کەسی یەکەمی پۆلیسی ئینتەر پووڵ لەعێراق بە MIC ی وت کە کۆماری ئیسلامی ئێران داوای رادەستکردنەوەی ژمارەیەک کەسی لێکردوون، کە تۆمەتبارن بە دۆسیەی کوژرانی قاسم سولەیمانی.
بەڵام بێ ئەوەی ئاماژە بەناو و ژمارەی ئەو کەسانە بکات، کە لەلایەن ئێرانەوە وەک تۆمەتباری دۆسیەکە تەماشا دەکرێن.
ئێران تەنها ووڵات نییە کە داوای تۆمەتباری دۆسیەکان بکات، بەڵکو تەنها لەهەرێمی کوردستانەوە و 60 کەس وەک داواکراوی دادگای ووڵاتان، رادەستی وڵاتان کراونەتەوە.
گەرمیان خەلیل خەڵكی باشووری كوردستانە، لەلایەن پۆلیسی ئینتەرپوڵ لەسەر بنەمای داوایەكی سوید بە تۆمەتی كوشتن و رفاندن داواكراوە، ناوی لە لیستی سوردایە.
سامان حوسێنی تەمەن 64 ساڵیش یەكێكی دیكە لەو كوردانەی كە خەڵكی هەولێرە و لەلایەن بۆسنە و هەرسك كە وڵاتێكی ئەوروپییە بە تۆمەتی خراپ بەكارهێنانی دامودەزگاكانی دەوڵەت و گەندەڵی دارایی داواكراوە.
رەمەزان تاهیریش خەڵكی شێخانە، لەلایەن وڵاتی سویدەوە بە تۆمەتی كوشتن داواكراوە.
ئازاد ستار ئەحمەدیش كە خەڵكی خانەقینە، لەلایەن نەرویجەوە بە تۆمەتی دەستدرێژی سێكسی و ئازاردانی ژنان لەرێگەی سێكسەوە داواكراوە.
ئەمانە نمونەیەكن لە سەدان نمونەی داواكراوی ئینتەرپوڵ لە عێراق و ناویان لە لیستی سوردایە.
پۆلیسی ئینتەرپوڵ
عێراق هەرچەندە لە ساڵی 1967 ەوە بە ڕەسمی ئەندامی ئەو ڕێكخراوەیە ، بەڵام بەهۆی ڕووداوەكانی عێراقەوە چەند جارێك عێراق لە ئەندامیەتی ئینتەرپوڵ دابڕاوە.
بەتایبەت دوای شەڕی كەنداو و ڕووخاندنی ڕژێمی بەعس لە ساڵی 2003 ، پۆلیسی نێودەوڵەتی "ئینتەرپوڵ" لقی خۆی لە عێراق كردەوە.
پۆلیسی ئینتەرپوڵ گەورەترین ڕێكخراوی پۆلیسیە لە جیهان و 194 وڵات تێیدا ئەندامن.
ئەو ڕێكخراوە بۆ هەماهەنگیكردن لەئاڵوگۆڕی زانیاری پۆلیسی لەنێوان وڵاتان و ڕادەستكردنەوەی تۆمەتباران لەنێوان وڵاتان دروستبووە.
ئینتەرپوڵ " Interpol" كورتكراوەی پۆلیسی نێودەوڵەتییە و ناوە تەواوەكەی (International Criminal Police Organization) ڕێكراوی پۆلیسی تاوانی نێودەوڵەتییە .
ئەو ڕێكخراوە لە 7 ی سێپتەمبەری ساڵی 1923 دامەزراوە و بارەگای سەرەكی لە شاری لیۆنی فەڕەنسایە.
بودجەی ئینتەرپوڵ
بودجەی ئینتەرپوڵ ساڵانەیە و بەپێی بەشدارییەكەیان وڵاتان پارە دەدەنە ئەو ڕێكخراوە و فەرمانبەری 80 دەوڵەت بەشێوەی هەمیشەیی لەو ڕێكخراوەدان.
لە ساڵی 2009 بودجەی ساڵانەی ئینتەرپوڵ زیاتر لە 47 ملیۆن یۆرۆ بووە.
ئینتەرپوڵ بە هەر چوار زمانی ئینگلیزی و فەڕەنسی و ئیسپانی و عەرەبی بەكاردەهێنێت، و پێگەیەكی ئەلیكترۆنیشیان هەیە(www.interpol.int ) بۆ بڵاوكردنەوەی چالاكیەكانیان.
بودجە و خەرجی ئینتەرپوڵ لەلایەن وەزارەتی ناوخۆی عیراقەوە دابین دەكرێت
بەپێی ئەو زانیاریانەی کە MIC لە سەرچاوەیەكی باڵای وەزارەتی ناوخۆ دەستیكەوتووە، پۆلیسی ئینتەرپوڵ لە هەرێم بەشێكە لە پۆلیسی ئینتەرپوڵی عێراق، لە ساڵی 2007 دامەزراوە.
سەرچاوەكە وتیشی :ئینتەرپوڵ نوێنەرایەتی لە سەرجەم پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكان هەیە.
وەك ئەو سەرچاوەیە باسیكرد: 1117 كەیس لە 2007 ەوە تا 2020 لە رێگەی ئینتەرپوڵەوە لە هەرێم جوڵێندراوە، لەو ژمارەیە تا ئێستا زیاتر لە 60 كەس ڕادەستی وڵاتان كراوە.
سەرچاوەكەی وەزارەتی ناوخۆ دەشڵێت: ئینتەرپوڵ زیاتر هەماهەنگی لەگەڵ پۆلیس و ئاسایش دا هەیە، لە ڕێگەی بەڕێوەبەری گشتی وەزارەتی ناوخۆ و نوێنەرایەتی وەزارەتی ناوخۆی عێراق لە هەرێم.
لەسەر دۆسیەی قاسم سولەیمانی، ئێران داوای كردووە چەند كەسێكی رادەست بكرێت
لیوای یاسایی سادق فەرەج، بەڕێوەبەری پۆلیسی ئینتەرپوڵ لە عێراق، بۆ MIC ڕایگەیاند، عێراق لە ساڵی 1967 ەوە پەیوەندی بە پۆلیسی ئینتەرپوڵەوە كردووە، لەوكاتەشەوە ئینتەرپوڵ بنكەی لە عێراق هەیە.
بەڕێوەبەری پۆلیسی ئینتەرپوڵ وتیشی: لە هەرێمی كوردستان سێ بەشی ئینتەرپوڵ هەیە كە سلێمانی و هەولێر و دهۆكە.
لیوا سادق فەرەج: هەرێمی كوردستان هەماهەنگ نین لەگەڵمان
بەڕێوەبەری پۆلیسی ئینتەرپوڵی عێراق باسی لەوەشكرد کە ئەوان هیچ عێراقییە رادەستی وڵاتان ناکەن، بەڵکو داوای دۆسیەکانیان دەکەن و لەعێراق دادگاییان دەکەن.
وەك بەڕێوەبەری پۆلیسی ئینتەرپوڵ لەعێراق ئاماژەی پێدا، لەسەر دۆسیەی قاسم سولەیمانی، ئێران داوای كردووە چەند كەسێكی بەتۆمەتی كوشتنی سلێمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس رادەست بكەن.
بەڕێوەبەری پەروەردەی سلێمانی رایدەگەیەنێت، دەوام لە سەرجەم خوێندنگەکانی سنوری پەروەردەی سلێمانی دەستیپێکردووە و دەشڵێت، بۆ قەرەبووکردنەوەی ئەو ماوەی مامۆستایان بایکۆتیان کردبوو پرۆگرامی خوێندن بۆ نۆ پۆل کەمکراوەتەوە.
نەژاد عەبدوڵا، بەڕێوەبەری پەروەردەی سلێمانی بەوەکالەت بە دیجیتاڵ میدیای مایکی راگەیاند، سەجەم ناوەندەکانی خوێندن لە سنوری پەروەردەی سلێمانی کراونەتەوە و دوامیان تێدادەکرێت.
مامۆستایانی سنوری پارێزگای سلێمانی نزیکەی دوو مانگ بایکۆتی دەوامیان کرد، لەبارەی کەمکردنەوەی پرۆگرامی خوێندنەوە نەژاد عەبدوڵا وتی،" پرۆگرامی خوێندن بۆ سەرجەم پۆلەکان کەمکراوەتەوە جگە لە یەکی سەرەتایی و نۆی بنەڕەتی و 12ی ئامادەیی".
بەپێی ساڵنامەی وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان، 2025 كۆی رۆژەكانی خوێندن لە خوێندنی ساڵی 2024دا 166 رۆژە.
بەپێی ساڵنامەکە، 25ـی ئەیلولی 2024 وەك یەكەم رۆژی دەستپێكی وەرزی یەكەم دیاریكراوە و 4ـى ئایاری 2025 دواین رۆژی خوێندنە و لەدوای ئەوەوە تاقیكردنەوەیە.
پشوو هەڵوەشێندراوەتەوە و کاتی تاقیکردنەوەکانیش گۆڕاون
نەژاد عەبدوڵڵا، بەڕێوەبەری پەروەردەی سلێمانی بە وەکالەت سەبارەت بە پشووی قوتابخانەکان باسی لەوەکرد، پشووى بەهارەى ناوەندەکانى خوێندن لە 11 24ـی ئازار دەبێت، بەڵام ئەو ناوەندانە ناگرێتەوە کە بایکۆتیان کردووە.
پەروەردەی سلێمانی بڵاویکردوەتەوە، "ئەو خوێندنگانەی لە پڕۆسەی ساڵنامەی خوێندن دواكەوتوون، پێویستە 13-4 تاوەکو 22-4ـی 2025، تاقیكردنەوەی نیوەی وەرزی دووەم (20 نمرە) بۆ پۆلە ناكۆتاكانی 4 تاوەکو 8ـی بنەڕەتی و پۆلەكانی 10 و 11ـی بکرێن."
لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، "پۆلەكانی 9ـی بنەڕەتی و 12ـی ئامادەیی لە 8-4 تاوەکو 21-4 دەکرێت وەكو چۆن لە ساڵنامەی خوێندندا هاتووە."
رۆژانی شەممە لە پەروەردەکانی هەرێمی کوردستان پشووی فەرمییە، بەڵام قوتابخانەکانی سنوری بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی پەروەردەی سلێمانی ناگرێتەوە و ئاماژە بۆ ئەوەکراوە،"ئەگەر پشووی فەرمی كەوتە ناو رۆژی یەكێک لە تاقیكردنەوەكان، ئەو رۆژە تاقیكردنەوە ناکرێت و بەپێی هەمان زنجیرە تاقیكردنەوە رۆژی دواتر تاقیكردنەوەكان بەردەوامیان دەبێت".
رۆژی 03ـی ئازاری 2025، وەزارەتی پەروەردە گشتاندنێکی بۆ هەموو پەروەردەکان کردووە سەبارەت بە ساڵنامەی خوێندن و تاقیکردنەوەکانی ساڵی 2024-2025، بۆ سەرجەم قوتابخانە حکومی و ناحکومییەکان و تێیدا هاتووە، "لە رۆژانی (4-6-8-9)ـی ئادار چوار تاقیکردنەوە بکەن، پاش نەورۆز لە رۆژانی (24-25-26-27)ـی هەمان مانگ چوار تاقیکردنەوەی دیکە بکەن".
داواکاری سەرەکی مامۆستایانی ناڕازی چییە؟
یەکەمجار لە 1ـی کانوونی یەکەمی 2024 بایکۆت لەو سنوری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەکانی گەرمیان و راپەرین دەستیپێکرد و تەواوی مانگەکە بەردەوام بوو. دوای دابەشکردنی مووچەیەک، مامۆستایان بۆ تاقیکردنەوەکانی وەرزی یەکەم گەڕانەوە ناوەندەکانی خوێندن، بەڵام لەگەڵ کۆتاییهاتنی تاقیکردنەوەکان و دەستپێکردنەوەی دەوام لە 26ـی کانوونی دووەمی 2025ـەوە بایکۆت دەستیپێکردەوە، بەڵام لە مانگی رابردووەوە دەوام لە زۆربەی خوێندنگەکان ئاسایی بووەوە و ئەم مانگە کۆتایهات.
مامۆستایان چەند داواکارییەکی سەرەکیان هەیە و داوا دەکەن، پلەبەرزکردنەوەیان دەست پێبکاتەوە کە ماوەی 9 ساڵە ڕاگیراوە.
دابەشكردنی مووچە لە کاتی خۆیدا و بە بانکیکردنی مووچە لە بانکە فیدراڵییەکان، دوو لە داواکارییەکانی دیکەی مامۆستایانی ناڕازییە.
ئەگەرچی مووچەی مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵ دابەشكراوە، بەڵام تا ئێستا مووچەخۆران چارەنوسی مووچەی مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی ڕابردوو نازانن و داوا دەکەن، هەرچی زووە ئەو مووچەیەشیان پێ بدرێت.
ساڵی رابردوو درێژترین ماوەی بایکۆت بوو
ماوەی 9 ساڵە لە کاتی هاتنی داعشەوە پرسی بایکۆت بەشێوەی پچڕ پچڕ لە هەرێمی کوردستان بەردەوامە، بەڵام ساڵی ڕابردو درێژترین ماوەی تۆمارکرد، لەساڵەکانی 2016 و 2017 دا ماوەی بایکۆت گەشتە 52 ڕۆژ، بەڵام ساڵی ڕابردو 97 ڕۆژ مامۆستایان بایکۆتی دەوامیان کرد