لیوا روكن بەختیار محەمەد ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە لەسلێمانییەوە ڕوونكردنەوەی لەسەر یاداشتی رێككەوتنی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەمریكادا كە تایبەت بوو بەهاوكاریكردنی وەزارەتی پێشمەرگە بۆ ماوەی پێنج ساڵ لەلایەن ئەمریكاوە.
ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە وتی: پێشتر ساڵانە ئەو لێكتێگەیشتنە واژۆ دەكرا یەكەمجارە ئەو رێككەوتنە بۆ ماوەی پێنج ساڵ ئەنجام دەدرێت، هاوكارییەكانیش لەبواری سەربازی و ماددی و هەواڵگرییە بۆ لەناوبردنی تەواوەتی داعش، هەروەها چەند رێوشوێنێكی تێدایە بۆ وەزارەتی پێشمەرگە و دروستكردنی هەماهەنگی لەنێوان هێزە ئەمنیەكانی عێراق و وەزارەتی پێشمەرگە، جگە لەوەی وەزارەتی پێشمەرگە ناچار دەكات هەندێك چاكسازی ئەنجامبدات.
بەوتەی لیوا روكن بەختیار محەمەد، هەموو لایەك لەسەر ئەو لێكتێگەیشتنە ڕازییە .
لەوەڵامی پرسیارێكدا سەبارەت بە ناوچە كێشەلەسەرەكان ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە وتی: چوار سەنتەری هەماهەنگی تێیاندا دروست دەكرێت و بنكەشیان لەهەولێر دەبێت، جگە لەدروستكردنی دوو لیوای هاوبەش لەو ناوچانە، بەڵام دوو لیواكە دەبێت وەزارەتی بەرگری عێراق مووچەیان پێبدات.
لیوا روكن بەختیار محەمەد دەشڵێت هێشتا هەندێك كێشە لەنێوان هەرێم و بەغدا سەبارەت بە پێشمەرگە هەن.
دوێنێ بە ئامادەبوونی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم و شۆڕش ئیسماعیل وەزیری پێشمەرگە، یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنی نێوان وەزارەتی بەرگری ئەمریكا و وەزارەتی كاروباری پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ماوەی پێنج ساڵ نوێكرایەوە، كە لەساڵی 2016 بۆ یەكەمجار واژۆكرا.
لەبەیاننامەی لێكتێگەیشتنەكەدا هاتووە: لە ڕێكەوتی ٢١ ی ئەیلولی ٢٠٢٢، سیلێست واڵاندەر، یاریدەدەری وەزیری بەرگری ئەمەریكا و شۆڕش ئیسماعیل عەبدوڵا، وەزیری كاروباری پێشمەرگە لە حكومەتی هەرێمی كوردستان واژۆی یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنی نوێكراوەی نێوان وەزارەتی بەرگری ئەمەریكا و وەزارەتی كاروباری پێشمەرگەیان كرد بۆ بەردەوامیدان بە پشتیوانیكردنی پێشمەرگە لە ئۆپەراسیۆنەكانی تێكشكاندنی داعشدا. ئەم یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنە نوێكراوەیە كە بۆیەكەمجار لە سالی ٢٠١٦ دا واژۆ كرا ڕەنگدانەوەی هەماهەنگی دوور مەودای نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكان و خەڵكی هەرێمی كوردستانی عێراق و هەروەها پابەندی هاوبەشیشیانە بۆ تێكشكاندنی یەكجارەكی داعش.
لەڕێی ئەم لێكتێگەیشتنەوە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا پابەندی خۆی بۆ پشیوانیكردنی ڕۆڵ و بەشداری هێزەكانی پێشمەرگە دووپات دەكاتەوە لە پرۆسەكانی تێكشكاندنی داعشدا وەك پێكهاتەیەكی هێزە ئەمنیەكانی عێراق. یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنەكە هەم دەستنیشانی ئەو بەرەپێشچوونانە دەكات كە لەبواری چاكسازی بنەڕەتی دامەزراوەكاندا بە دەست هاتوون و هەمیش پابەندی وەزارەتی كاروباری پێشمەرگە بۆ ئەنجامدانی چاكسازی زیاتر بە ئامانجی زیاتر پرۆفێشناڵكردنی هێزەكانی لەخۆدەگرێت. ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا شان بەشانی خەڵكی عێراق لە ناویشیاندا خەڵكی هەرێمی كوردستان دەوەستێت لە كاتێكدا عێراقێكی بەهێز و سەقامگیر و خاوەن سەروەری بنیاد دەنێن.
بۆنەی واژۆكردنی یاداشتنامەكە لە ژێر چاودێری سەرۆك نێچیرڤان بارزانی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی پێشمەرگە و بە ئامادەیی سەرۆك وەزیران مەسرور بارزانی و جێگری سەرۆك وەزیران قوباد تاڵەبانی ئەنجامدرا كە جەختكردنەوەی پابەندیی حكومەتی هەرێمی كوردستانە بە هەماهەنگی بەردەوامی ئەمنی لە گەڵ ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكادا لە ژێر چوارچێوەی دەستوری عێراق و پرۆگرامی چاكسازی پێشمەرگەدا.
ئەمڕۆ، وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق ئاشکرایکرد، بۆ ئەمساڵ تەنها 4.5 ملیۆن تۆن
گەنم لە جوتیارانی عێراق وەردەگرن، ئەوەش لەکاتێکدایە کە ساڵی رابردوو نزیکەی 7
ملیۆن تۆن گەنمیان لە جوتیاران وەرگرتبوو.
د.مەهدی سەحەر جبوری، یاریدەدەری ئەمینداری
کارگێڕی وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق، ئاشکرایکردووە، لە چەند پارێزگایەکی عێراق
دەستیانکردووە بە وەرگرتنی گەنم و دانەوێڵە، لەم هەفتەیەدا و تا رۆژی سێشەممە، توانراوە بڕی 2 ملیۆن تۆن گەنم لە
جوتیارانی پارێزگاکانی باشوری عێراق وەربگیرێت.
جبوری، ئاماژەی بەوەکردووە کە هەریەک لە
پارێزگاکانی کەرکوک و نەینەوا و سەڵاحەدین لە قۆناغی دروێنەی تەواودان و بڕی 500
هەزار تۆن بەرهەمی زیادەیان هەیە و دەستدەکرێت بە وەرگرتنی گەنم لەو پارێزگایانەش.
بەرپرسەکەی وەزارەتی کشتوکاڵ پێشبینی
ئەوەیکردووە لە هەفتەکانی داهاتوودا خێرایی کڕینەوەی دانەوێڵە زیادبکات تا کۆتایی
وەرز کۆی گشتی گەنمی وەرگیراو بگاتە (4.5) ملیۆن تۆن و پێداویستی ناوخۆیی
پڕدەبێتەوە لەگەڵ ئەو بڕە گەنمە زیادەیەی ساڵی رابردوو کە لە عەمبارەکان
ماونەتەوە.
دوێنێ، نەوزاد شێخ کامیل، بەڕێوەبەری گشتیی
بازرگانی و پیشەسازیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، ئاشکرایکرد، رۆژی 10ی حوزەیران
دەستدەکرێت بە وەرگرتنی گەنم لە جوتیارانی هەرێم و بڕیارە ئەمساڵ تەنها 400 هەزار
تۆن گەنم وەربگیرێت.
بەڕێوەبەری گشتیی بازرگانی و پیشەسازیی دەڵێت:
ئەمساڵ سایلۆ نوێیەکان هاوشان لەگەڵ سایلۆکانی دیکەی هەرێمی کوردستان، گەنم
وەردەگرن، وەک قوشتەپە، گەرمیان و ڕوڤیا.
بەپێی بەدواداچوونەکانی مایک نیوز، جوتیاران لە
زۆرێک لە ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەستیانکردووە بە دروێنەی دانەوێڵەکانیان،
بەڵام هێشتا زانیاری تەواویان لەبەردەستدا نییە سەبارەت بە رێکارەکانی وەرگرتنی
گەنم، بەوپێیەی لە پارێزگاکانی ناوەڕاست و باشوری عێراق بەشێوەی سەرەگرتنی
ئەلیکترۆنی گەنم لە جوتیاران وەردەگیرێت و هێشتا ئەو رێکارە لێرە کاری
پێنەکراوە.
مەترسییەکە
ساڵی رابردوو نزیکەی 7 ملیۆن تۆن گەنم لە جوتیارانی
عێراق وەرگیرابوو، لەو چوارچێوەیەشدا رێگەدرابوو بڕی 700 هەزار تۆن گەنم لە
جوتیارانی هەرێمی کوردستان وەربگیرێت، بەڵام لەو بڕە کەمتر لە جوتیاران وەرگیرا.
رۆژی 21ی تەموزی 2024 حکومەتی هەرێم بەشێوەیەکی
فەرمی رایگەیاند کە توانراوە زیاتر لە 685 هەزار تۆن لە جوتیارانی هەرێم وەربگیرێت
و بڕێکی زۆر گەنم کە وەرنەگیرابوون لەبەرئەوەی کە مەرجەکانیان تێدانەبووە.
لە چەند رۆژی رابردوودا بەشێک لە جوتیارانی
هەڵەبجە نیگەرانییان بەرامبەر بڕیارێکی حکومەتی عێراقی دەربڕی بۆ کەمکردنەوەی
رێژەی وەرگرتنی دانەوێڵە بۆ بەرهەمی ئەمساڵ و لە کۆنگرەیەکی رۆنامەوانیدا
ئاماژەیان بەوەکرد حکومەتی عێراقی بڕی وەرگرتنی گەنمی جوتیارانی هەرێمی
کەمکردووەتەوە بۆ 400 هەزار تۆن، لەکاتێکدا ساڵی رابردوو 700 هەزار تۆن بووە.
ئەمساڵ بەرهەمی گەنم بەهۆی خراپی رێژەی
بارانبارین کواڵیتییەکەی باش نییە لە زۆرینەی ناوچەکان و پێدەچێت بڕێکی زۆر لە
گەنم وەرنەگیرێن.
حکومەتی عێراق بۆ ئەمساڵ بڕیاریداوە نرخی گەنم
850 هەزار دیناربێت بۆ ئەو گەنمە بەرهەمهاتووانەی بە (ئاودانی دەستکرد - مەرەشە)
ئاودراون، هەروەها 800 هەزار دیناربێت بۆ هەرتۆنێک گەنمی بەرهەمهاتوو لە دەغڵە
(دێم – پشتاو)ەکاندا.
ساڵانە لە 1ی حوزەیرانەوە دەستدەکرا بە پرۆسەی
وەرگرتنی گەنمی جوتیاران، بەڵام ئەمساڵ هێشتا بڕ و بەرواری وەرگرتنی گەنم بۆ
سایلۆکانی هەرێمی کوردستان دیاری نەکراوە.