هەواڵ

ڤایرۆسی مەیمون چیە؟

ڤایرۆسی مەیمون، جۆرە ڤایرۆسێکە کە لە ئاژەڵەوە دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ، سەر بەهەمان خێزانی جۆری ڤایرۆسی نەخۆشی ئاوڵەیە، و نیشانەکانی نزیکن لە نیشانەکای نەخۆشی ئاوڵە.

ئەو ئاژەڵەی بەتەواوی ئەم ڤایرۆسە هەڵدەگریت ودەیگوازێتەوە هێشتا بەتەواوی دیاری نەکراوە، بەڵام بەزۆری ئەوەی ئاشکرایە ئەم نەخۆشیە لەڕیگەی مەیموون و ئاژەڵە قرتێنەرەکانی وەک مشک و جرج دەگوازرێنەوە، هەروەها وا گومان دەکرێت لە ڕێگەی مێشولەی ئەفریقیشەوە بڵاوببێتەوە.

ئەم نەخۆشیە ئاژەڵییە زۆرجار لە ناوچەکانی ناوەڕاست و ڕۆژئاوای ئەفریقا، دارستانە باراناویە گەرمەکان و شارەکان دەردەکەوێت و حاڵەت تۆمار دەکرێت. ئەم نەخۆشیە دەرکەوتوە لە ئەفریقا لە هەر ١٠ کەسێکی تووشبوو دەبێتە هۆی مردنی کەسێک.

نیشانەکانی:
بەگشتی نیشانەکانی ڤایرۆسی مەیموون هاوشێوەی نیشانەکانی نەخۆشی ئاوڵەیە، نەخۆشیەکە بە ئازاری ماسولکە، تا، هەستکردن بە شەکەتی دەستپێدەکات.

جیاوازی گرنگ و بەرچاو لەگەڵ نەخۆشی ئاوڵە ئەوەیە کە نەخۆشەکە کە تووشی ڤایرۆسی مەیموونە، لیمفە گرێیەکانی دەئاوسێن، بەڵام لە نەخۆشی ئاوڵەدا ئەم نیشانەنەیە بوونی نیە.

ماوەی دەرکەوتنی نیشانەکانی نەخۆشیەکە لەسەرەتای تووشبونەوە نزیکەی 7-14 ڕۆژی پێدەچیت، هەندێک جار دەگاتە نزیکەی 15-21 ڕۆژ.

باوترین ئەو نیشانانەی نەخۆشەکە لەسەرەتادا هەستی پێدەکات:
لەرز و تا
سەرئێشە
ئازاری ماسوولکە و هەستکردن بە شەکەتی
پشت ئێشە

دوای دەرکەوتنی ئەم نیشانانە بەزۆری نزیکەی دوای 1-3 رۆژ نەخۆشەکە پەڵە لەسەر دەمووچاوی دەردەکەوێت، پاشان بڵاودەبێتەوە بۆ بەشەکانی دیکەی جەستە.

سەرەتا پەڵە لەسەر لەشی نەخۆشەکە دروست دەبێت دواتر دەبێتە کیسی پر ئاو و پاشان دەئاوسێن و وشک دەبنەوە لە کۆتای نەخۆشیەکەدا.

ماوەی مانەوەی نەخۆشیەکە لەنێوان 2-4 هەفتەدایە.

شێوازی  گواستنەوەی نەخۆشیەکە:
لەڕێی بەرکەوتن بە ئاژەڵی تووشبوو
کەلوپەلی پیسبوو بەم ڤایرۆسە
لەڕێی بەرکەوتن و پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ کەسی تووشبوو

ڤایرۆسەکە چۆن دەچێتە ناو لەش و مرۆڤ تووش دەکات:
لەڕێی برینەوە
لەڕێی دەم ولوت و قورگ و کۆئەندامی هەناسە
لەڕێگەی پێوەدانی مێشولەی توشبوو
لەڕێی جێگای نوستن و بەرکەوتن بە شلەی لەشی کەسی تووشبوو
لەڕیی بەرکەوتنی راستەوخۆ بە شلە یان برینی کەسی تووشبوو
ئامادەکردنی گۆشت ئەگەر گۆشتەکە پیس بووبێت بەم ڤایرۆسە

ڕیگریکردن لە بڵاوبونەوە وتووشبوون :
دورکەوتنەوە لەو ئاژەڵانەی کە هەڵگرن یان خانەوخێی ئەم ڤایرۆسەن، هەروەها لە ئاژەڵی مردوو
دورکەوتنەوە و خۆپاراتسن لە جێگەی نوستنی کەسی توشبوو
بەکارهێنانی کحول و ماددە پاککەرەوەکان و پاک شووشتن و راگرتنی خاوێنی
جیاکردنەوەی کەسانی توشبوو و ئەو کەسانەی گوومانیان لەسەرە کە توشبووبن

چارەسەر:
لە ئێستادا هیچ دەرمانێکی تایبەت بە ئەم نەخۆشیە ڤایرۆسیەی کە بەهۆی ڤایرۆسی مەیمونەوە دەگوازرێتەوە لە بەردەستدا نیە، تاکە چارەسەر ئەو ڤاکسینەیە کە دژ بە ڤایرۆسی نەخۆشی ئاوڵە بەکاردێت، لەگەڵ دژە ڤایرۆس و دەرمانەکانی چارەسەر بە نەخۆشی ئاوڵە.

دەتوانرێت شلەمەنی بە نەخۆشەکە بەدرێت، هەروەها دەرمانی دژە بەکتریا تایبەت بۆ چارسەرکردنی هەوکردن و بەکتریایەکان کە ڕوودەدات لە ماوەی نەخۆشیەکەدا.

هەواڵ

دوو کۆبونەوەی باڵا نەیتوانی مووچە دابەشبکات و ئەنجامی دوو کۆبونەوەی دیکە ماوە

کۆبونەوەی دادگای باڵای فیدراڵی و کۆبونەوەی لوتکەی یەکێتی و پارتی هیچ هەواڵێکی خۆشیان بۆ مووچە خۆران پێنەبوو، بڕیارە لە 24 کاتژمێری داهاتوودا دوو کۆبونەوەی باڵا لە بەغدا بەڕێوەبچێت و تێدا پرسی موچەی هەرێم تەوەری سەرەکی دەبێت.

ئەمڕۆ 14ـى تەمموز، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا لەبارەی نەناردنی مووچەی هەرێمی کوردستانەوە کۆبووەوە، هەرچەندە موچە خۆران چاوەڕێبوون دادگا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام دادگاکە بڕیاردانی لەسەر سکاڵاکان بۆ 28ـی تەمموز دواخست.

پرسی مووچەی مووچە خۆرانی هەرێم، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵادا کۆکردەوە، شاندی یەکێتی بە سەرۆکایەتی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی لەگەڵ شاندی پارتی بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی کۆبونەوە.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، راگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە کە بەشێکی تایبەتبوو بە پرسی مووچە و ئاماژە بەوەکراوە، هەموو هەوڵەکان چڕ بکرێنەوە بۆ چارەسەری کێشە و دابینکردنی مووچە شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان
وابڕیارە ئەمشەو، کۆبونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگیی بەڕێوەدەچێت، کە لە لایەنە سەرەکیە شیعەکانی ناو حکومەت پێکهاتووە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئامادەی کۆبونەوەکە دەبێت و پرسی ناردنی مووچەی هەرێم تەواوەرێکی کۆبونەوەکە دەبێت.

سبەینێ، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە و تاوتوێی ئەو راپۆرتە دەکات، کە لیژنە وەزارییەکەی حکومەتی عێراق ئامادەی کردووە لەسەر پرسی مووچەی هەرێم.

شێروان دووبەردانی، پەرلەمانتاری فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، دواخستنی دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی هیچ یاسایی نەبوو، تەنیا نەیانویست بڵێن لە تواناماندا نییە بڕیار بدەین، دواخستنی دادگای فیدراڵی بۆ 28 مانگ پەیامێکی ناراستەوخۆیە کە ناتوانن مووچە بنێرن.

لەبارەی هەڵوێستی فراکسیۆنی پارتی لە بەرامبەر دواخستنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان وتی: کۆتا وادەی چاوەڕوانیمان یەک هەفتەی دیکەیە و ئەگەر تا ئەو کاتە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، هەڵوێستمان دەبێت.