‌ت له‌سه‌ریشی بوه‌ستێت. پاش نزیکی کاتژمێرێکیش له‌ ڕووداوه‌که‌، ئه‌ژنۆی ده‌ئاوسێت.

لەکاتی پچڕانی بەستەرەکان پێویستە نەخۆش چی بکات؟
نه‌خۆش له‌ کاتی بوونی ئه‌م نیشانانه‌دا، ده‌بێت به‌ زوویی سه‌ردانی پزیشکی پسپۆری ئێسک و شکاوی بکات. هه‌ڵبه‌ت ئه‌و یاریزانه‌ پیشه‌گه‌رانه‌ی له‌ یانه‌کاندا یاری ده‌که‌ن، خۆپارێزی ته‌واو ده‌که‌ن بۆ خۆ به‌ دوورگرتن له‌م پێکانه‌، به‌ڵام سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش هێشتا یاریزانان توش ده‌بن و ماوه‌یه‌کی زۆر له‌ یاریگاکان دوور ده‌که‌ونه‌وه‌.

بێگومان چه‌ند پله‌یه‌کی پچڕانی به‌سته‌ری ئه‌ژنۆمان هه‌یه‌ و ‌گه‌ر پچڕانی به‌سته‌ره‌که‌ پچڕانێکی ته‌واو نه‌بێت و پله‌ی 1 یان 2 بێت، ڕه‌نگه‌ به‌ چاره‌سه‌ری فیزیایی و وه‌رگرتنی ده‌رمان و وه‌رزشکردن، نه‌خۆش به‌ره‌و باشتر بوون بچێت و پێویست به‌ نه‌شته‌رگه‌ری نه‌کات. به‌ڵام گه‌ر پله‌ی 3 بێت که‌ پچڕانی ته‌واوه‌تییه‌، نه‌خۆش بۆ چاره‌سه‌ر ده‌بێت نه‌شته‌رگه‌ری ئه‌نجام بدات. گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ وه‌رزشکردنیش به‌ ڕاوێژکردن له‌گه‌ڵ پزیشکی پسپۆر‌دا ده‌بێت پاش نه‌شته‌رگه‌ری.

ئه‌وه‌ی گرنگه‌ بیزانین، ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ بۆ خۆشی خۆیان یاری تۆپی پێ ده‌که‌ن و یاریزانی یاریگای بچووکن، پێویسته‌ کۆمه‌ڵێک ڕێکار بگرنه‌ به‌ر تا مه‌ترسی توشبوون به‌م پێکانه‌ که‌م بکه‌نه‌وه‌، لەوانە:

یەکەم: خۆگه‌رمکردنی پێش یاری زۆر گرنگه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ماسولکه‌کان به‌ ته‌واوی ئاماده‌ بن.

دووەم: خۆبه‌دورگرتن له‌ گۆڕینی خێرای ئاراسته‌ و ڕاوه‌ستانی له‌ ناکاو و بازدان بۆ تۆپی قورس له‌ کاتی یاریدا، چونکه‌ هه‌موو ئه‌مانه‌ ته‌کنیکی وردی وه‌رزشی و جه‌سته‌ییان هه‌یه‌ و یاریزانه‌ پیشه‌گه‌ره‌کان به‌رده‌وام ڕاهێنانیان له‌سه‌ر ده‌که‌ن به‌ر له‌وه‌ی له‌ یاریگادا ئه‌نجامیان بده‌ن.

سێهەم: به‌هێزکردنی ماسولکه‌کانی پێشه‌وه‌ و پشته‌وه‌ی ڕان و پوز و ماسولکه‌کانی حه‌وز و به‌شی خواره‌وه‌ی پشت زۆر گرنگن بۆ ئه‌وه‌ی پەستانێکی که‌متر بکه‌وێته‌ سه‌ر ئه‌ژنۆکان له‌ کاتی یاریدا.

هەواڵ

لایەنەکانی هەرێمی کوردستان هەڕەشەی وەرگرتنی هەڵوێست دژی بەغدا دەکەن

پارتی و یەکێتی بەهۆی بڕیاری نەناردنی پارە بۆ هەرێمی کوردستان، هەڕەشەی راگەیاندنی هەڵوێستی نوێ دژی بەغدا دەکەن، فراکسیۆنە کوردییەکانی پەرلەمانی عێراق هەڵوێستی هاوبەش رادەگەیەنن و محەمەد حاجی مەحمودیش دەڵێت، باشترین کاتە ئێستا دەوڵەتی کوردی رابگەیەنین. 

 بڕیارەکانی حکومەتی عێراق بۆ نەناردنی پارەی مووچە ناڕەزایەتی لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستانی لێکەوتەوە، مەکەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، تا پێش جەژنی قوربان وەزارەتی دارایی عێراق شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان نەنێرێت، هەڵوێستی جیددییان دەبێت. 

پارتی حکومەتی فیدراڵی بە "پێشێلکردنی مافە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان" تۆمەتبار کردووە، نوسراوەکەی وەزارەتی دارایی عێراقیشی بۆ نەناردنی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان وەک دوا پێشلکاری دژی دەستوور و بنەماکانی ڕێککەوتنی پێکهێنانی حکومەت وەسفکردووە. 

بڕیارە رۆژی 2ـی حوزەیرانی 2025، کۆمیتەی ناوەندیی پارتی لەسەر پرسەکە کۆبێتەوە تاتوێی پرسەکە بکات، وەک لە راگەیەندراوەکەی پارتیدا هاتووە، ئەگەر ماف و شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان ڕەوانە نەکرێت هەڵوێستی جدییان دەبێت". 
یەکێتیی نیشتمانی کوردستان تا ئێستا بە فەرمی هەڵوێستی خۆی  لەسەر بڕیارەکانی وەزارەتی دارایی عێراق رانەگەیاندووە، تەنها هەرێم كەمال ئاغا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، بڕیارەكەی تەیف سامی وەزیری دارایی نایاساییە و دژی بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵییە.

باسی لەوەشكردووە، هێشتا خشتەی یاسای بودجەی 2025 رەوانەی پەرلەمان نەکراوە و پەسند نەکراوە، ئەم ساڵ مانگی پێنج تەواو نەبووە، بە چ پێوەرێک مووچەی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی و شایستەی هەرێمی کوردستان دەبڕێت؟. 
رۆژی 21ـی شوباتی 2024، دادگای فیدراڵی عێراق لەسەر سکاڵایەکی یەکگرتوو، دادگای فیدراڵی چەند بڕیارێکی لەبارەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانەوە دەرکرد، یەکێک لە بڕیارەکان پابەندکردنی بەغدا و هەولێر بوو بە خەرجکردنی مووچە دور لە ملمانێ سیاسییەکان.

دارا سێکانیانی، ئەندامی پەرلەمانی عێراق فراکسیۆنی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان، هەولێر و بەغدا بە وەلانانی بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی تۆمەتبار کرد و وتی،" نووسراوەکەی تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق پێچەوانەی بڕیاری دادگای فیدراڵییە و  هۆکارەکەی بێ متمانەیی و پابەند نەبوونە بەبڕیارەکانی دادگای فیدراڵیەوە".

باسی لەوەشکرد، زمانی هەڕەشەی سەرکردە سیاسییەکان خزمەت بە هیچ بوارێک و سەقامگیریی کەرتی ئابوری ناکات، ناکرێت مووچەخۆران باجی هەڵەکانی حکومەت بدەن. 
بڕیارە، فراکسیۆنە کوردستانییەکان بۆ رونکردنەوەی نیگەرانییەکان یاداشتێکی ناڕەزایەتیی لە دژی بڕیاری تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق بۆ نەناردنی مووچەی فەرمانبەرانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، بدەنە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق. 

پارتی چاکسازیی تورکمان لەگەڵ داواکاری بۆ راگەیاندنی هەڵوێستی توندی هاوبەش دژ بە بڕیارەکانی حکومەتی عێراق، لە راگەیەندراوێکدا راگەیاندووە، " حکومەتی فیدراڵی عێراق بەردەوامە لە سزادانی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و ماددەکانی دەستوور پێشێڵ دەکات  و پاشگەز دەبێتەوە لە ڕێککەوتنەکان بە بیانوی بێ پاسا و بێ بنەما کە لەسەر مووچە و شایستە داراییەکان ئەنجام درابوون. 

باسی لەوەیشکردووە، بەغدا مووچەی کردووەتە کارتێکی سیاسی بۆ لاوازکردن و دژایەتیکردنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و خەڵکەکەی.

نەوەی نوێ و کۆمەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان بە هۆکار دەزانن
جوڵانەوەی نەوەی نوێ کە لەناو هێزە ئۆپۆزسیۆنەکاندا خاوەنی زۆرترین کورسییە، تا ئێستا بە شێوەیەکی فەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە، بەڵام لە رێگەی میدیاکانییەوە حکومەتی هەرێمی کوردستانی وەک هۆکار دیاریکردووە و بە پابەندنەبوو بە داواکارییەکانی حکومەتی عێراقەوە تۆمەتباری کردووە. 

کۆمەڵی دادگەری کوردستان لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، "ئۆباڵی کێشەی مووچە بە پلەی یەکەم دەکەوێتە ئەستۆی بەرپرسانی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان، بەڵام بێگومان حکومەتی فیدراڵیش بەشێکی تاوانەکەی دەکەوێتە ئەستۆ، بەو پێیەی مووچە وەک کارتی سیاسی بەکار دەهێنێت و دەشزانێت کە خەڵک باجەکەی دەدەن".

باس لەوەیشکراوە، بابەتی مووچە کراوەتە چەکی ململانێی نێوان دەسەڵاتدارانی هەرێم و بەغداد و هاوڵاتییانی هەرێمی پێوە گیرۆدە کراوە و دەبێت جارێکی دیکە هاوڵاتیان دەبێت باجی هەڵەی بەرپرسانی هەردوولا بدەن و بە گیرفانی خاڵی جەژن بەڕێ بکەن.

عەلی حەمەساڵح بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست بڵاویکردەوە، ئەوان دەڵێن داهاتی نەوت و ناوخۆ نەگەڕاوەتەوە، لەبری سزای بەرپرسانی هەرێم بدەن و ڕێکاری یاسایی بگرنەبەر هاتون سزای موچەخۆرێک دەدەن، کە چەندین ساڵە قوربانیە. 

بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست پێی وایە، عێراقیش بێ خەتا نییە و وەک خۆی نوسیوویەتی،" ئەوان بە دەسەڵاتدارانی پارتی و یەکێتی دەڵێن، لە بازرگانی نەوت و قاچاخی و بردنی پارەی هەرێم بەردەوام بن و نەینێرنەوە بۆ عێراق، ئێمەش سزای موچەخۆران دەدەین".

محەمەدی حاجی مەحمود داوای راگەیاندنی دەوڵەتی کوردی دەکات
محەمەد حاجی مەحمود، سکرتێری گشتیی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان جارێکی دیکە پرسی ریفراندۆمی ورژاندووە و پێی وایە، ڕیفراندۆم هەیە و دەبێت هەرێمی کوردستان بڕیاری خۆی بدات، چونکە ڕیفراندۆم دەنگی پێویستی بۆ جیابوونەوەی کورد لە عێراق بەدەستهێناوە.

باسی لەوەشکردووە، ئەوەی بەرامبەر بە کورد دەکرێت بڕیاری هەموو سیاسییەکانی عێراقە نەک تەنها وەزیری دارایی، ئەوەی عێراق دەیکات کاردانەوەی واژۆکردنی گرێبەستەکانی کوردستانە لە ئەمریکا.

محەمەد حاجی مەحمود بۆچوونی وایە، عێراق زۆر لاوازە و کورد زۆر بەهێزە، بۆیە عێراق بەبێ کورد هەڵبژاردنی بۆ ناکرێت، بەبێ بەشداریی کورد لە پرۆسەی سیاسیدا هەموو شتێک لە عیراق تێکدەچێت.

نوسراوەکەی تەیف سامی
تەیف سامى، وەزارەتى دارایی عێراق، بە نووسراوێکی فەرمی حکومەتی هەرێمى کوردستانى ئاگادار کردووەتەوە لەوەى چیدیکە ناتوانێت لە ناردنى پارەی مووچە بەردەوام بێت، بە پاساوى ئەوەى بڕى پشکى دیاریکراوى خۆى لە یاسای بودجە تێ پەڕاندووە