تەندروستی

چۆن بزانین دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتیمان هەیە؟

ئاساییە مرۆڤ لە هەندێک بارودۆخدا هەست بە دڵەڕاوکێ بکات. بۆ نموونە پێش چوونە ژوان یان پێشکەشکردنی سیمینارێک بۆ یەکەم جار ڕەنگە تووشی دۆخێکی سەیرت بکات و هەست بکەیت گەدەت دێشێ دەکات. بەڵام ناڕێکی دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی حاڵەتێکی جیاوازە و کەسی تووشبوو تەنانەت بە بەرکەوتن و مامەڵەی ئاسایی رۆژانەش تووشی دڵەڕاوکێ دەبێت.

ئەو کەسانەی ناڕێکی دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتییان هەیە، زیاتر لە خەڵکانیتر ترس، قەلەقی و شەرمی بەردەوام کاریگەری دەکاتە سەر ، پەیوەندییەکانیان، ئاستییان لە قوتابخانە، کار و ڕۆتینەکانی ڕۆژانەیان. بۆیە ئەم کەسانە هەوڵدەدەن خۆیان لەو بارودۆخانە بە دوور بگرن کە تێیدا بەرکەوتنیان لەگەڵ کەسانی تردا هەیە. واتا دۆخەکە قورسترە لە شەرم و قەلەقییەکی ئاسایی کە ڕەنگە لە هەندێک دۆخدا لە زۆرینەماندا هەبێت. دوورەپەرێزی کۆمەڵایەتی و تێکەڵنەبوون لەگەڵ ئەوانی تردا، یەکێکە لە خەسڵەتە جیاکەرەوەکانی دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی.

نیشانەکانی ئەم ناڕێکییە بریتین لە:
. ترس لەو بارودۆخانەی کە ڕەنگە تێیدا ئەوانی تر بە چاوێکی نێگەتیڤ سەیرت بکەن.
. هەستکردن بە قەلەقییەکی زۆر، چونکە کەسەکە پێی وایە ڕەنگە کارێک بکات خۆی شەرمەزار بکات.
. ترسێکی زۆر لە تێکەڵاو بوون و قسەکردن لەگەڵ بێگانەدا.
. ترسی ئەوەی کەسانی تر هەستت پێبکەن کە لە دڵەڕاوکێدایت.
. ترس لە دەرکەوتنی نیشانە جەستەییەکان، وەک ئارەق کردنەوە، سووربوونەوە یان لەرزینی دەنگ.
. دوورکەوتنەوە لەو بارودۆخانەی کە کەسەکە تێیدا لە سەنتەردایە و چاوی هەمووانی لەسەرە.
. بوونی ترس و دڵەڕاوکێی زۆر لە کۆبوونەوە کۆمەڵایەتییەکاندا.
. پاش کۆبوونەوە کۆمەڵایەتییەکانیش، کەسەکە بیر لە ڕەفتارەکانی خۆی دەکاتەوە و بە وردی شییان دەکاتەوە.

هاوکات کۆمەڵێک نیشانەی جەستەییش هەن کە دەکرێت لەو کەسانەدا دەربکەوێت کە ناڕێکی دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتییان هەیە:

. سووربوونەوە
. خێرا لێدانی دڵ
. ئارەق کردنەوە
. دڵ تێکهەڵاتن و ناڕەحەتی گەدە
. هەناسە سواربوون
. گرژبوونی ماسوولکەکان

نیشانەکانی دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات گۆڕانی بەسەردا بێت. گەر کەسەکە ڕووبەڕووی ئاستەنگ و ئاڵنگاری و سترێسی زۆر ببێتەوە لە ژیانیدا، ڕەنگە نیشانەکانی بگۆڕێت. هاوکات دوورەپەرێزی و خۆپارێزی لە تێکەڵاوبوونی ئەوانی تر لە کورت مەودادا یارمەتی کەسەکە دەدات و نیشانەکانی تێدا دەرناکەوێت، بەڵام یار مەتی نادات بۆ باشتر بوونی دۆخی بە شێوەیەکی گشتی و لە دوور مەودادا نیشانەکانی دەمێنن.

ئەم حاڵەتە دەکرێت درێژخایەن بێت، بەڵام گرنگە ئەو کەسانەی ئەم نیشانانەیان هەیە سەردانی پزیشکی دەروونی یان چارەسەرکاری  دەروونی بکەن. چونکە چارەسەر بە قسەکردن و فێربوونی کۆمەڵێک ڕەفتار و شێوازی مامەڵەکردن یارمەتی کەسەکە دەدات باشتر مامەڵە لەگەڵ ئەو بارودۆخانەدا بکات و باشتر ببێت. 

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.