پلانێكی نادیار و یەكلاكەرەوە، سەدر دەیەوێت هەیكەلی سیاسی عێراق بگۆڕێت

لەكاتێكدا دۆخی عێراق بەخێرایی گۆڕانكاری بەسەردا دێت، سەرچاوەیەك لەرەوتی سەدر پلانی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتەكە ئاشكرادەكات كە یەكلایی كەرەوەیە بۆ دۆخی سیاسی عێراق، وەك ئەو سەرچاوەیە دەڵێت موقتەدا سەدر دەیەوێت دووبارە هەیكەلی سیستەمی سیاسی عێراق دروستبكاتەوە.
ئەو سەرچاوەیەی رەوتی سەدر بە رۆژنامەی شەرقولئەوسەتی وتووە: تائێستا نازانرێت موقتەدا سەدر بەوردی دەیەوێـت چی بكات بەڵام ئەوە ڕوونە كە دەیەوێت سیستەمی سیاسی عێراق بگۆڕێت.
وەك سەرچاوەكە دەڵێت: سەدر و رەوتەكە نایانەوێت سیستەمی سیاسی ئێستا كەلەسەر بنەمای رێككەوتنی سیاسییە بەردەوام بێت كە بەوتەی ئەوان هیچ سودێكی نەماوە.
سەرچاوەكە زانیاری زیاتری ئاشكراكردووە و باس لەوەشدەكات موقتەدا سەدر دەیەوێت سیستەمی عێراق لەپەرلەمانییەوە بگۆڕێت بۆ سەرۆكایەتی.
بەڵام بەوتەی سەرچاوەكە ئەو هەنگاوەی موقتەدا سەدر دەیەوێت بینێت بەئاسانی ناچێتەسەر و لەبەردەمیدا ئاستەنگی زۆر هەیە و تاڕادەیەكیش ئەستەمە، بەتایبەت كە لایەنە هەرێمیەكان بەتایبەت ئێران ئەو هەنگاوە پەسەند ناكەن، جگە لەوەی هەموو شیعەكانیش لەسەری كۆك نین.
سەرچاوە نزیكەكەی سەدر باسی لەوەشكردووە یەكێكی دیكە لەئاستەنگەكان ئەوەیە مەرجەعیەت لە نەجەف و زۆربەی هێزە سیاسیەكانی عێراق لەگەڵ هەنگاوەكەی سەدردا نین، چونكە سیستەمی سیاسی ئێستای عێراق لەگەڵ بەرژەوەندییە حزبیەكانیان دەگونجێت، جگە لە ئاڵنگارییە دەستوریی و یاساییەكان.
دۆخی عێراق كاتێك ئاڵۆزبوو كە رۆژی شەممە لایەنگرانی موقتەدا سەدر چوونە ناوچەی سەوزی بەغدا و پاش ماوەیەك لەبەرەنگاربوونەوە لەگەڵ هێزە ئەمنیەكان و برینداربوونی زیاتر لە 100 كەس، توانییان بگەنە بینای پەرلەمانی عێراق و لەناویدا بمێننەوە، هۆكاری ناڕەزایەتیەكەشیان بەوتەی خۆیان كاندیدكردنی محەمەد شیاع سودانییە لەلایەن هەماهەنگی شیعەكانەوە بۆ پۆستی سەرۆكوەزیران، لەهەنگاوێكی نوێشدا بۆ بەرپەرچدانەوەی هەنگاوەكەی موقتەدا سەدر هەماهەنگی شیعەكان داوای لەلایەنگرانی كرد خۆپیشاندان دەستپێبكەن و رێگربن لەدەستبەسەرداگرتنی بارەگا حكومی و دەستورییەكان.
لە 10 ی ئۆكتۆبەری 2021 هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەرێوەچوو، بەڵام 10 مانگ زیاتر بەسەر هەڵبژاردنەكەدا تێپەڕیوە و تائێستا لایەنەكان لەسەر پێكهێنانی حكومەت و هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار رێكنەكەوتوون، بەهۆیەوە وڵات تووشی قەیرانێكی قوڵ بووەتەوە و رەوتی سەدر و لایەنەكانی شیعە نزیكن لەوەی پێكدابدەن.

هەواڵ

سەدر بۆچی خۆپیشاندانە ملیۆنیەكەی دواخست؟

موقتەدا سەدر رێبەری ڕەوتی سەدر بەتویتێك خۆپیشاندانی ملیۆنی لایەنگرانی لەبەغدا دواخست، كە ئەوەش بڕیارێكی كتوپڕی سەدر بوو وەك هەمیشە،ئەوەش لەكاتێكدایە،  ئەمرۆ وەزیرەكەی لایەنە شیعەكانی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی بە هەوڵدان بۆ نانەوەی شەڕی ناوخۆ تۆمەتبار كرد.
موقتەدا سەدر رێبەری ڕەوتی سەدر ئەمرۆ لەتویتێكدا رایگەیاند خۆپیشاندانی ملیۆنی رۆژی شەممەی داهاتوو دوادەخات، بەڵام راشیگەیاند تا بەدەستهێنانی داواكاری خۆپیشاندەران لەمانگرتن بەردەوام دەبن.
سەدر لەتویتەكەیدا نوسیویەتی: گەل لەمانگرتن بەردەوام دەبێت تا داواكارییەكانی جێبەجێ دەكرێت، بەڵام كاتی خۆپیشاندانە ملیۆنیەكە بۆ رۆژی شەممەی داهاتوو دوادەخەین تا كاتێكی دیكە و رێنمایی نوێ دەدەین.
هەرچەندە پێشتر سەركردەیەكی نزیك لەموقتەدا سەدر رایگەیاندبوو داواكاری خۆپیشاندانی لایەنگرانی چوارچێوەی هەماهەنگی، موقتەدا سەدر ناترسێنێت لەوەی خۆپیشاندانی ملیۆن ڕێكبخات، بەڵام وەك بەشێك لەمیدیا عێراقیەكان بڵاویانكردووەتەوە هۆكارەكەی ئەوەیە كە سەدر ترسی ئەوەی هەبووە لەكاتی خۆپیشاندانی ملیۆنی رۆژی شەممە لەنێوان لایەنگرەكانی و لایەنگرانی هەماهەنگی شیعەكان ئاڵۆزی دروست ببێت و دۆخەكە لەدەست دەربچێت.
پێشتر ساڵح محەمەد عێراقی كە بەوەزیرەكەی سەدر ناسراوە، لەتویتێكدا رایگەیاند: سێ یەكی پەكخەر یاری بە ئاگر دەكەن، كە مەبەست لێی هەماهەنگی شیعەكان و لایەنەكانی نزیك لێیەتی، هەروەها تۆمەتباریشی كردن بە نانەوەی ئاژاوە و هەوڵدان بۆ دروستكردنی شەڕی ناوخۆ لەنێوان گەلانی عێراق، هاوكات تۆمەتباریشی كردن بەوەی دەیانەوێت توندوتیژی بەرامبەر هێزە ئەمنیەكان بەكاربهێنن.
وەزیرەكەی سەدر ئەوەشی خستەڕوو: ڕەوتی سەدر بۆ چاكسازی خۆپیشاندان دەكات، بەڵام هەماهەنگی شیعەكان دژ بە چاكسازی خۆپیشاندان دەكات، وتیشی هەرچەندە تێبینیمان هەیە لەسەر ئەنجومەنی باڵای دادوەری بەڵام هێرشكردنەسەری هێڵی سورە.
رەوتی سەدر و هەماهەنگی شیعەكان شەقام بۆ فشار خستنە سەر یەكتر بەكاردەهێنن، رۆژی 30 ی مانگی رابردوو لایەنگرانی رەوتی سەدر چوونە ناو بینای پەرلەمانی عێراق و دەستیان بەسەرداگرت، دواتریش هەماهەنگی شیعەكان داوایان لەلایەنگرانیان كرد بچنە ناوچەی سەوزی بەغدا.
لە 10 ی ئۆكتۆبەری ساڵی رابردوەوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچووە، بەڵام جگە لە هەڵبژاردنی سەرۆكی پەرلەمان لایەنە عێراقیەكان نەیانتوانیوە سەرۆكوەزیران و سەرۆك كۆمار هەڵبژێرن، ئێستاش سەدر داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و هەماهەنگی شیعەكانیش داوای مانەوەی دەكەن.