تەندروستی

لەکاتی وەستانی سوڕی مانگانەدا چی بکەین؟

مینۆپۆس، یاخود لێچوونەوە پرۆسەیەکی سروشتی بایۆلۆژیە، بە واتای کۆتاییهاتن بە سوڕی مانگانە دێت و  کاتێک دەستنیشان دەکرێت کە خانمێک بۆ ماوەی ١٢ مانگ نەکەوێتە سوڕی مانگانەوە.
 لێچوونەوە، دەکرێت لە نێوان تەمەنی ٤٠ - ٥٠ ساڵیدا ڕووبدات، بەڵام بە پێی ئامارەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، تەمەنی ٥١ ساڵی بە تەمەنی تێکڕای لێچوونەوەی ژنان دانراوە.

نیشانە باوەکانی وەک (هۆت فلەش) واتە هەستکردن بە گەرمایەکی زۆر لە بەشی سەرەوەی جەستە، ئارەقکردنەوە و تێکچونی باری سۆزداری دەکرێت خانمان توشی تێکچونی خەو، کەمبوونەوەی وزە و گۆڕینی باری دەروونی بکات.
بە شێوەیەکی گشتی نیشانە باوەکانی لێچوونەوە بریتین لە:
لە سەرەتادا، ناڕێکبوونی سووڕی مانگانە
وشکبوونەوەی ئەندامی زا و زێ
گەرمبوونی بەشی سەرەوەی جەستە (هۆت فلەش)
لەرز
ئارەقکردنەوەی شەوان
ناڕێکی خەو
ناجێگیری دۆخی دەروونی (مەزاج)
زیادبوونی کێش
تەنکبوونەوەی قژ و وشکبوونەوەی پێست
بچووکبوونەوەی مەمک


دەکرێت نیشانەکان لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر بگۆڕێن، بەڵام بە شێوەیەکی گشتی کاتێک خانمێک نزیک دەبێتەوە لە لێچوونەوە، توشی گۆڕان و ناڕێکی دەبێت لە سوڕی مانگانەدا.
سەرباری ناڕێکبوونی سووڕی مانگانە، خانمان بەدوور نین لە ئەگەری سکپڕی، بۆیە کاتیک سوڕی مانگانە دوا دەکەوێت و دڵنیا نیت لەوەی بەرەو لێ چوونەوە دەچیت، ئەوا باشترە پشکنینی سکپڕی ئەنجام بدرێت.
لێکەوتەکانی وەستانی سووری مانگانە چین؟
پاش وەستانی سووڕی مانگانە، خانمان مەترسی تووشبوونیان بە چەند نەخۆشییەک لەسەرە، وەک:  
١-نەخۆشی دڵ و دەمارەکانی، بۆیە گرنگە خانمان بەردەوام وەرزش بکەن و کێشیان ئاسایی بێت و خواردنی تەندرووست بخۆن.
٢- پووکانەوەی ئێسک، خانمان کاتێک سوڕی مانگانەیان دەوەستێت، ئەگەری کەمبوونەوەی چڕی ئێسکیان زیاد دەکات کە ئەمەش ئەگەری شکانی ئێسک زیاد دەکات. بۆیە پێویستە خانمان زیاتر ئەو خواردنانە بخۆن کە ڕێژەیەکی زۆری ڤیتامین دی و کالیسیۆمی تێدایە و زوو زوو پشکنین بکەن.
٣- میز ڕانەگرتن، کاتێک کشانی ماسولکەکانی ڕیڕەوی میزەڕۆ و ئەندامی زاووزێ کەم دەبێتەوە، دەکرێت خانمان تووشی ڕانەگرتنی میز ببنەوە بەتایبەت لەکاتی کۆکە و پێکەنین و هەڵگرتنی قورساییدا.بۆ ئەمەش ئەم خانمانە دەتوانن ڕاهێنانی ماسولکەکانی ‌حەوز بکەن و کرێمی هۆرمۆنی ئیسترۆجین بەکاربێنن بۆ ئەندامی زاوزێیان.     

 ٤- لاوازی سێکسی، وشکبوونەوەی ئەندامی زێ لە زۆر خانمدا ڕوودەدات، بۆیە دەتوانن کرێمی شێدارکەرەوە یان لوبریکانت بەکاربێنن. ئەگەرئەمەش سوودی نەبوو ئەوا دەتوانن سەردانی پزیشکی ژنان بکەن بۆ بەکارهێنانی دەرمان.

٥- زیادبوونی کێش، زۆر لە خانمان پاش لێچوونەوە کێشیان زیاد دەکات بە هۆی خاوبوونەوەی پرۆسەی هەزمکردن تێیاندا، بۆیە ئەمەش هۆکارێکی تر دەداتە ئەم خانمانە کە بەردەوام وەرزش بکەن و خواردنی تەندرووست بخۆن

هەواڵ

لایەنەکانی هەرێمی کوردستان هەڕەشەی وەرگرتنی هەڵوێست دژی بەغدا دەکەن

پارتی و یەکێتی بەهۆی بڕیاری نەناردنی پارە بۆ هەرێمی کوردستان، هەڕەشەی راگەیاندنی هەڵوێستی نوێ دژی بەغدا دەکەن، فراکسیۆنە کوردییەکانی پەرلەمانی عێراق هەڵوێستی هاوبەش رادەگەیەنن و محەمەد حاجی مەحمودیش دەڵێت، باشترین کاتە ئێستا دەوڵەتی کوردی رابگەیەنین. 

 بڕیارەکانی حکومەتی عێراق بۆ نەناردنی پارەی مووچە ناڕەزایەتی لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستانی لێکەوتەوە، مەکەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، تا پێش جەژنی قوربان وەزارەتی دارایی عێراق شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان نەنێرێت، هەڵوێستی جیددییان دەبێت. 

پارتی حکومەتی فیدراڵی بە "پێشێلکردنی مافە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان" تۆمەتبار کردووە، نوسراوەکەی وەزارەتی دارایی عێراقیشی بۆ نەناردنی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان وەک دوا پێشلکاری دژی دەستوور و بنەماکانی ڕێککەوتنی پێکهێنانی حکومەت وەسفکردووە. 

بڕیارە رۆژی 2ـی حوزەیرانی 2025، کۆمیتەی ناوەندیی پارتی لەسەر پرسەکە کۆبێتەوە تاتوێی پرسەکە بکات، وەک لە راگەیەندراوەکەی پارتیدا هاتووە، ئەگەر ماف و شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان ڕەوانە نەکرێت هەڵوێستی جدییان دەبێت". 
یەکێتیی نیشتمانی کوردستان تا ئێستا بە فەرمی هەڵوێستی خۆی  لەسەر بڕیارەکانی وەزارەتی دارایی عێراق رانەگەیاندووە، تەنها هەرێم كەمال ئاغا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، بڕیارەكەی تەیف سامی وەزیری دارایی نایاساییە و دژی بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵییە.

باسی لەوەشكردووە، هێشتا خشتەی یاسای بودجەی 2025 رەوانەی پەرلەمان نەکراوە و پەسند نەکراوە، ئەم ساڵ مانگی پێنج تەواو نەبووە، بە چ پێوەرێک مووچەی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی و شایستەی هەرێمی کوردستان دەبڕێت؟. 
رۆژی 21ـی شوباتی 2024، دادگای فیدراڵی عێراق لەسەر سکاڵایەکی یەکگرتوو، دادگای فیدراڵی چەند بڕیارێکی لەبارەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانەوە دەرکرد، یەکێک لە بڕیارەکان پابەندکردنی بەغدا و هەولێر بوو بە خەرجکردنی مووچە دور لە ملمانێ سیاسییەکان.

دارا سێکانیانی، ئەندامی پەرلەمانی عێراق فراکسیۆنی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان، هەولێر و بەغدا بە وەلانانی بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی تۆمەتبار کرد و وتی،" نووسراوەکەی تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق پێچەوانەی بڕیاری دادگای فیدراڵییە و  هۆکارەکەی بێ متمانەیی و پابەند نەبوونە بەبڕیارەکانی دادگای فیدراڵیەوە".

باسی لەوەشکرد، زمانی هەڕەشەی سەرکردە سیاسییەکان خزمەت بە هیچ بوارێک و سەقامگیریی کەرتی ئابوری ناکات، ناکرێت مووچەخۆران باجی هەڵەکانی حکومەت بدەن. 
بڕیارە، فراکسیۆنە کوردستانییەکان بۆ رونکردنەوەی نیگەرانییەکان یاداشتێکی ناڕەزایەتیی لە دژی بڕیاری تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق بۆ نەناردنی مووچەی فەرمانبەرانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، بدەنە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق. 

پارتی چاکسازیی تورکمان لەگەڵ داواکاری بۆ راگەیاندنی هەڵوێستی توندی هاوبەش دژ بە بڕیارەکانی حکومەتی عێراق، لە راگەیەندراوێکدا راگەیاندووە، " حکومەتی فیدراڵی عێراق بەردەوامە لە سزادانی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و ماددەکانی دەستوور پێشێڵ دەکات  و پاشگەز دەبێتەوە لە ڕێککەوتنەکان بە بیانوی بێ پاسا و بێ بنەما کە لەسەر مووچە و شایستە داراییەکان ئەنجام درابوون. 

باسی لەوەیشکردووە، بەغدا مووچەی کردووەتە کارتێکی سیاسی بۆ لاوازکردن و دژایەتیکردنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و خەڵکەکەی.

نەوەی نوێ و کۆمەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان بە هۆکار دەزانن
جوڵانەوەی نەوەی نوێ کە لەناو هێزە ئۆپۆزسیۆنەکاندا خاوەنی زۆرترین کورسییە، تا ئێستا بە شێوەیەکی فەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە، بەڵام لە رێگەی میدیاکانییەوە حکومەتی هەرێمی کوردستانی وەک هۆکار دیاریکردووە و بە پابەندنەبوو بە داواکارییەکانی حکومەتی عێراقەوە تۆمەتباری کردووە. 

کۆمەڵی دادگەری کوردستان لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، "ئۆباڵی کێشەی مووچە بە پلەی یەکەم دەکەوێتە ئەستۆی بەرپرسانی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان، بەڵام بێگومان حکومەتی فیدراڵیش بەشێکی تاوانەکەی دەکەوێتە ئەستۆ، بەو پێیەی مووچە وەک کارتی سیاسی بەکار دەهێنێت و دەشزانێت کە خەڵک باجەکەی دەدەن".

باس لەوەیشکراوە، بابەتی مووچە کراوەتە چەکی ململانێی نێوان دەسەڵاتدارانی هەرێم و بەغداد و هاوڵاتییانی هەرێمی پێوە گیرۆدە کراوە و دەبێت جارێکی دیکە هاوڵاتیان دەبێت باجی هەڵەی بەرپرسانی هەردوولا بدەن و بە گیرفانی خاڵی جەژن بەڕێ بکەن.

عەلی حەمەساڵح بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست بڵاویکردەوە، ئەوان دەڵێن داهاتی نەوت و ناوخۆ نەگەڕاوەتەوە، لەبری سزای بەرپرسانی هەرێم بدەن و ڕێکاری یاسایی بگرنەبەر هاتون سزای موچەخۆرێک دەدەن، کە چەندین ساڵە قوربانیە. 

بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست پێی وایە، عێراقیش بێ خەتا نییە و وەک خۆی نوسیوویەتی،" ئەوان بە دەسەڵاتدارانی پارتی و یەکێتی دەڵێن، لە بازرگانی نەوت و قاچاخی و بردنی پارەی هەرێم بەردەوام بن و نەینێرنەوە بۆ عێراق، ئێمەش سزای موچەخۆران دەدەین".

محەمەدی حاجی مەحمود داوای راگەیاندنی دەوڵەتی کوردی دەکات
محەمەد حاجی مەحمود، سکرتێری گشتیی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان جارێکی دیکە پرسی ریفراندۆمی ورژاندووە و پێی وایە، ڕیفراندۆم هەیە و دەبێت هەرێمی کوردستان بڕیاری خۆی بدات، چونکە ڕیفراندۆم دەنگی پێویستی بۆ جیابوونەوەی کورد لە عێراق بەدەستهێناوە.

باسی لەوەشکردووە، ئەوەی بەرامبەر بە کورد دەکرێت بڕیاری هەموو سیاسییەکانی عێراقە نەک تەنها وەزیری دارایی، ئەوەی عێراق دەیکات کاردانەوەی واژۆکردنی گرێبەستەکانی کوردستانە لە ئەمریکا.

محەمەد حاجی مەحمود بۆچوونی وایە، عێراق زۆر لاوازە و کورد زۆر بەهێزە، بۆیە عێراق بەبێ کورد هەڵبژاردنی بۆ ناکرێت، بەبێ بەشداریی کورد لە پرۆسەی سیاسیدا هەموو شتێک لە عیراق تێکدەچێت.

نوسراوەکەی تەیف سامی
تەیف سامى، وەزارەتى دارایی عێراق، بە نووسراوێکی فەرمی حکومەتی هەرێمى کوردستانى ئاگادار کردووەتەوە لەوەى چیدیکە ناتوانێت لە ناردنى پارەی مووچە بەردەوام بێت، بە پاساوى ئەوەى بڕى پشکى دیاریکراوى خۆى لە یاسای بودجە تێ پەڕاندووە