بنکۆڵکاری

قاچاخچییەکانی دەرمان لەسلێمانی

خۆراك و دەرمان دوو پێویستی سەرەكەی كۆمەڵگەیە، بەڵام لە هەرێمی كوردستان، جگە لە پێویستی خەڵك، بازرگانیەكی گەورەیە بۆ بەرپرسەكان ئەم هەرێمە، بە جۆرێك كە كەم بەرپرسی باڵا هەیە دەستی لە پشتی ئەم بازرگانییەوە نەبێت، هاوردنی دەرمان بۆ كۆمپانیەكان و شەریكەكان قازانجی یەك بە دووسەد  و سێسەد زیاترە.

بە قاچاخ هێنانی دەرمان و  چاودێری نەكردنی كوالیتی كۆنتڕۆڵ گرفتێكی سەرەكی ئەو دەرمانانەن كە لە هەرێمی كوردستان هەیە،  بە بە جۆرێك كە هەموو دەرمانخانەكان و كۆگان پڕن لەو دەرمانانەی كە ستیكەریان لە سەر نییە و هەر دەرمانێك كە ستیكەری لەسەر نەبوو بە مانای ئەوە دێت، كە ئەو دەرمانە یان بە قاچاخ هاتووە یان لە كوالیتی كۆنتڕۆڵ دەرنەچووە. 

هیچ كام لەمانەی كە لەم دیمانەدا بەشداریان كردووە، لە بەر قازانجی خۆیان ئامادە نەبوون دەم وچاویان نیشان بدرێت و ئەوان ئاشكرا كردنی ئەم بابەتە بە لێدان لە بازرگانی خۆیان دەزانن، وەك خۆیان دەڵێن "ئەم بابەتە هەستیارە و كەسانی بەهێزی لە پشتن".

لەم بە دواداچوونەدا بۆمان دەركەوت كە زۆرینەی ڕەهای دەرمانەكانی هەرێم لە بەر نەبوونی شوێنی تایبەت بە دەرمان لە دەرمانخانەكان و كۆگاكان، بە زوویی بەسەردەچن،  بە پێی ڕێنمایی حكومەت دەبێ دەرمانەكان بەردەوام لە نێو بەڕادی تایبەت و كۆگای تایبەت هەڵبگیرێت، بەڵام  لە بەر نەبوونی چاوەدێری ئەم رێنمایانە ڕەچاو ناكرێت.

ڕێكەوتنی پزیشكەكان لە گەڵ كۆگاكان و كۆمپانیاكان و دەرمانخانەكان جۆری هەیە و لە پێدانی پارە بگرە هەتا ڤیزەی وڵاتان و تەنانەت پێشكەش كردنی كرێی ئوفیس و پێدانی پارەی سكرتێر و زۆر ڕێكەوتنی تریش، تەنیا لە بەر ئەوەی كە دەرمانەكانیان بۆ ساغ بكاتەوە، ئەگەرچی هەندێك پزیشك لە جۆری كوالیتی دەرمانەكە دەپرسێتەوە یان خۆی داوای جۆری دەرمان دەكات كە ئامادەییە بۆیان سەرف بكات، بەڵام كەم نین ئەو پزیشكانەی كە تەنانەت لە جۆری كوالیتی دەرمانەكەش ناپرسن و تەنیا بۆ دەسكەوتی پارە یان پشك، ئامادەی ساخكردنەوەی دەرمانەكە دەبێت. 

لە ساڵی 2013 پرۆژەیەك تەسلیم بە پەرلەمانی كوردستان كراوە كە پرۆژەكە باس لە كونتڕۆڵی دەرمان دەكات لە ژێر ناوی دەزگایەكی نیشتمانی، بەڵام ئەم پرۆژەیە تەنیا تەنیا لە سەر لاپەڕەیە و نەقیبی سەندیكای دەرمانسازان، پێی وایە ئەوە هەر پرۆژە نییە.  

داهاتی فرۆشتنی دەرمان بە جۆرێكە كە لە شارێك وەك سلێمانی زیاتر لە340 دەرمانخانە بوونی هەیە و ساڵانە ڕێژەی كردنەوەی دەرمانخانە بەردەوام لە زیاد بوونە و كردنەوەی هەر دەرمانخانەیەكی تازە پەیوەندی بە كۆمپانیاكانی حیزبەوە هەیە، ئەگەرچی بە پێ یاسا نابێت هیچ  پزیشكێكی دەرمانساز مۆڵەتی كار كردنی بە كرێ بە كەسی تر بدات، بەڵام لە ئێستادا زۆربەی ئەو دەرمانخانانەی كە بوونیان هەیە بە بەخشینی كرێ كە لە ملیۆنێكەوە دەست پێ دەكات هەتا سێ ملیۆن  دینار دەیبەخشن بە خاوەن مۆڵەتەكە.
 

هەواڵ

شێخ جەعفەر بەرزنجی، دوای بیست ساڵ لە خۆشاردنەوە لە ئوردن کۆچی دوای کرد

شێخ جەعفەر کوڕی شێخ عەبدلکەریمی کوڕی شێخ حسێنی قادرکەرەمە لە ساڵی ۱۹۳٨ کە شارۆچکەی قادرکەرەم لەدایک بووە. لە کۆتای حەفتاکانی سەدەی ڕابردوو پەیوەندی بە بەعسەوە کردووە. چەندین لێپرسراوێتی لەناو بەعس هەبووە. دیارترین پۆست کە شێخ جەعفەر بەرزنجی وەریگرتبێ پارێزگاری سلێمانی بووە لە هەشتاکان. برایەکی بەناوی موعتەسەم فەرماندەی فەوج بووە لە سەردەمی بەعس و لەسەر دەستی خۆی و براکەی نزیکەی سێ هەزار کەس ئەنفال کراون. لە ڕۆژگاری حکومڕانی شێخ جەعفەر تاوانەکانی بەعس لە سلێمانی و قادرکەرەم زیاتر بوون و بەهۆی ئەو بەشداریەی لە تاوانەکانی ڕژێم دوای ڕاپەڕین شێخ جەعفەر و براکەی ڕوو دەکەنە بەغدا. موعتەسەمی برای لە سەرەتای نەوەدەکان لە ڕووداوێکی گوماناوی لەبەغدا بێ سەروشوێن دەکرێت. چەند ڕۆژێک دوای پڕۆسەی ئازادی عێراق و لە ۳۰ی نیسانی ۲۰۰۳ لە دادگای سلێمانی بەهۆی سکاڵای کەسوکاری ئەنفالکراوانی قادرکەرەم فەرمانی گرتن بۆ شێخ جەعفەر بەرزنجی دەردەچێت. لەو کاتەوە بە شێوەی نیمچە نهێنی لە نێوان ئوردن و ڕوسیا و سوریا دەژێت و خۆی دەشارێتەوە تا سەرئەنجام بەهۆی نەخۆشیەوە لە ۲٦ی تەمووزی ۲۰۲٤ کۆچی دوای دەکات.