هەواڵ

لە 9 مانگدا زیاتر لە سێ ملیار دۆلار چووەتە سەر قەرزەكانی هەرێم

نۆ مانگ پێش ئێستا حكومەتی هەرێم 28 ملیار دۆلار قەرزار بوو، نرخی نەوت بە 45 دۆلار بوو، بەڵام ئێستا نرخی نەوت بە ٧٦ دۆلارە و لێبڕینی مووچە بەردەوامه و قەرزەكانیش بۆ زیاتر لە 31 ملیار دۆلار هەڵكشاوە.

ئامانج رەحیم، سكرتێری ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، رایگەیاند، قەرزداری حكومەت گەیشتووەتە 31 ملیار و 637 ملیۆن دۆلار.

مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە5ی مانگی10ی 2020 لەپەرلەمانی كوردستان، رایگە‌یاند،‌ حكومە‌ت 28 ملیار و 477 ملیۆن دۆلار پابە‌ندی دارایی لە‌ئەستۆیە.

قەرزەكانی هەرێم وەك میراتی  نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی كابینەی هەشتەم لێكدەدرێتەوە كە بە دوو ملیارو 549 ملیۆن دۆلاری قەرزەوە، كابینەكەی  رادەستی مەسرور بارزانی كرد.

پێش دەستبەكاربوونی كابینەی نۆ لە10ی تەموزی 2019دا، كۆی گشتی قەرزەكانی حكومەت 27 ملیارو 549 ملیۆن دۆلار بوو، دوای چەند مانگێك لەدەستبەكاربوونی كابینە نوێیەكە، قەبارەی قەرزەكان بۆ 28 ملیارو 476 ملیۆن دۆلار بەرزبووەتەوە.

كابینەی مەسرور بارزانی، دوو ساڵی تەمەنی تەواوكردووە، واتە تەنیا لە دوو ساڵی تەمەنی ئەم كابینەیەدا، قەبارەی قەرزەكان بەبڕی چوار ملیارو 88 ملیۆن دۆلار زیادیكردووە. 

نرخی نەوت و دۆلار ئاگر دەكەنەوە، مووچە بەلێبرینەوە دەدرێت، داهاتی ناوخۆ لەرێی باج و خاڵە سنوورییەكان زیادیكردووە، بەڵام سەڕەرای ئەوەی حكومەت رایگەیاندووە كە دەستی بە چاكسازی كردووە قەرزەكانی بۆ زیاتر لە٣١ ملیار دۆلار بەرزبووەتەوە.

عەلی حەمە ساڵح، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان، رایگەیاند: پارە لەھیچ دەوڵەت و كۆمپانیاو بانكێكی ناوخۆیی و دەرەكی قەرز نەكراوە، ئەوەی ھەیە زیادبوونی شاستەی دارایی فەرمانبەرە لای حكومەت.

وتیشی : پارەی پاشەكەوتی مووچەی  پێنج مانگی ساڵی 2020، لەپێش پەیڕەوكردنی لێبڕینی 21٪ دراوە و بریتی بووە لەچوار ترلیۆن و 475 ملیار دینار.

بیلال رەئوف، پسپۆڕی بواری ئابووری، بە ( MIC)ی وت " گەندەڵی و ناشەفافی لەكۆكردنەوەی داهاتەكان هۆكاری سەرەكیین."

وەك بیلال ڕەئوف باسی دەكات، ناتەواوی لەبڕی قەرزەكاندا هەیە وەك كۆمپانیاكانی نەوت و كەیسە یاساییەكان كە لەدەرەوەی وڵات دۆڕاندویانە، بەگشتی قەرزەكان، پەیوەندی بە قەیرانی دارایی ساڵانی ڕابردوەوە هەیە.

بە بڕوای ئەو پسپۆڕە، سەرجەم ئەو زانیاریانەی لەسەر داهاتەكان خراونەتەروو، جێی سەرنجن و یەكانگیرنین لەگەڵ دارایی و ئابووری هەرێم.

ئەو ئابوریناسە پێشی وایە زیادبوونی قەرزەكان و كەڵەكەبوونی بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ، كاریگەری لەسەر ژیان و گوزەرانی هاووڵاتیان هەیە ، دەشڵێت دەبێت لەداهاتوودا بەشێكی داهاتەكان بۆ قەرز و پڕۆژەكان  تەرخان بكرێن و بەشێكی تری داهاتەكانیش، پێویستە تەرخان بكرێت بۆ ئەو سووەی دەچێتە سەر قەرزەكان.

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.