بنکۆڵکاری

هێشتا ئیسرائیل دەستی نەگەیشتووە بە مانگە دەستکردەکانی ئێران

Mic
2025-06-19


ئێران لەسەر ئاستی جیهان لە پلەی نۆیەمدایە بۆ وڵاتانی خاوەن تەکنەلۆژیای مانگی دەستکرد، لەم جەنگەدا پشتیوانییەکی گەورەی سوپاکەی دەکات دژی ئیسرائیل

زاناکانی ئێران لە 50 ساڵی رابردوودا هەوڵی پەرەپێدانی پیشەسازی بۆشایی ئاسمان و دروستکردنی مانگی دەستکردی جۆراوجۆریان بۆ وڵاتەکەیان داوە و ئێستا وڵاتەکە لە 10 وڵاتە یەکەمەکەی جیهانە بۆ تەکنەلۆژیای بۆشایی ئاسمان.

جەنراڵ حوسێن سەلامی، فەرماندەی سوپای پاسداران کە رۆژی هەینی رابردوو لە یەکەم هێرشی سوپای ئیسرائیل کوژرا، لە لێدوانێکی پێشتریدا لەبارەی توانای مانگە دەستکردەکانی سوپای پاسدارانی ئێران، دەڵێت:
ئەگەر سوپای بەهێزی جیهان پێگەیەکیان لە بۆشایی ئاسماندا نەبێت، ئەوا پلانی بەرگریی گشتگیریان نابێت. بەدەستهێنانی ئەم تەکنەلۆجیایە، کە پێگەی ئێران بەرز دەکاتەوە (تەکنۆلۆژیای هەڵدانی مانگی دەستکردی سەربازی)، کە دەبێتە هۆی بەرزکردنەوەی تواناکانی وڵات، دەستکەوتێکی ستراتیژییە. بەکارهێنانی مانگی دەستکردی نور تەنها لە بەرگری و سەربازیدا سنوردار نابێت". ئاماژەی بەوەشکرد، دانانی ئەم مانگە دەستکردە فرە مەبەستە لە خولگەی زەویدا بەهای ستراتیژی زیادکراو لە بواری تەکنەلۆژیای زانیاری و شەڕی زانیاریدا دەهێنێتە ئاراوە، هەروەها تواناکانی وڵات لە شەڕی زانیاریدا بەرز دەکاتەوە”.

کاتێک ئەمریکا دەستوەردان لە جەنگی ئێران و ئیسرائیلدا بکات، راستەوخۆ هەوڵی لەکارخستنی مانگە دەستکردەکانی ئێران دەدات لە خولگەی زەویدا، هەروەها بنکەی بۆشایی ئاسمانی ئێران تێکدەدات، هەروەک چۆن لە ساڵی 1990، لە جەنگی کەنداودا یەکەم کاری فڕۆکە جەنگییە پێشکەوتووەکانی ئەمریکا بۆ لەناوبردنی بنکەی بۆشایی ئاسمانی عێراق بوو لە پارێزگای ئەنبار.

ئێران و ئیسرائیل لەڕێگەی بەکارهێنانی مانگە دەستکردەکانەوە، زانیاریی وردیان دەستدەکەوێت لەبارەی نەخشەی وڵاتەکانی یەکتریی و ئاڕاستەکردنی موشەک و فڕۆکە و تیمە شەڕکەرەکان، بەتایبەتی موشەکە بالیستی و هایپەرسۆنیکەکانی ئێران بە سودوەرگرتن لەو تەکنەلۆژیا نوێیە ئاڕاستەدەکرێن

هەربۆیە ئەمریکا و ئیسرائیل، زۆر بەجدی چاودێری پێشکەوتنەکانی ئێران دەکەن لەبواری بەکارهێنانی مانگی دەستکردەکانەوە.

ریزبەندی وڵاتانی خاوەن مانگی دەستکرد:
رووسیا
ئەمریکا
فەرەنسا
ژاپۆن
چین
بەریتانیا
هیندستان
ئیسرائیل
ئێران

تا ئێستا ئێران زیاتر لە 10 مانگی دەستکردی دیزاین کردووە و بەشێکیشیان رەوانەی بۆشایی ئاسمان کردووە. لەم راپۆرتەدا رۆشناییمان بۆ دەخەینە سەریان:

جۆرەکانی مانگە دەستکردەکانی ئێران:

یەکەم/ سینا 1

ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی ئێران لە ساڵی 2005 مانگی دەستکردی سینا 1ی لە بۆشایی ئاسمانەوە خستە خوارەوە، پاش ئەوەی بە تێپەڕبوونی کات ئەم مانگە دەستکردە لە خولگەی خۆی لایدا و بەهۆی تێکچوونی تەکنیکییەوە پەیوەندییەکانی لەگەڵ زەویدا لەدەستدا.
سینا 1، بەگشتی دوو ئەرکی هەبوون، (هەستکردن لە دوورەوە و وەرگرتن و هەڵگرتن و گواستنەوەی زانیاری پەیوەندییەکان).

دووەم/ ئومێد

ئومێد، یەکەم مانگی دەستکردە کە هەموو پارچەکانی لە ئێران دروستکراون و لەلایەن تیمی ئێرانییەوە بەڕێوەدەبرێت.

دروستکردنی مانگی دەستکردی ئومێد لە ساڵی 2005 دەستیپێکرد و تا ساڵی 2008 بەردەوام بوو و لە مانگی شوباتی هەمان ساڵدا لە بنکەی سێمنان لە باکوری ئێرانەوە ئاڕاستەی بۆشایی ئاسمان کرا.

ئەرکی (ئومێد) پەیوەندیکردنە لەگەڵ وێستگەیەکی زەمینی بۆ ئەنجامدانی پێوانەکردنی خولگەیی. لە هەر 24 کاتژمێرێکدا 15 جار بە دەوری زەویدا دەسوڕێتەوە، هەروەها لە کاتی هەر خولگەیەکدا دوو جار لەلایەن وێستگەی زەمینیەوە زانیارییەکانی لێوەردەگیرێت.

تەلەفزیۆنی ئێران لەو کاتەدا رایگەیاندبوو کە مانگی دەستکردی ئومێد لەو خولگەیەی کە تێیدا جێگیربووە، دوریەکەی لە نێوان 250 بۆ 500 کم لە رووی زەویەوەیە.

سێیەم/ رەسد

دووەم مانگی دەستکردی تەواو ئێرانیە، لە ساڵی 2011 لەلایەن ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی ئێرانەوە بە هاوکاری لەگەڵ وەزارەتی بەرگری رەوانەی ئاسمان کرا.

ڕەسەد هەر 90 خولەک جارێک بەدەوری زەویدا دەسوڕێتەوە و بەشداری دەکات لە خزمەتگوزارییەکانی سیخوڕی، دەستنیشانکردنی کارەساتە سروشتییەکان، ژینگە، کەشناسی، پێوانەکردنی پلەی گەرمی، چاودێری و کۆنترۆڵکردنی ناو هەوا و دەریا.

بەپێی راگەیەندراوی حەمید فازلی، سەرۆکی پێشووی ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی ئێران، مانگی دەستکردی رەسەد یەکەم مانگی دەستکردی ئێرانە کە توانای گرتنی وێنەی هەیە.

ڕەسەد بە پانێڵی سۆلار و سودوەرگرتن لە وزەی خۆر کاردەکات و پاتری و هەڵگری وزەی بۆ دابینکراوە.

چوارەم/ نەوید
یەکێکە لە مانگە دەستکردە پێشکەوتووەکان و ساڵی 2018، ئێران مانگی دەستکردی نەوید-ی ئاڕاستەی بۆشایی ئاسمانکرد، ئەرکی گرتنی وێنەی زەوییە، جگە لە داتاکانی کەشوهەوا و ژینگە، مانگە دەستکردەکە لە خولگەیەکدا گێگیرکراوە کە 270 بۆ 375 کیلۆمەتر لە رووی زەویەوە بەرزە.

پێنجەم/ فەجر

ساڵی 2015، رێکخراوی پیشەسازیی فڕۆکەوانیی ئێرانی سەر بە وەزارەتی بەرگری، ناردنی مانگی دەستکردی "فەجر - بەرەبەیان"ی بۆ بۆشایی ئاسمان راگەیاند و لەسەر موشەکی (سەفیر فەجر) نێردراوەتە خولگەی زەوی.

شەشەم/ پەیام

لە ساڵی 2019 ئێران ئەم مانگە دەستکردەی ئاڕاستەی خولگەی زەوی کرد، بەڵام بەهۆی ئەوەی نەتوانرا بگەیەنرێتە خولگەی خۆی، لەکارکەوت.

حەوتەم/ دۆستی

دوای شکستی "پەیام"، ئێران لە هەمان ساڵدا (2019) مانگی دەستکردی "دۆستیی"ی رەوانەی بۆشایی ئاسمان کرد، بەڵام هەوڵەکە شکستی هێنا و نەگەیشتە خولگەی خۆی.

هەشتەم/ زەفەر 1 و 2

ئێران لە ساڵی 2019 مانگی دەستکردی "زەفەر 1"ی لە وێستگەی بۆشایی ئاسمانی ئیمام خومەینی لە شاری سێمنان لە رۆژهەڵاتی تاران رەوانەی ئاسمانی کرد، بەڵام لە گەیشتن بە خێرایی پێویست بۆ دانانی لە خولگەدا تووشی کێشەیەک بوو.

دروستکردنی ئەم مانگە دەستکردە لە زانکۆی زانست و تەکنەلۆجیای تاران بوو، زانایانی بۆشایی ئاسمانی ئێران دوو دانەیان دروستکرد کە بریتین لە مانگە دەستکردەکانی زەفەر 1 و 2.

ئاژانسی هەواڵی ئێران لەو کاتەدا رایگەیاندبوو، کە مانگی دەستکردی زەفەر بۆ ئامادەکردنی نەخشەی وشکانی و نەخشەی بنکە و نەخشەی گەشەپێدانی شارەکان بووە. نەخشەی کێڵگە کشتوکاڵییەکان، نەخشەی گۆڕانکارییەکانی ژینگەی سروشتی دارستان و زەویەکان، و چاودێریکردنی پێشهاتەکانی دەریاچە وەرزی و هەمیشەییەکان.

نۆیەم/ نور 1

سوپای پاسداران لە ساڵی 2020دا "یەکەم مانگی دەستکردی سەربازی" ئێرانی ئاڕاستەی بۆشایی ئاسمان کرد، مانگی دەستکردی سیخوڕی بە سەرکەوتوویی گەیشتە خولگەیەک کە 425 کیلۆمەتر لەروی زەویەوە بەرزە.

ئەم مانگە دەستکردە ئێرانییە لە هەر 90 خولەکدا جارێک بەدەوری زەویدا دەسوڕێتەوە، دەتوانرێت بۆ ئۆپەراسیۆنی سیخوڕی، چاودێری لەدژی هێزەکانی رۆژئاوا، بەتایبەتی بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا، هێزە جێگیرکراوەکان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەنانەت ئەوانەی لەدەرەوەی ناوچەکە جێگیرکراون سودی لێوەربگیرێت.

نور دەتوانێت چاودێری ئەو موشەکانە بکات کە لە بنکەکانی ئەمریکاوە لە کەنداوی عەرەبی و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە ئاڕاستەدەکرێن، ئاگاداری پێشوەختە دەنێرێتەوە بۆ سەرزەویی لەبارەی هەڵدانی هەر جۆرە مووشەکێک لە ناوچەکەدا، تەنها چەند وڵاتێکی کەم لە جیهاندا، لەوانەش رووسیا و ئەمریکا، خاوەنی ئەم سیستەمەن.

ئەم مانگە دەستکردە، شێوازی تێگرتن و ئاڕاستەکردنی موشەکە بالیستییەکانی ئێرانی بەرەوپێش بردووە و لەکاتی خۆیدا سیاسەتمەدارانی ئەمریکای نیگەران کردووە، لەبەرئەوەی لێدانی زۆر ورد بۆ هەر موشەکێکی ئێرانی دابین دەکات.

دەیەم/ خەیام
مانگی دەستکردی "خەیام" تەکنەلۆژیای نوێی تێدا بەکارهێنراوە بۆ هەستکردن لە دوورەوە، لەلایەن کۆمپانیایەکی رووسییەوە لەسەر خواستی ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی ئێران دروستکراوە.

لە مانگی ئابی 2022 بە موشەکێکی سۆیوزی رووسی لە ناوچەیەکی کازاخستانەوە نێردرایە خولگەیەکی نزمی خولگەی زەوی.

خەیام، توانای وێنەگرتنی هەیە بە روونی، تەنانەت وێنەگرتنی یەک مەتر لە بەرزییەوە، بۆ یەکمجار وێنەی روونی مەزارگەی ئیمام عەلی لە نەجەف و مزگەوتی پێغەمبەری لە مەدینە ناردەوە بۆسەر زەوی.

ئەم مانگە دەستکردە لە ئێران لە ناوەندی کۆنترۆڵی بۆشایی ئاسمانی ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی ئێران لە رۆژئاوای تاران چاودێری دەکرێت.

ساڵی رابردوو، لە 22ی ئابی 2024، حەسەن سالاریح، سەرۆکی رێکخراوی بۆشایی ئاسمانی ئێران، بە ئاژانسی دەنگوباسی میهری ئێرانی راگەیاندووە، ئیران خاوەنی 14 مانگی دەستکردە، 30 مانگی دیکەش دروستدەکەن.

هەرکاتێک بەرەوپێشچونێک لەبواری بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای مانگی دەستکرد لە ئێران رویدابێت، وڵاتانی ئیسرائیل، ئەمریکا و ئەوروپا و بەریتانیا نیگەرانییەکانی خۆیان خستووەتەڕوو، چونکە پێیان وابووە ئیتر ئێران کار بۆ دابینکردنی کڵاوەی ئەتۆمیی و پەرەپێدانی موشە بالیستییەکانی دەکات.

لەم جەنگەی ئیسرائیل و ئێراندا، جگە لەوەی ژێرخانی چەکی بالیستی، ئەتۆمیی و بۆشایی ئاسمانی ئێران زیانی زۆری پێگەیشتووە، بەڵام هێشتا نەتوانراوە کارپێکردنی مانگە دەستکردەکانی ئێران رابگیرێن، کە هۆکاری سەرەکییە بۆ سەرکەوتوویی ئێران لە پێکانی ناوچە ئاوەدانەکانی ئیسرائیل و وەشاندنی گورزی بەهێز بەهۆی موشەکی بالیستییەوە.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

هەواڵ

دابخرێت عێراق ناتوانێت موچە دابەشبکات.. ئێران گەروی هورمز دادەخات

Mic
2025-06-22


فەرماندەی هێزی دەریایی سوپای پاسداران ڕایگەیاند، لە چەند کاتژمێری داهاتوودا گەروی هورمز دادەخەن، بە داخستنی گەرووەکە رێژەی رۆشتنت نەوتی عێراق نزیک دەبێتەوە لە سفر و بەمەش سەرچاوەی داهاتی عێراق وشک دەکات.

دوای هێرشەکەی بەرەبەیان ئەمڕۆی ئەمریکا بۆسەر بنکەیی ئەتۆمی فۆردۆ لە ئێران، ئەمڕۆ عەلی ڕەزا تەنکسیری، فەرماندەی هێزی دەریایی سوپای پاسداران رایگەیاند، لە چەند کاتژمێری داهاتوودا گەروی هورمز دادەخەن، ئەوەش وەك وەڵامدانەوەیەک بۆ هێرشەکانی ئەمریکا.

لە سەرەتای هێرشەکانی ئیسرائیل بۆسەر ئێران و پاشان ففراوانبوونی هێرشەکانی ئێران و ئیسرائیل بۆسەر یەکتری، یەکێک لە بژاردەکانی ئێران بۆ هەر دەستوەردانێکی ئەمریکا لە جەنگەکەی لەگەڵ ئیسرائیل، ئەوەبوو، کە گەروی هورمز بەتەواویی دابخات، هەموو جموجوڵیکی بازرگانیی و هەناردەکردنی نەوت ببوەستێنێت.

ئێستا ئەمریکا بەشداری جەنگەکەی کردووە و دوورنییە بەردەوامبێت لە هێرشەکانی بۆسەر ئێران، رەنگە ئێران چەکە ئابورییە کاریگەرەکە بەرامبەر بە ئەمریکا بەکاربهێنێت، کە ئەویش داخستنی گەرووی هورمزە.

گەروی ھورمز، پانییەکەی 50 کیلۆمەترە، بەڵام تەنها 40 کیلۆمەتری بۆ جموجوڵی بازرگانیی بەکاردەهێنرێت و ڕێڕەوێکی ئاویی ستراتیژییە و کەوتوەتە نێوان ئێران و عومان و ئیماڕات، کە کەنداوی فارس بە دەریای عەرەبی و پاشان زەریای ھیندی دەبەستێتەوە و پێنجیەکی هەناردەکردنی نەوتی جیهان لەم نۆکەندەوە تێدەپەڕێت.

بەپێی ڕێککەوتننامەی نەتەوە یەکگرتوەکان ناسراو بە (ئەن کلۆس)، کە لە ساڵانی 1973 تا 1982 هاتوەتە ئاراوە، هەموو کەشتی و فڕۆکەکان مافی تێپەڕبونیان بەم گەروەدا هەیە و داخستنی تاکلایەنەی وڵاتێک دەبێتە هۆی پێشێلکردنی ئەم ڕێککەوتننامەیە.

گەرووەکە بەناوی دورگەی هورمزەوە ناونراوە کە دورگەیەکی بچوکە و دەکەوێتی سنوری ئاوی ئێرانەوە و سەر بە پارێزگای هورمزگانە و روبەری دورگەکە 42 کیلۆمەترە و سێ هەزار کەس لێی نیشتەجێن.

شارەزایانی بواری جیۆپۆلەتیکی و چاودێرانی نێودەوڵەتی، پێیان وایە ئێران هەم لە ڕوی سەربازی و هەمیش لە ڕوی جوگرافییەوە توانای داخستنی گەروەکەی هەیە.

لە ئەگەری داخستنی گەروەکە، سعودییە، ئیمارات و عێراق چەند وڵاتێکی دیکەی کەنداو زیانی گەورەی ئابورییان بەردەکەوێت، سەرەڕای ئەوەش دەبێتە هۆی بەزربوونەوەی نرخی کاڵا و زیادبونی تێچووی گواستنەوەی نەوت و پچڕانی ڕێگای وڵاتانی ھاوردەکار.

TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved