هەواڵ

سەدر بۆچی خۆپیشاندانە ملیۆنیەكەی دواخست؟

موقتەدا سەدر رێبەری ڕەوتی سەدر بەتویتێك خۆپیشاندانی ملیۆنی لایەنگرانی لەبەغدا دواخست، كە ئەوەش بڕیارێكی كتوپڕی سەدر بوو وەك هەمیشە،ئەوەش لەكاتێكدایە،  ئەمرۆ وەزیرەكەی لایەنە شیعەكانی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی بە هەوڵدان بۆ نانەوەی شەڕی ناوخۆ تۆمەتبار كرد.
موقتەدا سەدر رێبەری ڕەوتی سەدر ئەمرۆ لەتویتێكدا رایگەیاند خۆپیشاندانی ملیۆنی رۆژی شەممەی داهاتوو دوادەخات، بەڵام راشیگەیاند تا بەدەستهێنانی داواكاری خۆپیشاندەران لەمانگرتن بەردەوام دەبن.
سەدر لەتویتەكەیدا نوسیویەتی: گەل لەمانگرتن بەردەوام دەبێت تا داواكارییەكانی جێبەجێ دەكرێت، بەڵام كاتی خۆپیشاندانە ملیۆنیەكە بۆ رۆژی شەممەی داهاتوو دوادەخەین تا كاتێكی دیكە و رێنمایی نوێ دەدەین.
هەرچەندە پێشتر سەركردەیەكی نزیك لەموقتەدا سەدر رایگەیاندبوو داواكاری خۆپیشاندانی لایەنگرانی چوارچێوەی هەماهەنگی، موقتەدا سەدر ناترسێنێت لەوەی خۆپیشاندانی ملیۆن ڕێكبخات، بەڵام وەك بەشێك لەمیدیا عێراقیەكان بڵاویانكردووەتەوە هۆكارەكەی ئەوەیە كە سەدر ترسی ئەوەی هەبووە لەكاتی خۆپیشاندانی ملیۆنی رۆژی شەممە لەنێوان لایەنگرەكانی و لایەنگرانی هەماهەنگی شیعەكان ئاڵۆزی دروست ببێت و دۆخەكە لەدەست دەربچێت.
پێشتر ساڵح محەمەد عێراقی كە بەوەزیرەكەی سەدر ناسراوە، لەتویتێكدا رایگەیاند: سێ یەكی پەكخەر یاری بە ئاگر دەكەن، كە مەبەست لێی هەماهەنگی شیعەكان و لایەنەكانی نزیك لێیەتی، هەروەها تۆمەتباریشی كردن بە نانەوەی ئاژاوە و هەوڵدان بۆ دروستكردنی شەڕی ناوخۆ لەنێوان گەلانی عێراق، هاوكات تۆمەتباریشی كردن بەوەی دەیانەوێت توندوتیژی بەرامبەر هێزە ئەمنیەكان بەكاربهێنن.
وەزیرەكەی سەدر ئەوەشی خستەڕوو: ڕەوتی سەدر بۆ چاكسازی خۆپیشاندان دەكات، بەڵام هەماهەنگی شیعەكان دژ بە چاكسازی خۆپیشاندان دەكات، وتیشی هەرچەندە تێبینیمان هەیە لەسەر ئەنجومەنی باڵای دادوەری بەڵام هێرشكردنەسەری هێڵی سورە.
رەوتی سەدر و هەماهەنگی شیعەكان شەقام بۆ فشار خستنە سەر یەكتر بەكاردەهێنن، رۆژی 30 ی مانگی رابردوو لایەنگرانی رەوتی سەدر چوونە ناو بینای پەرلەمانی عێراق و دەستیان بەسەرداگرت، دواتریش هەماهەنگی شیعەكان داوایان لەلایەنگرانیان كرد بچنە ناوچەی سەوزی بەغدا.
لە 10 ی ئۆكتۆبەری ساڵی رابردوەوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچووە، بەڵام جگە لە هەڵبژاردنی سەرۆكی پەرلەمان لایەنە عێراقیەكان نەیانتوانیوە سەرۆكوەزیران و سەرۆك كۆمار هەڵبژێرن، ئێستاش سەدر داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و هەماهەنگی شیعەكانیش داوای مانەوەی دەكەن.

هەواڵ

سێشەممەی مووچە؛ حکومەتی عێراق بڕیار لەبارەی مووچەی هەرێمەوە دەدات؟

تا ئێستا حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناردنی پارەی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان رێکنەکەوتوون، زانیارییەکان سێشەممە بە یەکلاییکەرەوە ناو دەبن. 

 سێشەممەی مووچە؛ ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە دەبێت و بەپێی زانیارییەکان بڕیارە لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیار لەسەر رێککەوتنی هەولێر و بەغدا بدرێت. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، هەردوو حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان رەشنووسی رێککەوتنێکیان ئامادە کردووە کە پرسی داهاتەکان، بەجێکردنی مووچە و دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە خۆ دەگرێت. 

تا ئێستا هیچ کام لە هەولێر و بەغدا زانیاریی فەرمییان لەبارەی ئەو رەشنووسەوە بڵاونەکردوەتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوەکان لە هەردوو حکومەت چاوەڕوان دەکرێت، ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە سێشەممەی مووچە بێت و حکومەتی عێراق لەبارەی ناردنییەوە بڕیار بدات. 

کێشەی نەناردنی پارەی مووچە لەلایەن بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان  ئەو کاتە سەری هەڵدا کە وەزارەتی دارایی عێراق بە نوسراوێک هەرێمی کوردستانی ئاگادار کردەوە کە هیچ بڕە پارەیەکیان لە یاسایی بوودجەدا نەماوە تا بۆیانی بنێرن. 

بەپێی زانیارییەکان، حکومەتی عێراق بەڵێنی داوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە پارەی مووچەی مانگی ئایار بەشێوەی سولفە رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات، بەڵام ئەگەر هەیە شێوازی ناردنەکەی لە سولفەشەوە بگۆڕێت بۆ شێوازی دیکە. 

بەپێی ئەو زانیارییانەی لەبارەی رەشنووسەکەوە دەستی  دیجیتاڵ میدیای Mic کەوتووە، هەرێمی کوردستان بە رادەستکردنی نەوت و داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان پابەند دەکرێت. 

هەرێمی کوردستان لە سەرەتادا دەبێت مانگانە نزیکەی 300 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ بکات، تا لە رێگەی ئەو کۆمپانیا عێراقییەوە هەناردەی دەرەوە بکرێتەوە. 

پرسی بەجێکردن یان بە بانکیکردنی مووچەش یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی ئەو رەشنووسە سەرەتاییەی کە لە نێوان هەردوو حکومەت ئامادەکراوە. 

هەرێمی کوردستان پێویستە مووچەی سەرجەم مووچەخۆران بە بانکی بکات و هەژماری بانکیان لە بانکە رێگە پێدراوەکانی هەرێمی کوردستان بۆ بکاتەوە. 

چاوەڕوان دەکرێت، کردنەوەی هەژمارە بانکییەکان  لە چوارچێوەی پڕۆژەی "هەژماری من"دابن، وەک ئەوەی کاروان یاروەیس لە زاری پارێزگاری بانکی ناوەندییەوە رایگەیاندووە،" هەژماری من هەر تەوتینە و جیاوازیی نییە". 

مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 60 رۆژە چاوەڕانی دابەشکردنی مووچەن، دوایین مووچە کە لە هەرێمی کوردستان دابەشکراوە مووچەی مانگی نیسان بووە کە 18ـی ئایاری 2025 کۆتا رۆژی دابەشکردنیی بووە و لەوکاتەوە هیچ مووچەیەک دابەش نەکراوە.