ڤایرۆسی مەیمون چیە؟

ڤایرۆسی مەیمون، جۆرە ڤایرۆسێکە کە لە ئاژەڵەوە دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ، سەر بەهەمان خێزانی جۆری ڤایرۆسی نەخۆشی ئاوڵەیە، و نیشانەکانی نزیکن لە نیشانەکای نەخۆشی ئاوڵە.

ئەو ئاژەڵەی بەتەواوی ئەم ڤایرۆسە هەڵدەگریت ودەیگوازێتەوە هێشتا بەتەواوی دیاری نەکراوە، بەڵام بەزۆری ئەوەی ئاشکرایە ئەم نەخۆشیە لەڕیگەی مەیموون و ئاژەڵە قرتێنەرەکانی وەک مشک و جرج دەگوازرێنەوە، هەروەها وا گومان دەکرێت لە ڕێگەی مێشولەی ئەفریقیشەوە بڵاوببێتەوە.

ئەم نەخۆشیە ئاژەڵییە زۆرجار لە ناوچەکانی ناوەڕاست و ڕۆژئاوای ئەفریقا، دارستانە باراناویە گەرمەکان و شارەکان دەردەکەوێت و حاڵەت تۆمار دەکرێت. ئەم نەخۆشیە دەرکەوتوە لە ئەفریقا لە هەر ١٠ کەسێکی تووشبوو دەبێتە هۆی مردنی کەسێک.

نیشانەکانی:
بەگشتی نیشانەکانی ڤایرۆسی مەیموون هاوشێوەی نیشانەکانی نەخۆشی ئاوڵەیە، نەخۆشیەکە بە ئازاری ماسولکە، تا، هەستکردن بە شەکەتی دەستپێدەکات.

جیاوازی گرنگ و بەرچاو لەگەڵ نەخۆشی ئاوڵە ئەوەیە کە نەخۆشەکە کە تووشی ڤایرۆسی مەیموونە، لیمفە گرێیەکانی دەئاوسێن، بەڵام لە نەخۆشی ئاوڵەدا ئەم نیشانەنەیە بوونی نیە.

ماوەی دەرکەوتنی نیشانەکانی نەخۆشیەکە لەسەرەتای تووشبونەوە نزیکەی 7-14 ڕۆژی پێدەچیت، هەندێک جار دەگاتە نزیکەی 15-21 ڕۆژ.

باوترین ئەو نیشانانەی نەخۆشەکە لەسەرەتادا هەستی پێدەکات:
لەرز و تا
سەرئێشە
ئازاری ماسوولکە و هەستکردن بە شەکەتی
پشت ئێشە

دوای دەرکەوتنی ئەم نیشانانە بەزۆری نزیکەی دوای 1-3 رۆژ نەخۆشەکە پەڵە لەسەر دەمووچاوی دەردەکەوێت، پاشان بڵاودەبێتەوە بۆ بەشەکانی دیکەی جەستە.

سەرەتا پەڵە لەسەر لەشی نەخۆشەکە دروست دەبێت دواتر دەبێتە کیسی پر ئاو و پاشان دەئاوسێن و وشک دەبنەوە لە کۆتای نەخۆشیەکەدا.

ماوەی مانەوەی نەخۆشیەکە لەنێوان 2-4 هەفتەدایە.

شێوازی  گواستنەوەی نەخۆشیەکە:
لەڕێی بەرکەوتن بە ئاژەڵی تووشبوو
کەلوپەلی پیسبوو بەم ڤایرۆسە
لەڕێی بەرکەوتن و پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ کەسی تووشبوو

ڤایرۆسەکە چۆن دەچێتە ناو لەش و مرۆڤ تووش دەکات:
لەڕێی برینەوە
لەڕێی دەم ولوت و قورگ و کۆئەندامی هەناسە
لەڕێگەی پێوەدانی مێشولەی توشبوو
لەڕێی جێگای نوستن و بەرکەوتن بە شلەی لەشی کەسی تووشبوو
لەڕیی بەرکەوتنی راستەوخۆ بە شلە یان برینی کەسی تووشبوو
ئامادەکردنی گۆشت ئەگەر گۆشتەکە پیس بووبێت بەم ڤایرۆسە

ڕیگریکردن لە بڵاوبونەوە وتووشبوون :
دورکەوتنەوە لەو ئاژەڵانەی کە هەڵگرن یان خانەوخێی ئەم ڤایرۆسەن، هەروەها لە ئاژەڵی مردوو
دورکەوتنەوە و خۆپاراتسن لە جێگەی نوستنی کەسی توشبوو
بەکارهێنانی کحول و ماددە پاککەرەوەکان و پاک شووشتن و راگرتنی خاوێنی
جیاکردنەوەی کەسانی توشبوو و ئەو کەسانەی گوومانیان لەسەرە کە توشبووبن

چارەسەر:
لە ئێستادا هیچ دەرمانێکی تایبەت بە ئەم نەخۆشیە ڤایرۆسیەی کە بەهۆی ڤایرۆسی مەیمونەوە دەگوازرێتەوە لە بەردەستدا نیە، تاکە چارەسەر ئەو ڤاکسینەیە کە دژ بە ڤایرۆسی نەخۆشی ئاوڵە بەکاردێت، لەگەڵ دژە ڤایرۆس و دەرمانەکانی چارەسەر بە نەخۆشی ئاوڵە.

دەتوانرێت شلەمەنی بە نەخۆشەکە بەدرێت، هەروەها دەرمانی دژە بەکتریا تایبەت بۆ چارسەرکردنی هەوکردن و بەکتریایەکان کە ڕوودەدات لە ماوەی نەخۆشیەکەدا.

هەواڵ

وردەكاری گیانلەدەستدانی 46 كۆچبەر لەئەمریكا

لە شاری سان ئەنتینۆی ویلایەتی تەکساس لە هەوڵێکی قاچاخیدا لەنێوان سنوری ئەمریکا و مەکسیک نزیکەی 46 کەس بە مردوویی دۆزرانەوە.

لە شاری سان ئەنتینۆی  ویلایەتی تەکساس لەنا ترێلەیەکدا 46 کەس بەمردوویی دۆزرانەوە، کە پێدەچێت هەوڵێکی قاچاخچێتی بێت لە نێوان ئەمریکا ومەکسیک، لەگەڵ ئەوەشدا چارڵز هود بەڕێوبەری ئاگرکوژینەوەی سان ئەنتۆنیۆ ڕایگەیاندووە کە 16 کەسی دیکە هەر لەو ترێلەیەدا ڕۆژی دووشەممە دۆزراونەتەوە کە بەهۆی جەڵدەی گەرما تەندروستیان تێکچووە وگەیەنراونەتە نەخۆشخانە، کە لە نێوانیاندا چوار کەسیان تەمەنیکی کەمیان هەبووە.
بەهۆی ڕووداوەکەوە سێ کەس دەستگیرکراون 
ئە و بارهەڵگرە بارهەڵگرێکی ساردکەرەوە بوو، بەڵام هیچ یەکەیەکی تەندرووستی تیدا نەبووە، لە تەنیشت هێڵی شەمەندەفەر لە ناوچەیەکی دوور لە بەشی باشوری شارەکە دۆزرایەوە.
بەڕێوەبەری ئاگرکوژێنەوەی سان ئەنتۆنیۆپ وتیشی:  لەناو کوژراوەکاندا دوو هاوڵاتی گواتیمالای تێدا بووە کە بە ناسنامەی ساختەی یەکێتی ئەوروپا هاتوونەتە سان ئەنتۆنیۆ.
ڕووداوەکە لە ڕۆژی دووشەمەدا روویداوە کە پلەکانی گەرما لە سان ئەنتۆنیۆ کە نزیکەی 260 کیلۆمەتر لە سنوری مەکسیکەوو ودوورە بۆ نزیکەی  39 پلەی سیلیزی بەربۆتەوە لەگەڵ شێداریەکی زۆر.
ڕۆن نیربێرگ سەرۆکی شارەوانی سان ئەنتۆنیۆ ڕوداوەکەی رۆژی دووشەممەی بە کارەساتیکی ترسناك و مرۆیی ناوبرد، هەروەها وتیشی کە کوژراوەکان خێزانیان هەبووە و پێدەچیت بۆ ژیانیکی باشتر هەوڵیان دابێت.
 ڕەنگە کارەساتەکە یەکێک بێت لە کوشندەترین ڕووداوەکانی قاچاخکردنی مرۆڤ لە سنوری ئەمریکا ومەکسیک لە دەیەکانی ڕابردوودا.
هاوکات لە ساڵی 2017 شدا 10 کەس لەناو بارهەڵگرێکدا گیریان خواردبوو لە سان ئەنتۆنیۆ وەستابوو، گیانیان لەدەست دا، لە ساڵی 2019شدا 19کەسی دیکە لە بارهەڵگرێکی دیکەدا لەبەشی باشووری ڕۆژهەڵاتی شارەکە بە مردوویی دۆزرانەوە.