لەكاتێكدا دۆخی عێراق بەخێرایی گۆڕانكاری بەسەردا دێت، سەرچاوەیەك لەرەوتی سەدر پلانی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتەكە ئاشكرادەكات كە یەكلایی كەرەوەیە بۆ دۆخی سیاسی عێراق، وەك ئەو سەرچاوەیە دەڵێت موقتەدا سەدر دەیەوێت دووبارە هەیكەلی سیستەمی سیاسی عێراق دروستبكاتەوە.
ئەو سەرچاوەیەی رەوتی سەدر بە رۆژنامەی شەرقولئەوسەتی وتووە: تائێستا نازانرێت موقتەدا سەدر بەوردی دەیەوێـت چی بكات بەڵام ئەوە ڕوونە كە دەیەوێت سیستەمی سیاسی عێراق بگۆڕێت.
وەك سەرچاوەكە دەڵێت: سەدر و رەوتەكە نایانەوێت سیستەمی سیاسی ئێستا كەلەسەر بنەمای رێككەوتنی سیاسییە بەردەوام بێت كە بەوتەی ئەوان هیچ سودێكی نەماوە.
سەرچاوەكە زانیاری زیاتری ئاشكراكردووە و باس لەوەشدەكات موقتەدا سەدر دەیەوێت سیستەمی عێراق لەپەرلەمانییەوە بگۆڕێت بۆ سەرۆكایەتی.
بەڵام بەوتەی سەرچاوەكە ئەو هەنگاوەی موقتەدا سەدر دەیەوێت بینێت بەئاسانی ناچێتەسەر و لەبەردەمیدا ئاستەنگی زۆر هەیە و تاڕادەیەكیش ئەستەمە، بەتایبەت كە لایەنە هەرێمیەكان بەتایبەت ئێران ئەو هەنگاوە پەسەند ناكەن، جگە لەوەی هەموو شیعەكانیش لەسەری كۆك نین.
سەرچاوە نزیكەكەی سەدر باسی لەوەشكردووە یەكێكی دیكە لەئاستەنگەكان ئەوەیە مەرجەعیەت لە نەجەف و زۆربەی هێزە سیاسیەكانی عێراق لەگەڵ هەنگاوەكەی سەدردا نین، چونكە سیستەمی سیاسی ئێستای عێراق لەگەڵ بەرژەوەندییە حزبیەكانیان دەگونجێت، جگە لە ئاڵنگارییە دەستوریی و یاساییەكان.
دۆخی عێراق كاتێك ئاڵۆزبوو كە رۆژی شەممە لایەنگرانی موقتەدا سەدر چوونە ناوچەی سەوزی بەغدا و پاش ماوەیەك لەبەرەنگاربوونەوە لەگەڵ هێزە ئەمنیەكان و برینداربوونی زیاتر لە 100 كەس، توانییان بگەنە بینای پەرلەمانی عێراق و لەناویدا بمێننەوە، هۆكاری ناڕەزایەتیەكەشیان بەوتەی خۆیان كاندیدكردنی محەمەد شیاع سودانییە لەلایەن هەماهەنگی شیعەكانەوە بۆ پۆستی سەرۆكوەزیران، لەهەنگاوێكی نوێشدا بۆ بەرپەرچدانەوەی هەنگاوەكەی موقتەدا سەدر هەماهەنگی شیعەكان داوای لەلایەنگرانی كرد خۆپیشاندان دەستپێبكەن و رێگربن لەدەستبەسەرداگرتنی بارەگا حكومی و دەستورییەكان.
لە 10 ی ئۆكتۆبەری 2021 هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەرێوەچوو، بەڵام 10 مانگ زیاتر بەسەر هەڵبژاردنەكەدا تێپەڕیوە و تائێستا لایەنەكان لەسەر پێكهێنانی حكومەت و هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار رێكنەكەوتوون، بەهۆیەوە وڵات تووشی قەیرانێكی قوڵ بووەتەوە و رەوتی سەدر و لایەنەكانی شیعە نزیكن لەوەی پێكدابدەن.
سەرەڕای کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و بەشدارینەکردنی لە هەڵبژاردنی
داهاتووی پەرلەمانی عێراق، بەڵام موقتەدا سەدر هێشتا مۆتەکەی دەسەڵاتدارانی
عێراقە، ئەمەش وایکردووە لەلایەک چاویان لەسەر هەڵبژاردن بێت و لەلایەکیش چاویان
لەسەر سەدر بێت، خودی موقتەدا سەدریش چاوەڕێی روودانی دوو ئەگەرە لە عێراق.
موقتەدا سەدر سەرکردەی ڕەوتی سەدر، هێشتا یەکێکە لە گەورەترین مەتەڵە
سیاسییەکان، کە ڕووبەڕووی نەیارەکانی دەبێتەوە لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا، یان تەنانەت
لایەنگران و هاوپەیمانە نزیکەکانی.
لەدوای بڕیارە بەناوبانگەکەی سەدر بۆ کشانەوەی کوتلە پەرلەمانییەکەی
کە خاوەنی 72 کورسی پەرلەمانی بوو، لە هاوینی 2022 و راگەیاندنی ڕەتکردنەوەی
کارکردن لەگەڵ "گەندەڵکاران" کە مەبەستی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو، پێشبینیەکان
سەبارەت بە هەنگاوی داهاتووی سەدر بەردەوام مشتومڕی لە نێوان سیاسەتمەداران و شیکەرەوەکان
و تەنانەت هاوڵاتیانی ئاسایی دروستکردووە.
موقتەدا سەدر لە هەموو پەیامەکانیدا سەبارەت بە کشانەوەی لە پرۆسەی
سیاسی و هەڵبژارد، تەنها ئاماژەی بە چینێکی گەندەڵی دەسەڵاتدار کردووە، بەبێ ئەوەی
هیچ نیازێکی تری خۆی بخاتەڕوو، بەڵام سەرکردەویەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی
سەدر ئاشکرا دەکات.
سەرکردەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ڕۆژنامەی
«الشرق الأوسط»ـى راگەیاندووە، سەدر سیستەمێکی دەوێت کە لەگەڵ تێڕوانینی خۆیدا
بگونجێت، کە لەوانەیە لەگەڵ تێڕوانینی ئەوانی تردا نەگونجێت.
ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە، کشانەوەی ئێستای موقتەدا
سەدر لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتی هەڵبژاردن، لەم دیدگایەوە سەرچاوە دەگرێت نەک ڕق لە
کاری سیاسی.
ئاماژە بە پێگە و بەهێزی سەدر دەکات لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسی و دەڵێت:
لەوانەیە یارییەکە بە تەواوی بگۆڕێت تەنانەت ئەگەر لە پێشبڕکێی هەڵبژاردنیش دوور بێت،
هەر بۆیە، چوارچێوەی هەماهەنگی چاوێکیان لەسەر هەڵبژاردنەکان و چاوەکەی دیکەش لەسەر
سەدرە.
لەگەڵ ئەوەی لایەنەسیاسییەکان و چاودێرانی سیاسی پێیانوابوو، سەدر لە
چوار ساڵی رابروودا، شەقامی لە بەرژەوەندی خۆی ساز و ئامادەکردووە بۆ چوونە سەر
سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام لە بڕیارێکی چاوەڕواننەکراودا، سەدر بایکۆتکردنی
هەڵبژاردنی راگەیاند، هەرچەندە سەرۆک کۆماری عێراق بە فەرمی داوای لێکرد بە
بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەڵام ئەو سوربوو لەسەر بڕیارەکەی.
لە ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ساڵی ڕابردوودا، موقتەدا سەدر بڕیارێکی دەرکرد
بۆ دوورخستنەوەی 31 کەس لە بزووتنەوەکە و باڵی سەربازی سەرایا سەلام، بەهۆی ئاماەکارییان
بۆ بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.
سەرکردەیەکی رەوتی سەر بە رۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى
وتووە، ڕەوتی سەدر پشتگیری لە هیچ لیست و کاندیدێک ناکات لە هەڵبژاردنەکانی
داهاتوودا، ئەو سەرکردەیە ڕەتی دەکاتەوە پێشبینی هەنگاوەکانی داهاتووی سەدر بکات و
دەڵێت: هەموو شتێک دەگونجێت، بەڵام کەس نازانێت چۆن و کەی ڕوودەدات.
ئەو سەرکردەیە ئاماژەی بەوەکردووە، کە سەدر درکپێدەکات و گرەو لەسەر ئەگەری
داڕمانی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکات بە تێپەڕبوونی کات، چونکە بڕوا وایە سیستەمی سیاسی
ئێستا بە ئاسانی چاکسازی ناکرێت.
دەشڵێت: سەدر هەموو جۆرە کارێکی سیاسی تاقیکردۆتەوە. بەشداری کردن لە
پەرلەمان و کشانەوەی لێی و بەشداریکردن لە حکومەت و کشانەوەی لێی و هەروەها دژایەتیکردنی
چالاکی لە شەقامدا و پێدەچێت گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە ئەم سیستەمە توانای
چاکسازی نییە.
یەکێکی تر لەو ئەگەرانەی کە سەدر چاوەڕێی دەکات، شوێنگرتنەوەی عەلی
سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانە لە عێراق، خودی سەدریش خواستی خۆی بۆ جێگرتنەوەی
نەشاردووەتەوە و بەپێی بنەماکانی مەزهەبی شیعە، موقتەدا سەدر هەموو مەرجەکانی
تێدایە.