هەواڵ

هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بۆ ساڵی داهاتوو دوادەخرێت

بەگوێرەی ئەو زانیاریانەی مایك لەسەرچاوەیەكەوە دەستیكەوتووە، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمان لەهەرێم دوادەخرێت‌و لەمانگی 10ی ئەمساڵدا ئەنجامنادرێت، بەپێی زانیاریەكانیش حزبەكان بەمەبدەئی رێككەوتوون كە هەڵبژاردن ساڵێك دوابخرێت.
بەوتەی سەرچاوەیەك لەناو كۆبوونەوەی دوێنێی بەرپرسی هەڵبژاردنی حزبەكان :" هەڵبژاردن بۆ ساڵێكی دیكە دواخراوەو لەمساڵدا هیچ هەڵبژاردنێك لەهەرێم ئەنجامنادرێت، بەوتەی سەرچاوەكە بەشێك لەلایەنەكان بەتایبەتیش یەكێتی و گۆڕان، پێیان وایە ئەگەر بەمشێوەیەی ئێستاو بەخواستی پارتی بچنە هەڵبژاردنەوە، ئەوا پارتی 11 خاوەنی كورسی پەرلەمانە بەبێئەوەی هیچ حزبێك دەستی بەجوڵەو بانگەشەی خۆی كردبێت.
ئەو لایەنانە بەتایبەتیش یەكێتی، پێیان وایە بەمشێوەیەی ئێستا هەڵبژاردن لەبەرژەوەندی پارتییە و وتیشی  " وەك یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەگەڵ دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانین بۆ ساڵێكی دیكەو لەگەڵ ئەوەدا نین بەو شێوازەی پارتی داوایدەكات‌و چارەنوسی كورسی كۆتاكان ئەو دیاری بكات ئەنجامبدرێت."
ئەمساڵ خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان كۆتایی دێت‌و پێویستە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئەنجامبدرێت، بەهۆی سەرقاڵی لایەنەكان بەپێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق‌و ناكۆكییان لەسەر شێوازو میكانیزمی هەڵبژاردن‌و پێكهاتەی كۆمسیۆن‌و یاسای هەڵبژاردن، لایەنەكان كەمترین قسەوباسیان كردووە، لەكاتێكدا بەپێی مەرسومێك كە سەرۆكی هەرێم واژۆی لەسەركردووە، پێویستە 1-10-2022  هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئەنجامبدرێت.
پێشتر مایك لەراپۆرتێكدا بڵاویكردەوە، هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە شەش مانگ بۆ ساڵێك دوادەخرێت و چوار بازنەیی جێگیر دەكرێت، هەر ئەوكاتیش هۆشیار سیوەیلی بەرپرسی پەیوەندیەكانی پارتی پشتڕاستیكردەوە كە پارتی نەرمی نواندووە لەوبارەیەوە.
لەكۆبوونەوەی سێ هەفتە لەمەوبەری لیژنەی هەڵبژاردنی پارتی و یەكێتی، قسە لەبارەی چوار بازنەیی بۆ هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان كراوە، هەروەها پرسی كاتی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان خراوەتە بەردەم لایەنەكان، لەكۆبوونەوەی پێشتریش هەردوو مەكتەبی هەڵبژاردنی پارتی و یەكێتی  شەش مانگ بۆ ساڵێكیان دیاری كردووە بۆ دواخستنی هەڵبژاردنەكان.
پێشتر پارتی و یەكێتی و گۆڕان لەسەر ئەوە رێككەوتبوون پێكهاتەكان كوردسییەكانیان وەك خۆیان دەمێنێتەوەو تۆماری دەنگدانیشیان لەناو تۆماری گشتی دەبێت، بەڵام دوو كورسی پێكهاتەكان دەدرێتە سلێمانی و هەڵەبجە، بەڵام یەكێتی داوای كردووە دوو كورسی بۆ سلێمانی و دوو كوررسی بۆ پارێزگای هەڵەبجە دیاری بكرێت، ئەمەش هێشتا رێككەوتنی كۆتایی لەسەر نەكراوە.
لەبارەی ئەنجومەنی كۆمیسیارانیش زۆرینەی لایەنەكان لەگەڵ ئەوەدان نوێنەری ئێستای حزبەكانیان لە كۆمیسیۆن بمێنێتەوەو نوێنەرێكی بزوتنەوەی گۆڕان لاببرێت و نوێنەرێكی نەوەی نوێ بخرێتە شوێنی چونكە نەوەی نوێ نوێنەری نییە لە كۆمسیۆن، ئەگەر رەزامەندی لەسەر ئەوە نەدرێت دادوەران هاوشێوەی كۆمسیۆنی بەغدا دادەنرێت، ئەوەش لەلایەن كۆمەڵ و یەكگرتوو و بزوتنەوەی گۆڕان تێبینی لەسەرە.
رێككەوتنی پارتی و یەكێتی و گۆڕان لەسەر دواخستنی هەڵبژاردن لەكاتێكدایە، پێشتر لە بینای سەرۆكایەتی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ سەرجەم لایەنەكان كۆبوەوە، كە پلاسخارت نوێنەری یوئێن لە عێراق بەشداربوو، لەپێناو لێكتێگەیشت و پەلە كردن لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان، بەڵام كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی هەرێم چەند جارێك  ئەوەی راگەیاندووە كە شەش مانگی تەواویان پێویستە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن، ئەو وادەیەش دوای یەكلاكردنەوەی ئەنجومەنی كۆمیسیاران و پەسەندكردنی هەمواری یاسای هەڵبژاردن دەبێت.

هەواڵ

سێشەممەی مووچە؛ حکومەتی عێراق بڕیار لەبارەی مووچەی هەرێمەوە دەدات؟

تا ئێستا حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناردنی پارەی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان رێکنەکەوتوون، زانیارییەکان سێشەممە بە یەکلاییکەرەوە ناو دەبن. 

 سێشەممەی مووچە؛ ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە دەبێت و بەپێی زانیارییەکان بڕیارە لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیار لەسەر رێککەوتنی هەولێر و بەغدا بدرێت. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، هەردوو حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان رەشنووسی رێککەوتنێکیان ئامادە کردووە کە پرسی داهاتەکان، بەجێکردنی مووچە و دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە خۆ دەگرێت. 

تا ئێستا هیچ کام لە هەولێر و بەغدا زانیاریی فەرمییان لەبارەی ئەو رەشنووسەوە بڵاونەکردوەتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوەکان لە هەردوو حکومەت چاوەڕوان دەکرێت، ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە سێشەممەی مووچە بێت و حکومەتی عێراق لەبارەی ناردنییەوە بڕیار بدات. 

کێشەی نەناردنی پارەی مووچە لەلایەن بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان  ئەو کاتە سەری هەڵدا کە وەزارەتی دارایی عێراق بە نوسراوێک هەرێمی کوردستانی ئاگادار کردەوە کە هیچ بڕە پارەیەکیان لە یاسایی بوودجەدا نەماوە تا بۆیانی بنێرن. 

بەپێی زانیارییەکان، حکومەتی عێراق بەڵێنی داوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە پارەی مووچەی مانگی ئایار بەشێوەی سولفە رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات، بەڵام ئەگەر هەیە شێوازی ناردنەکەی لە سولفەشەوە بگۆڕێت بۆ شێوازی دیکە. 

بەپێی ئەو زانیارییانەی لەبارەی رەشنووسەکەوە دەستی  دیجیتاڵ میدیای Mic کەوتووە، هەرێمی کوردستان بە رادەستکردنی نەوت و داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان پابەند دەکرێت. 

هەرێمی کوردستان لە سەرەتادا دەبێت مانگانە نزیکەی 300 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ بکات، تا لە رێگەی ئەو کۆمپانیا عێراقییەوە هەناردەی دەرەوە بکرێتەوە. 

پرسی بەجێکردن یان بە بانکیکردنی مووچەش یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی ئەو رەشنووسە سەرەتاییەی کە لە نێوان هەردوو حکومەت ئامادەکراوە. 

هەرێمی کوردستان پێویستە مووچەی سەرجەم مووچەخۆران بە بانکی بکات و هەژماری بانکیان لە بانکە رێگە پێدراوەکانی هەرێمی کوردستان بۆ بکاتەوە. 

چاوەڕوان دەکرێت، کردنەوەی هەژمارە بانکییەکان  لە چوارچێوەی پڕۆژەی "هەژماری من"دابن، وەک ئەوەی کاروان یاروەیس لە زاری پارێزگاری بانکی ناوەندییەوە رایگەیاندووە،" هەژماری من هەر تەوتینە و جیاوازیی نییە". 

مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 60 رۆژە چاوەڕانی دابەشکردنی مووچەن، دوایین مووچە کە لە هەرێمی کوردستان دابەشکراوە مووچەی مانگی نیسان بووە کە 18ـی ئایاری 2025 کۆتا رۆژی دابەشکردنیی بووە و لەوکاتەوە هیچ مووچەیەک دابەش نەکراوە.