هەڵەی پزیشکی، دەربازبون بەبێ سزا

"بە هەڵە و کەمتەرخەرمی و نەزانی دکتۆرەکان، چرایەکی گەورەی ئومێدی ژیانمانیان کوژاندەوە"، قوربانییەکی دەستی هەڵەی پزیشکی وا دەڵێت کاتێك کەمتەرخەمی چەند پزیشکێک بووەتە هۆی گیانلەدەستدانی هاوسەرەکەی.

قوربانییەکە، کە نەیویست ناوی خۆی ئاشکرا بکات، باس لەوە دەکات بەهۆی لێدانی دەرزییەک لە نەخۆشخانە هاوسەرەکەی گیانی لەدەستداوە لەکاتێکدا پزیشکەکان ویستوویانە چارەسەری پێ بدەن لەبەر هەبوونی بەردی گورچیلە.

هەڵەکە بووە هۆی تێکدانی مانگی هەنگوینی لە قوربانییەکە کە تەنها سێ رۆژ بوو هاوسەرگیرییان کردبوو.

"لە سلێمانی چووینە لای پزیشکێکی پسپۆری گورچیلە، وتی هیچ نییە... دوو بەردی گورچیلەی هەیە... هەروا بە پێکەنینەوە دوو دەرزی بۆ نوسیم وتی لە لاکۆڵان لێی بدە"، قوربانییەکە وا دەڵێت.

ساڵانە لەهەرێمی کوردستان، سەدان کەس دەبنە قوربانی هەڵەی پزیشکەکان، کە زۆربەی جار کەیسەکان ناچنە دادگاکان و نەخۆش ناچارە دەستبەرداری مافی خۆی بێت.

هەڵەى پزیشکى واتا کەمتەرخەمى پزیشک لە کاتى چارەسەر کردنى نەخۆشدا، وەک نەشتەرگەرى هەڵە، پێدانى دەرمان بە هەڵە، دەستنیشان کردنى جۆرى نەخۆشیەکە بە هەڵە، جێهێشتنى کەلوپەلى پزیشکى پاش نەشتەرگەرى لە جەستەى نەخۆشدا،شێواندنى جوانکارى و بێباکى لە چارەسەرى کوتوپڕ.

نەشمیل یاسین قوربانییەکی تری هەڵەی پزیشکییە کە لە زگماکەوە ناڕێکی لە دەموچاویدا هەیە و پزیشکەکان چەندین نەشتەرگەری جوانکارییان بە هەڵە بۆ کردووە.

"پزیشکەکە لەکاتێکدا تیشک (ئەشیعە)کانی پێشتری منی لابوو، دەیزانی کە شەویلگەی من ئێسك وەرناگرێت و دەتوێتەوە بەڵام بە هەمان ئازار و هەنگاو دووبارە ئێسکی بۆ دانامەوە و دووبارە ئەمیش توایەوە"، نەشمیل وا دەڵێت.

هەڵەى پزیشکى پرسێکى جیهانیە، بەڵام لەزۆربەی ووڵاتاندا، بەیاسا رێکخراوە، بە نمونە لە ووڵاتێکى وەکو ویلایەتە یەکگرتوەکانى ئەمریکا ساڵانە 250هەزار کەس بە هەڵەى پزیشکى  گیانلەدەست دەدەن.

هەرێمى کوردستانیش بە دەر نیە لە هەڵەى پزیشکى و بەپێی ئاماری سەندیکاى پزیشکان بەراورد بە زیاد بوونى جۆرى نەخۆشیەکان و بەرزبونەوەى ڕێژەى دانیشتوان هەڵە پزیشکیەکانیش زیادى کردووە.

لە دادگاکاندا بە پێى ماددەى 411 بڕگەى 1،2 لە یاساى سزادانى عێراقى مامەڵە لەگەڵ کەیسى هەڵەى پزیشکى دەکرێت. سزاى کەسى کەمتەرخەم بریتیە لە زیندانى کردن و پێبژاردن یان یەکێک لەو سزایە کە بەپێى جۆرى هەڵەکە سزاکە دیارى دەکرێت.

ئەگەرچى هەڵە پزیشکیەکان لە هەرێمى کوردستاندا زۆرن بەڵام کەمترین سکاڵا دەبرێتە دادگاکان هۆکارەکەشى بۆ دەستنەکەوتنى بەڵگەى پێویست لەلایەن نەخۆشەوە  یان کاریگەرى پەیوەندییە کۆمەڵایەتیەکان و ئاشتەواى کردن لە دەرەوەى دادگا یاخود پرسى سەروەر نەبوونى یاسایە.

ئەشواق نەجیب، پارێزەری راوێژکار، لەو بارەیەوە دەڵێت: هۆکاری ئەوەیە کە یاساکە هاوکار نییە.. قوربانییەکان هۆشیارییان نییە و نازانن کە دەبێ سکالا تۆمار بکەن لە حاڵەتێکی وەهادا.

هەواڵ

لە2019 ەوە لەهەرێمی كوردستان 743 ژن بەڕووداوی جیاجیا گیانیان لەدەستداوە

بە پێی ئامارەكانی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندووتیژی دژی ژنان و خێزان لەهەرێمی كوردستان لەساڵی 2019 ەوە تا شەش مانگی یەكەمی 2022 ، 117 ژن كوژراون و 193 ژنیش خۆیان كوشتووە و 155 ژنیش بەهۆكاری جیاجیا "سوتاون" و 278 ژنیش خۆیان سوتاندووە كە كۆی گشتی دەكاتە 743 ژن كە بەهەر هۆكارێك بێت لەهەرێمی كوردستان گیانیان لەدەستداوە.
بەپێی ئامارەی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ ژنان و خێزان لەهەرێمی كوردستان، لەساڵی 2019 45 ژن كوژراون و لەساڵی 2020 دابەزیوە بۆ 25 ژن و لە 2021 یشدا 25 ژن كوژراون، بەڵام لەشەش مانگی یەكەمی 2022 دا 22 ژن لەهەرێم كوژراون، جگە لەوەی لە2019 دا لەهەرێم 62 ژن خۆیان كوشتووە و 155 ژن سوتاون و 104 ژنیش خۆیان سوتاندووە، لەساڵی 2020 یش 25 ژن كوژراون و 38 ژن خۆیان كوشتووە و 68 ژنیش خۆیان سوتاندووە، هاوكات لەساڵی 2021 دا 25 ژن كوژراون و 62 ژن خۆیان كوشتووە و 78 ژنیش خۆیان سوتاندووە، بەڵام لەشەش مانگی یەكەمی 2022 دا لەهەرێمی كوردستان جگە لەوەی 22 ژن كوژراون 31 ژنیش خۆیان كوشتووە و 29 ژنیش خۆیان سوتاندووە.