هەواڵ

پەتای کۆلێرا لەسلێمانی بڵاوبۆتەوە، دەیان حاڵەتی توشبوو تۆمارکراون

 بەرپرسانی تەندروستی هەفتەیەكە گومانی زۆریان هەبوو كە پەتای كۆلێرا لەسلێمانی بڵاوبۆتەوە ئەوەش بە پشبەستن بەنیشانەكانی ئەو كەسانەی توشی سكچون و رشانەوە بوون، ئەمرۆش بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی گومانەكانی پشتڕاستكردەوە و رایگەیاند 56 حاڵەت لەبەغداوە پشتڕاستكراونەتەوە.
زیاتر لە هەفتەیەكە بە هەزاران كەس لەسلێمانی توشی پەتای سكچوون و رشانەوە بوون، بەڵام ئەمڕۆ یەكشەممە بەرپرسانی تەندروستی گەیشتنە ئەو ئەنجامەی كە پەتاكە كۆلێرایە و بڵاوبۆتەوە.
د.سەباح هەورامی بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: 10 پشكنینی سكچوون و رشانەوە لەبەغداوە ڕەوانەی سلێمانی كراونەتەوە و پشتڕاستكراوەتەوە كە كۆلێران، وتیشی 56 حاڵەتی كۆلێرا لەبەغداوە پشتڕاستكراوەتەوە.
بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی ئەوەشی خستەڕوو: وەزارەتی تەندروستی عێراق پێیان راگەیاندوین كە باری لەناكاو رابگەیەنین و چەند رێوشوێنێكمان گرتووەتەبەر، هەوڵیش دەدەین لەماوەی مانگ و نیوێكدا كۆنترۆڵی دۆخەكە بكەین، داواش لەهاوڵاتیان دەكەین خۆیان بپارێزن.

هەموو شتێک لەسەر کۆلێرا
 کۆلێرا چیە، هۆکارەکەی چیە، چۆن تووشمان دەبێت؟

کۆلێرا نەخۆشیەکی بەکتریاییە،کە دەبێتە هۆی سکچونی توند و وشکوبونەوە، ڕشانەوە ئەمەش  بەهۆی پیسبوونی سەرچاوەکانی ئاوی خواردنەوە، تێكەڵاوبونی ئاوی زیرابەکان بە ئاوی خواردنەوە، پیسبوونی خۆراک بە بەکترتیای کۆلێرا تووشی مرۆڤ دەبێیت وبڵاوەبێتەوە.

بۆ یەکەم جار لە ساڵی بۆ یەکەمجار کەی کۆلێرا بینراوە؟
ئەنجامی وێنە بۆ کەی کۆلێرا بۆ یەکەمجار دۆزرایەوە
یەکەم پەتای کۆلێرا لە دێڵتای گەنجسەوە سەریهەڵدا بە بڵاوبوونەوەی لە شاری جێسۆر لە هیندستان لە ساڵی ١٨١٧، کە لە برنجی پیسەوە سەرچاوەی گرت. نەخۆشییەکە بە خێرایی لە زۆربەی هیندستان و میانماری مۆدێرن و سریلانکای مۆدێرن بڵاوبووەوە


نیشانەکانی کۆلێرا چیە؟

نیشانەکانی کۆلێرا دەکریت لەهەموو کەسەکاندا وەک یەک نەبن، ئەو کەسانەی سیستەمی بەرگریان لاوازە زیاتر دووچاری قورسی نیشانەکان دەبنەوە،کەسی تووشبوو لە ماوەی کاتیکی کەم یان  ڕەنگە چەند ڕۆژێک دوای تووسبونی بە بەکتریاکە نیشانەکانی تێدا دەربکەوێت.

باوترین نیشانەکانی:
سکچون: باوترین نیشانەی کۆلێرا سکچونێکی تووندی مەتریسدارە کە بەهۆیەوە بڕێکی زۆر لە شڵەی لەش لەدەست دەدەیت بە جۆرێک نزیکەی یەک لیتر لە کاتژمێرێکدا، ڕەنگی پیسای سکچونی کەسەکە مەیلەو سپی و بێڕەنگە ئەویش بەهۆی پێکهاتەی بەکتتریاکە.

ڕشانەوەو دڵتێکهەڵهاتن: نیشانەی سەرەتایی نەخۆشی کۆلێرایە، کە لەسەرەتای تووشبونی نەخۆشیەکەدا دەردەکەون لە کەسەکەدا.

وشکبونەوە: وشکبونەوەی توند لەکەسی تووشبودا ڕوودەدات دوای چەند کاتژمێرێکی کەم لە تووشبون، بەجۆرێک کەسەکە نزیکەی ١٠ بۆ ٢٠ لەسەدی لەشی وشک دەبێتەوە کە ئەمەش سەردەکێشێت بۆ چەندین نیشانەی دیکە وەک:
چرچ بوونی پێست
دابەزینی فشاری خوێن
کەمبونەوەی بڕی میزکردن
هیلاکبون و داهێزران
بە قوڵداچوونی چاو
تێكچون وناڕێکی لە لێدانەکانی دڵ


باوترین هۆکارەکانی بڵاوبونەوە وتووشبون بە کۆلێرا

باوترین سەرچاوەی بلاوبونەوەی ئەم بەکتریایە سەرچاوەی ئوی پیس وتیکەڵاوبونی ئاوی خواردنەوەیە بە زێرابەکان.

خواردنە دەریایەکان: خواردنی خواردنە دەریایەکان  کە باش نەکوڵێنرابێت
سەوزە ومیوە: سەوزە و میوەی پیس بە بەکتریای ڤایبریۆ کۆلێرا، باش نەشۆردنەوەیان هۆکاریکی باوی بڵاوبونەوەی نەخۆشیەکەن.

ڕێکارەکانی ڕیگریکردن لە تووشبون و خۆپارێزی
١.شۆردنی دەستەکان:  باش سۆردنی دەستەکەان بەتایبەتی پێش نانخواردن، دوای توالێت بۆ نزیکەی ١٥ چرکە بە ئاوو سابوون.
٢.خواردنەوەی ئاوی پاک؛ دڵنیابەرەوە لەو ئاوەی کە دەیخۆیتەوە تەنانەت هەتا بتوانیت ئاوی بوتڵەکان یان ئاوی پاڵێوراو بەکاربهێنە، یان خواردنەوەی گەرم.

٣.خورادن وگۆشتی باش کوڵاو: دوربکەوە لەو خجواردنانەی باش نەکوڵاون، بەتایبەت خواردنی سووشی کە باش نەکوڵاوە.

چارەسەر:

چارەسەرە سەرەتاییەکانی کۆلێرا
پێدانی  موغەزی بۆ چارەسەری وشکبونەوە، شێدارکردنەوەی جەستە
پێدانی دەرمانی دژە زیندەییەکان ئەنتیبایۆتیک دژ بە بەکتریای ڤایبریۆ کۆلێرا
 لە هەندێک وڵاتیش لەکاتی بەربڵاوی نەخۆشیەکە ڤاکسینی تایبەت بەکاردەهێنن.

هەواڵ

لە قەڵادزێ بەڕێکەوت و لە فەرەنسا خنکا

لە قەڵادزێ بەڕێکەوت و لە فەرەنسا خنکا
سلێمانی - MIC
ژیلان محەمەد ئەمین، کچە کوردێکی تەمەن 24 ساڵە و یەکێکە لە قوربانییەکانی رووداوەکەی دوێنێ سێشەممەی نێوان فەرەنسا و بەریتانیا.
ژیلان لەگەڵ چەند کەسێکی دیکەدا و یەکێک بووە لەو 100 سەرنشینەی کە لەناو بەلەمێکی پەڕینەوەدابوون لە فەرەنساوە بۆ بەریانیا.
بەڵام پێش گەیشتنیان چەند کەسێک دەکەونە ناو ئاوەکەوەو دەخنکێن کە یەکێکیان ژینایە.
زانیاری ئەوە هەیە، رووداوەکە بەهۆی زۆری ژمارەی سەرنشینانی سەر بەلەمەکەوە بوبێت، بەتایبەت کاتێک کە بەلەمەکە کەوتوەتە ڕێ، ژمارەیەک کۆچبەری ئەفریقیش لەڕێگەی بەکارهێنانی فشارەوە چونەتە ناو بەلەمەکەوە و هەندێکیش دەڵێن شەڕ و ئاڵۆزی روویداوە.
هێشتا بەتەواوی هۆکاری خنکانی ژیلان و ئەوانی دیکە نییە، روونیش نییە کە ئاخۆ جگە لە ژیلان لەناو خنکاوەکاندا کوردی دیکە هەیە یان نا، بەڵام ئەوەی دەزانرێت کە بەشێکی زۆری کۆچبەرەکانی سەر بەلەمەکە عێراقی بوون و لەناو عێراقیەکانیشدا ژمارەیەک کورد هەبوون.
تائێستا نازانرێت کە ئاخۆ ژیلان محەمەد بەتەنها کۆچیکردوە یان خزم و کەسوکاری لەگەڵدا بووە.
ساڵانە لەکاتی پەڕێنەوەی کۆچبەران لەنێوان فەرەنسا بۆ بەریتانیا دەیان کۆچبەر دەخنکێن، ئەوەش لەپێناو گەیشتنیان بۆ ئەو وڵاتە و مافی بەدەستهێنانی مانەوەیان.
هەرچەندە لەچەند رۆژی رابردوودا پەرلەمانی بەریتانیا یاسای ناردنی کۆچبەرانی نایاسایی وڵاتەکەی بۆ رواندا پەسەند کرد ئەوەش وەک هەولیک بۆ رێگریکردن لە چوونی کۆچبەران بۆ ئەو وڵاتە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا کۆچبەران بە یەکێک لە وڵاتە دڵخوازەکەی خۆیان دەزانن بۆ مانەوەیان و وەرگرتنی مافی پەنابەری.