هەواڵ

دادوەرە سەرسەختەكەی ئێران، خۆی بۆ جێگرتنەوەی خامنەیی ئامادە دەكات

 هەڵبژاردنەکانی 2021ی ئێران لە بارودۆخێکی دارایی و کۆمەڵایەتیی خراپدا ئەنجامدرا، هۆکاری سەرەکی ئەمەش سزاکانی ئەمریکا بوو بۆسەر وڵاتەکە، لەلایەکی ترەوە  ڤایرۆسی کۆرۆنا کەشی هەڵبژاردنەکانی خراپترکرد.

ئێران ئەمجارە کورسی سەرۆکایەتی ڕادەستی ئیبراهیم رەئیسی دەکات، ئەو پیاوە ئاینییەی لە شاری مەشهەدەوە هاتووە و وەک دادوەرێك تێکەڵ بە کاری سیاسی بووە، لەو پێناوەشدا پشتگیری تەواوی لیدەکرێت لەلایەن ڕابەر و سەرکردەکانی وڵاتەوە، ئەم ڕێچکەیەی رەئیسی گرتوویەتییەبەر کەوتووەتەبەر لێشاوی تووڕەبوونی واشنتۆن وچەندین سزای بەسەردا سەپاندووە.

کەواتە ئیبراهیم رەئیسی کێیە؟ پۆست و پلەکانی لە کاروباری ئێراندا چی بوون؟ چی وایکرد ئەمریکا سزای بەسەردا بسەپینێت و پۆستە نوێیەکەی ئامادەکارییە بۆ چ پۆستێکی باڵای تر؟

رەئیسی لەدایکبووی ساڵی 1960ی شاری مەشهەدە، بڕوانامەی دکتۆرای لە فیقهی ئیسلامی و یاسادا بەدەست ‌هێناوە، بەمەش لە کاروبارەکانی  دادگادا ڕۆچووە.

بازدانە گەورەكەی ڕەئیسی
هەروەها وەک جێگری گشتی شاری کەرەجی ڕۆژئاوای تاران دەستنیشان کراوە لە ساڵی 1980 دا، دواتر بوو بە داواکاریی گشتی ئەو شارە.، بازدانە گەورەکەی پێنج ساڵ پاش ئەوە بوو کاتێک پۆستی جێگری داواکاریی گشتی گرتە ئەستۆ لە تارانی پایتەخت، بەمەش توانی متمانەی دامەزرێنەری کۆماری ئیسلامیی ئێران، ئایەتوڵا خومەینی بەدەست بێنێت؛ هەربۆیە کێشە دادگاییەکانی لوڕستان، کرماشان، و سەمنانی ڕادەست کرد، لەگەڵ چەندین دۆسییەی دادگایی گرنگی دەوڵەتدا.  

رەئیسی پاش ئەوەی متمانەی زیاتر بەدەست ‌دێنێت لەلایەن سەرکردەکانی وڵاتەوە، پۆستی داواکاریی گشتی تارانی پێ ڕادەسپێردرێت لە نێوان ساڵانی 1989 بۆ 1994، پاشانیش وەک داواکاریی گشتیی تەواوی ئێران دەستنیشان دەکرێت لە ساڵی 2014 دا.

لە ئەندامی لیژنەی مردنەوە بۆ سەرۆكی ئێران

 رەئیسی یەکێک بووە لەو چوار دادوەرەی لە ساڵی 1988 دا ئەندام بوون لەو دەستەیەی بە "لیژنەی مردن" ناودەبرا، کە چارەنووسی هەزاران بەندکراویان دیاری دەکرد و بە بڕیاری ئەوان لەسێدارە دەدران لە پاش کۆتاییهاتنی ماوەی بەندکردنیان. تا ئێستاش پرۆسەی ئەو لەسێدارەدانانە لە پڕ نهێنیترین ڕووداوەکان هەژمار دەکرێت لە مێژووی ئێراندا پاش شۆڕشی ئیسلامی ئێران و هەرگیز لێکۆڵێنەوەی فەرمییان لەسەر نەکراوە.

هەندێک لە سیاسەتمەدارانی ئێران پێیان وایە رەئیسی کە بەم دواییانە پێی نایە 61 ساڵی تەمەنی، ئامادە دەکرێت بۆ جیگرتنەوەی عەلی خامنەیی، رابەری باڵای ئێران، کە 83 ساڵ تەمەنیەتی و لە ساڵی 1989وە ئەو پۆستەی هەیە.

ئەو سیاسەتمەدارانە پێیانوایە پۆستی سەرۆکایەتی یەکەم هەنگاوە بۆ ئەو جۆرە ئامادەکارییە، وەک ئاشکرایە رەئیسی لە بازنەی متمانەی خامنەییدایە و یەکێک بووە لە خوێندکارەکانی، هەروەک بیرۆکە و بۆچوونەکانیان زۆر لە یەک نزیکن.

ئەگەرچی کارکردنی رەئیسی لە کاروبارە دادگاییەکانی ئێراندا جێی رەزامەندی بووە لەلایەن دامەزراوەی ئاینیی وڵاتەوە، بەڵام ئەمە لە بازنەی تۆمەتەکانی ئەمریکا و ڕۆژئاوا  دایناوە، بەو پێیەی خامنەیی لە ساڵی 2019وە وەک سەرۆکی دەسەڵاتی دادگایی دەستنیشانی کردووە ، بەو هۆیەشەوە ئەمریکا کۆمەڵێک سزای بەسەردا سەپاندووە بەهۆی ئەو سەرپێچییانەی بەرامبەر مافی مرۆڤ ئەنجامی داون، کە لەسێدارەدانی بەندکراوانی سیاسی لە ساڵانی هەشتاکاندا و کپکردنی ناڕەزایەتیەکان و پێکدادانەکانی ساڵی 2009 لەخۆدەگرێت.  بە پێی وتەی چالاکوانانی مافی مرۆڤ، ئەمانە چەند ڕووداوێکن رەئیسی رۆڵی گەورەی تیایاندا هەبووە.

زۆرێک لە رەخنەگران دەڵێن رەئیسی دەبێتە هۆی وروژاندنی دڵەڕاوکێی واشنتۆن و ئێرانییەکان لە هەمان کاتدا، بەو پێیەی یەکێکە لە "سەرسەخترین دادوەرەکانی وڵات" و تۆمەتبارە بە ئەنجامدانی چەندین سەرپێچی لەو بوارەدا.

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.